بازگشت بی‌سروصدای سفیر انگلیس؛ هیاهو درباره اکبری جای خود را به گرافیتی داد

سایمون شرکلیف شنبه مورخ ۲۴ دی‌ماه ۱۴۰۱ بعد از اعلام رسمی خبر اعدام علیرضا اکبری توسط قوه قضاییه کشورمان، به لندن فراخوانده شد. در واقع واکنش‌های هیستریک لندن به این ماجرا از صبح همان روز آغاز شد. ریشی سوناک نخست وزیر انگلیس در سخنانی خلاف عرف دیپلماتیک و مداخله جویانه حکم نامبرده را بی‌رحمانه توصیف و از اجرای آن ابراز وحشت کرد. جیمز کلورلی وزیر امور خارجه انگلیس هم با انتشار پیامی در توئیتر، تابعیت اصلی اکبری و قوانین ایران را که تابعیت مضاعف را به رسمیت نمی‌شناسد نادیده گرفت و ادعا کرد که اجرای حکم نامبرده به عنوان یک تبعه انگلیسی بدون پاسخ نمی‌ماند.

او ساعاتی بعد تحت فشار افکار عمومی از اقدام دست‌پاچه لندن خبر داد و اعلام کرد که دادستان کل ایران به فهرست تحریم‌های انگلیس اضافه شده است. او در تداوم اظهارات خصمانه علیه کشورمان ادعا کرد که تحریم جدید انگلیس، نشانگر «انزجار» لندن از اجرای حکم اکبری است و «ما رژیم ایران را مسئول نقض وحشتناک حقوق بشر می‌دانیم.»

کلورلی عصر شنبه به وقت محلی با انتشار پیامی در توئیتر اعلام کرد که علاوه بر تحریم دادستان و احضار کاردار سفارت ایران در لندن، سفیر این کشور را برای انجام رایزنی فراخوانده است.

او این ادعا را تکرار کرد که «ما حکومت ایران را مسئول می‌دانیم و پاسخ ما محدود به امروز نخواهد بود.» اما همان موقع مشخص بود که لفاظی‌های لندن فاقد پشتوانه حقوقی است چرا که ایران بلحاظ نظام حقوق بین‌الملل تابعیت مضاعف را نمی‌پذیرد و لندن ابزاری جز یاوه‌گویی، بلوف و کارت سوخته تحریم در بساط ندارد. از این جهت خبر تحریم دادستان ایران با عدم استقبال گروه‌های ضد انقلاب مواجه و در فضای مجازی به‌عنوان واکنش ضعیف لندن توصیف شد.

اکبری متهم است که در ازای دریافت دستمزد به مبالغ یک میلیون و ۸۰۵‌ هزار یورو، ۲۶۵ هزار پوند انگلیس و ۵۰ هزار دلار آمریکا، اقدامات گسترده‌ای علیه امنیت داخلی و خارجی کشور از طریق جاسوسی برای دستگاه اطلاعاتی دولت انگلیس صورت داده است.

براساس دادنامه صادره، اقدامات محکوم در سال‌های گذشته علیه امنیت ملی کشور، جاسوسی به نفع کشور انگلیس، ارتباطات با سرویس جاسوسی MI۶ و تعداد ملاقات‌های وسیع با افسران اطلاعاتی دشمن در کشورهای مختلف و مدت طولانی جاسوسی، مصداق جنایت گسترده علیه امنیت داخلی و خارجی کشور است، به گونه‌ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور در حد وسیع شده است.

وی پس از خروج از کشور با اقامت در انگلیس همکاری با موسسات مطالعاتی لندن را آغاز کرده و با توجه به دسترسی‌های قبلی با حضور در ایران نسبت به جمع آوری اطلاعات اقدام و به آن موسسات که تحت مدیریت افسران اطلاعاتی بودند ارائه کرده است.

تداوم فشارها روی دولت لندن سبب شد تا پارلمان انگلیس دو روز بعد (دوشنبه ۲۶ دی‌ماه ۱۴۰۱) درباره ماجرای اکبری نشست اضطراری تشکیل دهد. وزیر امور خارجه انگلیس در این جلسه که با حضور تعداد اندکی از نمایندگان مجلس برگزار، یادآور شد که در پی اجرای حکم اکبری، کاردار سفارت ایران در لندن احضار، دادستان کل ایران تحریم و سفیر انگلیس از تهران برای انجام رایزنی فراخوانده شد.

کلورلی با بیان اینکه صبح همان روز با سایمون شرکلیف، دیدار کرده است مدعی شد: «اکنون باید گام‌های بعدی را در کنار متحدان‌مان برای مقابله با تشدیدهای فزاینده ناشی از ایران مد نظر قرار دهیم و ما خودمان را به گام‌هایی که قبلا اعلام کردم محدود نمی‌کنیم»

وزیر امور خارجه انگلیس که کشورش طبق آخرین گزارش شورای اروپا به تضعیف حقوق مردم این کشور متهم است، در مسیر حمایت از گروه‌های ضد انقلاب و برای تنفس مصنوعی به اغتشاشگران در ایران مدعی شد که لندن در کنار مردم ایران ایستاده است.

