تنگ باستانی «سولک» جلوه گاه پیوند تاریخ و طبیعت در کهگیلویه و بویراحمد

از آنجا که حکومت اشکانیان ملوک الطوایفی و حکومت الیمائیان نیز یکی از قدرتمند ترین حکومت های محلی سلسله اشکانی است این مکان به خوبی ویژگی های حکومت الیمایی دوره اشکانی را به تصویر می کشد.

سنگ نوشته های دوره الیمایی (اشکانی) در تنگ «سولک» با راه اسب رو، سنگفرش قدیمی، کنده کاری های دل کوه و سروهای زرین منحصر به فرد، چشمه گوردک منسوب به گودرز پهلوان افسانه ای ایران می تواند مقصدی به یادماندنی برای سفر علاقه مندان در همه ماه های سال به جز تیر و مرداد ماه است.

میراث تاریخی نقش برجسته های «سولک» که در نزدیکی دره ای سرسبز و پوشیده از درختان بلوط و سرو در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر لیکک و در حدفاصل میان کوه‌های شهرستان بهمئی از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد خودنمایی می کند در فارس نامه ناصری با نام «سولک» به معنی گردنه سروهای کوچک از آن نام برده شده است.

نقوش تنگ «سولک» شامل ۴۰ انسان و حیواناتی مانند اسب، شیر و پرندگان است در این نقوش سلاح‏‌هایی مانند نیزه بلند، شمشیر، خنجر، گرز، تبرزین، چماق‌، کمان‌، تیر، ترکش و نقش پرچم تراشیده شده است.

چندین چشمه دائمی و فصلی در عرصه مذکور وجود دارد که از میان این چشمه‌ها چشمه گوردک از آب دهی قابل توجهی برخوردار و ماورای بسیار حائز اهمیتی برای وحوش منطقه محسوب می‌شود.

نقش برجسته های تنگ «سولک» که در یک منطقه حفاظت شده محیط زیست قرار دارد از نقطه نظر پوشش گیاهی دارای گیاهان دارویی و خوراکی و زینتی دارای اهمیت طبیعی است و گیاهان دارویی و خوراکی مانند بن‌سرخ، هلپه، تره، کارده، بومادران، پشموک، کنگر، گل لاله سرنگون و آویشن و همچنین جنگل های انبوهی از بلوط و سایر گونه‌های متفاوت این محدوده را در گرفته است.

جلوه های فرهنگ ایران باستان در تنگ«سولک»

نقش برجسته اصلی تنگ«سولک» که بر صخره‌ای در یک دره بلند از کوهپایه‌های زاگرس در شهرستان بهمئی تراشیده شده‌، به یک شاهزاده الیمائید شاهزاده‌نشین تابع اشکانیان بوده نسبت داده شده است.

این سنگ نوشته ها و نقوش برای نخستین بار در سال ۱۲۷۵هجری قمری در اواخر حکومت محمد شاه قاجار توسط بارون دوبد جهانگرد و دبیر اول سفارت روسیه شناسایی شد و سپس در سال ۱۳۲۲ هجری شمسی نیز از سوی سر اورل استین انگلیسی مورد بررسی قرار گرفت.

یکی از نقوش برجسته شکل ۲ نفر را در حال ایستاده با قبا و شلواری به سبک لباس‌های عهد اشکانی را نشان می‌دهد نقش دیگر شخصی که روی تختی دراز کشیده و در حدود ۶۰۰ متر دورتر در مجموعه‌ای از نقوش برجسته دیگری است که احتمالا قسمت اصلی این مجلس را نشان می‌دهد و در ردیف بالا از قسمت چپ ابتدا فردی که شاید شاه باشد، روی تختی نشسته، در طرفین او اشخاصی ایستاده‌اند، در نقش میانی نیز سواری به شیری حمله کرده است.

در بخش جنوبی مردی با یک شیر در حال جنگ است و در سمت شمال غربی این تخته سنگ یک نفر روحانی در کنار آتشدانی ایستاده و آتشدان روی سکوی سه طبقه‌ای قرار دارد و روی طبقه زیرین این سکو کتیبه‌ای به خط پهلوی اشکانی مشاهده می شود.

روی نمای شمالی آن نیز مجلسی در دو طبقه مشاهده می شود،در طبقه بالا مردی خوابیده و تاجی در دست دارد و در سمت چپ این شخص سه سرباز نیزه به دست دارند و در لابلای آنان خطوطی به زبان پهلوی اشکانی نوشته شده است و همچنین در طبقه زیرین شکلی شبیه سه نفر نمایان است در فاصله کمی در طرف شمال این تخته سنگ نقش برجسته دیگری است که روی نمای جنوبی آن یک اسب سوار نشان داده شده می‌شود.

