زنان مبارز، پیشگامان انقلاب اسلامی در زنجان

به گزارش ایرنا، حضور استوار و پرصلابت زنان را در صحنه های قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی می توان دید؛ زنان، نه تنها در پیروزی انقلاب اسلامی سهم بزرگی ایفا کردند بلکه در تثبیت نظام جمهوری اسلامی و تداوم انقلاب نیز حرف نخست را زدند و با حضور در صحنه گوناگون انقلاب اسلامی، توطئه های دشمنان را نقش بر آب کردند.

زنان مسلمان و متعهد ایرانی که بر اساس اعتقادات مذهبی، زمینه های لازم را داشتند به برکت روشنگری ها و راهنمایی های امام خمینی(ره) از حاشیه به متن جامعه آمدند و بر پایه ایمان، عفت و صبر و هوش، حقیقت را دریافت کردند و با تلاشی روز افزون درصدد جبران عقب ماندگی های گذشته برآمدند.

از مهمترین دستاوردهای پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه زنان، هویت بخشی به زن ایرانی و مسلمان و تعریف عملی آن در متن جامعه است؛ امام خمینی (ره) به عنوان رهبر نهضت با درایت خویش نه تنها زنان را به مشارکت در انقلاب دعوت کردند، بلکه شرکت آنان را در نهضت اسلامی واجب و لازم شمردند و حتی موافقت پدر یا شوهر را نیز در این امر، لازم ندانستند.

با توجه به این موضوع به رغم تلاش های گسترده برای بی تفاوت کردن مردم و دور کردن آنها از فعالیت های حق طلبانه علیه رژیم شاهنشاهی، بردباری زنان متعهد مسلمان در برابر انبوه خطرات و مشکلات و ترغیب همسران و فرزندانشان به مبارزه علیه طاغوت و همکاری در مسیر انقلاب، عامل موثری در پیروزی و تداوم روند تکامل انقلاب اسلامی شد.

در این راستا یکی از عناصر مهم و منحصر به فرد در پیروزی انقلاب اسلامی در استان زنجان، حضور زنان در راهپیمایی علیه رژیم بود که برای نخستین بار در کشور و در جریان انقلاب، زنان زنجانی در روز نهم شهریورماه ۵۷ بدون حضور مردان دست به راهپیمایی آرام زدند که این حرکت نمادین الگویی برای سایر شهرها شد و آگاهی و هوشیاری زنان زنجان را به نمایش گذاشت.

خبرنگار ایرنا در این راستا با هدف بررسی موضوع نقش آفرینی زنان مبارز زنجانی در پیروزی انقلاب اسلامی میزگردی را با حضور معصومه اشتری خواهر شهید و فعال فرهنگی، فریبا سیاری خواهر شهید و اکرم سروری فعال فرهنگی استان برگزار کرده که مشروح مباحث و گفت و گوهای آن در ادامه آورده شده است.

«دختران چادری زنجانی در حالی که عکس های احمد مرتضایی را در دست داشتند به تظاهرات آرام پرداختند و به طرفداری از آیت الله خمینی و به مخالفت با دولت شعار دادند، آنان در بیشتر خیابان های شهر به پیاده روی پرداختند و بدون اینکه با دخالت ماموران رو به رو شوند به خانه های خود بازگشتند» این مطلب،بخشی از گزارش روزنامه کیهان در شهریور سال ۵۷ درباره راهپیمایی زنان زنجانی است.

"معصومه اشتری" خواهر شهید اشتری از جمله افراد شرکت‌ کننده در این واقعه(اولین تظاهرات بانوان زنجانی) است که در آن زمان ۱۲ سال داشت؛ او از آن دوران چنین می گوید: در آن زمان در مقطع راهنمایی درس می خواندم و به رغم شور و هیجان نوجوانی، حرکت و تکاپوی انقلاب را که در جامعه و خانواده ها وجود داشت به خوبی می دیدم و احساس می کردم.

وی اضافه کرد: تلاش و تکاپوی مردم در محله، خیابان و اجتماع موجب شد که فکر و ذهنمان از بازیگوشی به سمت انقلاب سوق داده شود، در این میان برادر بزرگترم به عنوان دایره المعارف زندگی‌ام بود و باعث شد در این راه قدم بگذارم، هر چند زمینه ذهنی در بحث انقلاب نداشتم.

این بانوی فعال زنجانی ادامه داد: اولین بار هم که وارد تظاهرات شدم بر حسب یک اتفاق بود که زنان زنجانی به تعداد یک هزار نفر در جریان انقلاب راهپیمایی می کردند و بعد از آن هم با اجازه والدینم به تحرکات و عرصه و فعالیت انقلاب وارد شدم.