کلورلی در بخشی از اظهاراتش اعتراف کرد که دولت لندن به حمایت مالی از بخش فارسی بنگاه سخن‌پراکنی این کشور (بی‌بی‌سی) برای انعکاس دیدگاه‌هایش در داخل ایران، از طرق مختلف از جمله سفارت این کشور در ایران، در راستای حمایت از اغتشاشگرانی که او آن‌ها را شجاع نامید ادامه می‌دهد.

وی بر اساس گزارش وزارت امور خارجه انگلیس همان شب با دستور کار رایزنی درباره طیف مختلفی از مسائل روابط دوجانبه و بین‌المللی از جمله اجرای حکم اعدام اکبری راهی آمریکا شد. وزارت امور خارجه انگلیس اعلام کرد که آقای کلورلی ابتدا به واشنگتن و سپس به تورنتو سفر خواهد کرد تا با همتایان خود و دیگر شخصیت های ارشد دولتی، در این دو کشور دیدار کند.

وزیر امور خارجه انگلیس روز سه‌شنبه (۲۷ دی‌ماه ۱۴۰۱) پس از رایزنی های دو جانبه در واشنگتن، ادعاهای ضد ایرانی خود را از اعدام جاسوس انگلیسی تا برنامه هسته ای ایران و مذاکرات رفع تحریم ها تکرار کرد. او در نشست خبری مشترک با همتای آمریکایی خود ادعا کرد که اعدام اکبری با انگیزه‌های سیاسی انجام شد اما توضیح بیشتری در این باره ارائه نکرد. این مقام انگلیسی با بیان اینکه لندن در پی این اعدام، تحریم‌هایی را علیه اعمال کرد، ضمن تکرار ادعاهای ضد ایرانی گفت: ایران از ما، آمریکا و سایر دوستان می‌خواهد این تحریمها را برداریم و آنچه ما می‌گوییم این است اگر خواستار لغو تحریم ها هستند، باید رفتار خود را بطور اساسی تغییر دهند. اما متاسفانه هیچ نشانه‌ای از اینکه آنها (ایران) آماده انجام چنین کاری (تغییر رفتار) هستند مشاهده نمی‌کنیم. وزیر خارجه انگلیس همچنین با تکرار تهدیدهای نخ‌نما علیه ایران مدعی شد که درباره اقدامات بیشتر علیه ایران گمانه‌زنی نمی‌کند اما « هر جا بتوانیم با ایران گفتگو می‌کنیم و امیدواریم آنها در مقطع زمانی نه چندان دور به آنچه می گوییم، گوش دهند.»

در اوج یاوه‌گویی‌های کلورلی انتشار گزارش‌های دو نشریه انگلیسی نیز خبرساز شد. ساندی تلگراف با انتشار گزارشی به نقل از منابع دولت لندن ادعا کرد که این کشور در پی اعدام علیرضا اکبری در حال تجدیدنظر و بازنگری درباره حمایت از برجام است. این نشریه به نقل از مقام یادشده مدعی شد که «چشم‌انداز» روند مذاکرات رفع تحریم‌ها به طور قابل توجهی تغییر کرده و انگلیس در حال بررسی گزینه‌های خود در این رابطه است. ساندی تلگراف بر همین اساس نتیجه گرفت که انگلیس درپی اعدام جاسوس این کشور در حال بازنگری موضع خود در قبال برجام است.

همچنین فایننشال تایمز در گزارشی به نقل از مقامات رده بالای این کشور نوشت که دولت لندن نسبت به تبعات شناسایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان سازمان تروریستی نگران و بعید است که در این زمینه تصمیم‌گیری قریب‌الوقوعی بگیرد.در این گزارش آمده است که روند بررسی تروریستی نامیدن سپاه «به‌عنوان قدرتمندترین شاخه نظامی ایران»، توسط وزارت کشور انگلیس آغاز شده اما هنوز «هیچ تصمیم نهایی گرفته نشده است زیرا در داخل دولت بحث هایی در مورد نحوه اجرای این اقدام وجود دارد.» این نشریه انگلیسی با بیان اینکه «برای یک دولت بسیار غیرعادی است که سازمان نظامی یک کشور دیگر را به عنوان سازمان تروریستی معرفی کند و انگلیس باید خطرات و مزایای چنین اقدامی را بسنجد» افزود: به گفته مقاماتی که در جریان مذاکرات داخلی دولت قرار دارند، یک اضطرابی در وزارت امور خارجه انگلیس نسبت به شناسایی سپاه به عنوان سازمان تروریستی وجود دارد.