همچنین شاهزاده‌ای به صورت سواری مصور شده که شیری را می‌کشد یا با دشمنی جنگ تن به تن می‌کند و این برای اجتماعی که بر پشت اسب زندگی می‌کنند، در جای دیگر همان شاهزاده دیده می‌شود که ایستاده و بزرگتر از اشخاص دیگر در صحنه است و شاهزاده‌ای را به تخت می‌نشاند، بعد در برابر یک قربانگاه که به شکل تخته سنگ مخروطی شکل است و دیهیمی روی آن قرار دارد که به ستایش ایستاده است،سپس در طرف چپ روی یک تخت که بر پایه سه عقاب قرار دارد، به طرز ایرانیان نشسته و دست راست خود را با حلقه مظهر قدرت به سوی دو تن از سران تابع خود گشوده است.

کمی دورتر مجلسی است که در آن یک ایزد به شاهزاده‌ای مقام می‌بخشد و پس از آن صحنه جنگ یک شاه که بر اسبی سوار است و خود و الستین زره بر تن دیده می‌شود که با نیزه خود به دشمن حمله می‌کند.

زیرساخت های ایجاد شده در این منطقه

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهمئی گفت:تنگ «سولک» در سال ۱۳۱۶ به عنوان نخستین اثر میراث فرهنگی استان در فهرست آثار ملی ثبت شده و به اذعان جهانگردان و کارشناسان قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را هم دارد.

مجتبی صلاحی نژاد اظهار کرد:در این منطقه باستانی صحنه های گوناگونی از آیین های باشکوه باستانی، نمادهای دینی، رزم های سواره و پیاده نظام، تاجگذاری، تاج‌ستانی، گرفتن حلقه قدرت در حضور خدایان، شکار شاهی، تشریفات و خوش آمدگویی به تصویر کشیده شده که ردپای تمدن با شکوه ایران باستان است.

وی تاکید کرد:چندین طرح استحکام بخشی بر روی نقش برجسته های سنگ های تنگ «سولک» در سال های اخیر انجام شده و امسال هم قرار است نقش برجسته اصلی این منطقه استحکام بخشی شود.

وی بیان کرد: راه دسترسی منتهی به تنگ «سولک» به دلیل قرار داشتن در دل یک منطقه حفاظت شده خاکی است و موانع زیست محیطی برای آسفالت دارد و گردشگران برای رسیدن به منطقه راه را پیاده پیمایش می کنند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بهمئی خاطرنشان کرد: تنگ «سولک» افزون بر گردشگران می تواند مورد توجه پژوهشگران علاقه مند به حوزه های تاریخی و طبیعی نیز باشد.

صلاحی نژاد عنوان کرد: این منطقه که سالیانه مقصد هزاران ایرانگرد و جهانگرد است دارای یک کمپ گردشگری است که مسافران می توانند در آن چادر برپا کنند.

تنگ ماغر با پوشش گیاهی و آب و هوای دلپذیر ، دریاچه برم الوان با طبیعتی زیبا ، منطقه تفریحی و کوهستانی کفش کنان در سواحل زیبای سد مارون ، بارگاه زیارتی امامزادگان سید اسدالله و سید ابراهیم (ع) با آب و هوای مطبوع و بارگاه امامزاده بابااحمد (ع) با معماری دوره سلجوقی از دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان بهمئی است.

شهرستان بهمئی به جز در مشرق که با شهرستان کهگیلویه در استان هم مرز است در شمال با باغملک ، در جنوب با بهبهان ، در غرب با رامهرمز و در جنوب غربی با امیدیه و آغاجاری در استان خوزستان هم مرز است .

این شهرستان با جمعیتی حدود ۳۸ هزار نفر به مرکزیت شهر لیکک در فاصله ۳۰۰ کیلومتری یاسوج مرکز کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است.

درباره بناهای تاریخی کهگیلویه و بویراحمد بیشتر بخوانید

پل بریم باشت یادگار شکوه تمدن ایرانی

شکوه تمدن ایرانی در کاروانسرای بلادشاپور

کهگیلویه و بویراحمد بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آریایی‌ها جزئی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بوده است.

این استان در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی مانند بلاد شاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته می‌شد.

استان کهگیلویه و بویراحمد متشکل از 9 شهرستان ۱۷ شهر و یک هزار و ۷۰۰ روستای دارای سکنه با جمعیت 726 هزار نفر در جنوب غربی کشور قرار دارد.