وی اضافه کرد: اولین بار از سر کنجکاوی به این دلیل که بیشتر دنبال کارهای هیجانی و پر سر و صدا بودم در این تظاهرات شرکت کردم، قضیه از آنجا شروع شد که قرار بود خواهر کوچکم را به کودکستان ببرم و اما تعطیلی کودکستان موجب شد تا دنبال جوانانی بروم که گاردی‌ها به دنبالشان به سمت خیابان امیرکبیر رفته بودند و این گونه شد که سر از تظاهرات در آوردم.

اشتری افزود: حرکت مردم را از خیابان امیرکبیر مشاهده کردم، در این تظاهرات عظیم زنجان، مردان دستان خود را زنجیر کرده و بانوان در وسط خیابان شعارهای ضد حکومت سر می‌دادند، من هم دست خواهر کوچکترم را گرفتم و با تلاش به سمت جلو رفتم و با اصرار فراوان یک طرف پلاکارد را گرفتم و این آغاز حضور فعالانه من در این مسیر شد.

وی با بیان اینکه پس از برگشتنم وقتی به طرف چهارراه امیرکبیر رسیدم، برادرم را دیدم که ساعتش را نشان و سرش را تکان داد یعنی اینکه صبح زود رفته ای و الان ظهر است؛ در منزل وقتی پدرم من را دید فقط یک جمله گفت: تظاهرات رفته بودی؟ همین جمله مجوزی برای فعالیت های من پس از پیروزی انقلاب شد و باید گفت خانواده عامل مهمی برای من در این مسیر بود.

بانوان زنجانی همسران و فرزندان خود را نیز برای حضور در جریان انقلاب تشویق می کردند

وی با بیان اینکه نقش بانوان در انقلاب زمانی آشکار می شود که بدانیم آنها علاوه بر حضور فعالانه خودشان در صحنه های مقابله با رژیم ستمشاهی، فرزندان و حتی همسران خود را نیز به این امر ترغیب می کردند، اظهار کرد: می توان گفت بانوان نقش بسیار پررنگی در بحث پرورش نهضت از طریق پیروی از رهنمودهای امام راحل داشتند.

اشتری افزود: یکی از بارزترین موضوعاتی که در تاریخ انقلاب می توان مشاهده کرد، حضور بانوان در صحنه های مختلف انقلاب بود که این مهم به همان اعتقادی بر می گردد که حضرت امام نسبت به فعالیت این قشر در جامعه داشتند.

وی با بیان اینکه حرکت انقلابی مردم منحصر به ایران نبود، بلکه جهانی شد و در این میان حرکت بانوان در کنار آن زبانزد است، اضافه کرد: باید توجه داشت اگر حرکت و کاری با دانایی، بصیرت، علم و عمل همراه نباشد ارزش و ثمره بالایی نخواهد داشت.

این بانوی زنجانی بر ضرورت ریشه‌یابی حرکت بانوان زنجانی علیه رژیم ستمشاهی تاکید و خاطرنشان کرد: جرات ورزی بانوان زنجانی برای مقابله با رژیم ستمشاهی پیشینه و ریشه دارد و به دور از آگاهی نبوده است.

اشتری با اشاره به تحقیقات میدانی انجام شده در خصوص اولین تظاهرات بانوان زنجانی، افزود: آنگونه که خواهر شهید مرتضایی می‌گوید پس از زخمی شدن این شهید، ایشان برای مداوا به تهران منتقل می‌شود که در آنجا به شهادت می‌رسد و این شهادت موجب می شود تا بانوان زنجانی ظلم رژیم ستمشاهی را برنتابند.

وی ادامه داد: زمانی که خبر شهادت شهید مرتضایی به خانواده‌اش داده می‌شود جلسه قرآن در منزل این شهید در حال برگزاری بود که این خبر موجب شد تا بانوان شرکت‌ کننده در این مجلس به راه افتاده و در تظاهرات شرکت کنند.

این بانوی انقلابی خاطرنشان کرد: همزمان در مسجد آقالیق زنجان نیز جلسه قرآنی برگزار شده بود که با انتشار خبر شهادت این شهید، افراد شرکت‌ کننده از مسجد بیرون آمدند که حدود ۲۸ نفر از بانوانی زنجانی بودند و پلاکارد به دست به سمت خیابان دروازه رشت بدون گفتن شعار حرکت می‌کنند و این راهپیمایی آرام، هنگام ظهر به پایان می رسد.