روز چهارشنبه ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۱ آثار عقب‌نشینی لندن از ماجرای اکبری بروز و ظهور بیشتری پیدا کرد. یک سخنگوی نخست وزیر انگلیس به خبرنگار ایرنا در لندن گفت که موضع دولت لندن در قبال توافق هسته‌ای و مذاکرات رفع تحریم‌ها تغییری نکرده و دست‌یابی به توافق نهایی همچنان امکان پذیر است. وی با تکرار این ادعا که «توافق پایدار» برای ازسرگیری اجرای کامل برجام از اسفند سال گذشته روی میز است، ایران را مقصر تعلل در حصول توافق نهایی معرفی کرد و مدعی شد که لندن به بررسی گام‌های بعدی با شرکای خود ادامه می‌دهد. سخنگوی سوناک اما توصیف ساندی تلگراف درباره «بازنگری» موضع لندن در قبال برجام را تکذیب و آن را اغراق‌آمیز توصیف کرد.

او در پاسخ به سووال خبرنگار ایرنا درباره موضع انگلیس نسبت به اتهامات وارده علیه اکبری و تعاملات جاسوسان انگلیسی با نامبرده برای نفوذ در ایران، تکرار کرد که انگلیس اجرای حکم اعدام وی را با انگیزه‌های سیاسی تلقی می‌کند. هنگامی که خبرنگار ایرنا درباره اتهام جاسوسی اکبری برای دولت انگلیس پرسید، سخنگوی سوناک طفره رفت و اظهارات قبلی خود را تکرار کرد.

رفتارهای بعدی دولت انگلیس نشان داد که این کشور خیلی زود متوجه این واقعیت شد که از ماجرای اکبری آبی برای اعمال فشار علیه ایران گرم نمی‌شود. این نتیجه‌گیری در بیانیه روز دوشنبه (۳ بهمن ۱۴۰۱) وزارت امور خارجه انگلیس درباره نمایش نخ‌نمای تشدید تحریم‌ها علیه ایران به وضوح روشن است. در این بیانیه نه اشاره‌ای به ماجرای اکبری و نه تکرار تهدیدهای قبل مطرح است بلکه سیاهه تحریم‌های علیه ایران به بهانه خاطرات اغتشاشات در ایران طولانی‌تر شده است. جیمز کلورلی در این بیانیه، با تکرار مواضع مداخله‌جویانه و به‌کارگیری ادبیات غیردیپلماتیک گفت: بریتانیا و شرکای ما از طریق این تحریم‌ها پیام روشنی ارسال کرده‌اند که هیچ مخفی‌گاهی برای مجرمان نقض حقوق بشر وجود نخواهد داشت.

نشانه‌های بیشتری از عقب‌نشینی لندن در پرونده اکبری را می‌توان در پاسخ نخست وزیر انگلیس به این موضوع در نشست روز چهارشنبه (۵ بهمن ۱۴۰۱) مجلس عوام مشاهده کرد. در این جلسه «اندی اسلاتر» نماینده حزب کارگر از منطقه همرسمیت درباره اقدامات لندن در خصوص پرونده اکبری پرسید و گفت که به همراه خانواده اکبری که در حوزه انتخابیه او ساکن هستند، با مقامات وزارت امور خارجه انگلیس درباره پرونده نامبرده دیدار خواهد کرد.

ریشی سوناک ضمن پذیرش تابعیت ایرانی اکبری درچارچوب نظام حقوق بین‌الملل گفت: ایران باید درباره شرایط مرگ و خاکسپاری او (به خانواده اکبری) پاسخ دهد. ما از طریق کاردار سفارت ایران در لندن و وزارت امور خارجه ایران فشار آورده‌ایم و به این اقدامات ادامه می‌دهیم تا خانواده او به پاسخی که مستحق آن هستند برسند.

این اظهارات به روشنی نشانگر تغییر موضع لندن و پذیرش این واقعیت است که ابزاری برای اعمال فشار علیه ایران در پرونده اکبری در اختیار ندارد. ماجرای اکبری حتی به نمایش ترور سرگئی اسکریپال جاسوس دوجانبه انگلیس و روسیه هم شبیه نیست که دولت لندن با صحنه‌سازی برای مسموم کردن وی با گاز اعصاب در شهر سالزبری، حمله ادعایی صورت گرفته را برگردن روسیه انداخت و با ایجاد ائتلاف در سطح بین‌المللی روابط با مسکو را به تنش کشاند.

در واقع انگلیس در این پرونده رودست خورد و بعد از یک هفته جوسازی، سفیرش را بی‌سروصدا و بدون کوچکترین انعکاسی در رسانه‌های انگلیس به محل ماموریتش اعزام کرد. شرکلیف هم در توئیتی (احتمالا از روی عمد) فقط به زبان فارسی اعلام کرد که به ایران بازگشته است. او در این پیام بدون هیچ اشاره‌ای درباره علت سفرش به لندن - در پیامی که قریب به یقین از خدمات ترجمه گوگل یا سرویس‌های مشابه بهره برده است - نوشت: گرافیتی‌هایی که ادامه پیدا می کند روی دیوارهای ما ظاهر می‌شوند، این واقعیت را تغییر نمی‌دهند که طبق تجربه من، اکثر ایرانی‌ها نسبت به یکدیگر و همچنین خارجی‌ها مهربانی و احترام نشان می‌دهند.