اشتری با بیان اینکه ادامه این روند در شب هفت این شهید نمود بیشتری می یابد، اضافه کرد: در این شب، زنان زنجانی حرکتی از طرف سبزه میدان به طرف چهارراه پایین رقم زدند و به خاطر دارم در کل خیایان فقط بانوان با پوشش های مختلف حضور پر رنگی داشتند و این واقعه موجب شد در شهرهای دیگر نیز بانوان حضور چشمگیری در انقلاب داشته باشند.

وی اظهار کرد: این انقلاب باعث شد زنان به جایگاه خود پی ببرند و در حال حاضر نیز در حوزه های گوناگون نقش آفرینی کنند.

حجاب داشتن در آن زمان، مانعی برای تحصیل بود

یکی دیگر از بانوان انقلابی زنجان نیز در این میزگرد به وضعیت دوران خفقان شاهنشاهی اشاره کرد و گفت: ورود من به انقلاب به قبل از این ماجرا باز می گردد، من خانواده مذهبی داشتم و در همسایگی ما چند نفر معلم ساکن بودند که با آنان در تعامل بودیم و به ما کمک فراوانی کردند و به نوعی ورود من را به عرصه انقلاب شکل دادند.

اکرم سروری با بیان اینکه حجاب داشتن در آن زمان، مانعی برای تحصیل بود، اظهار داشت: خواهرم به دلیل حفظ حجاب نتوانست تا کلاس ششم ادامه تحصیل بدهد و من در سال ۵۶ در مدرسه بینش تحصیل می کردم که سخت گیری های زیادی را نسبت به حجاب اعمال می کردند.

این فعال فرهنگی ادامه داد: ما در حفظ حجاب بسیار سر سخت بودیم و با توجه به اینکه زنجان شهر مذهبی است، حضور زنان زنجانی در تظاهرات آن زمان نشان دهنده تلفیق دین و مذهب بود و البته نباید غافل شد که مردان زنجانی نیز یاریگر ما در مسیر انقلاب بودند.

وی با بیان خاطرات خود در این زمینه، اضافه کرد: یک نمایشگاه در دبیرستان شریعتی در سال ۵۶ برگزار و عکس هایی برای چند روز در معرض دید عموم گذاشته شده بود، ما برای بازدید به همراه چند نفر از همسایه ها رفتیم اما گاردی ها با کسب اطلاع از این موضوع وارد نمایشگاه شدند و وضعیت عجیبی حاکم شد.

سروری افزود: من در آن زمان ۱۳ سال داشتم، که با ورود گاردی ها ترس و اضطراب زیادی بر ما حاکم شد، خانومی آمد و به گاردی ها گفت اجازه بدهید این بچه ها بروند که نزدیک اذان ظهر بود که به ما اجازه دادند از در پشتی با ترس و لرز خارج شویم.

وی اضافه می کند: در آن حال شایعه شد، تعدادی در این واقعه کشته شدند، اما خوشبختانه کسی کشته نشده بود و وقتی این خبر پیچید، خانواده ها خود را به این مکان رساندند مبادا مشکلی برای فرزندانشان پیش آمده باشد.

جرقه راهپیمایی زنان زنجان در تابستان سال ۵۶ زده شد

فریبا سیاری خواهر شهید نیز در این میزگرد با بیان اینکه جرقه راهپیمایی زنجان در تابستان سال ۵۶ زده شد، ادامه داد: در مسجد ولی عصر زنجان از فردی به نام رضوانی برای تبلیغات دعوت شده بود که در آن جلسات با اسم امام راحل آشنا شدیم سپس در تابستان سال ۵۷ از شهید علی مشکینی برای سخنرانی دعوت کردند.

وی اظهار کرد: همین جرقه انقلاب که در سال ۵۶ زده شده بود تداوم یافت و جوانان شور و شوق زیادی داشتند چون با امام آشنا شده بودند و شهید مرتضایی ۱۶ ساله در چهار راه پایین زنجان مجسمه شاه را پایین کشید و به شهادت رسید، این اقدام موجب شد حتی اجازه تشییع او را هم ندهند.

این فعال فرهنگی ادامه داد: برای شب هفت در مسجد آقالیق واقع در کوچه سید فتح اله جمع شدیم و شروع به شعار دادن کردیم، بعد بیرون رفتیم تا شعارهایمان شنیده شود، از پشت پرده پرچمی به طرف خانمها داده شد، من به همراه مادرم و خواهرم ایستاده بودیم که خواهرم فهمیه پرچم را گرفت.

وی بیان کرد: خانمها در جلو و مردان در پشت سر بودند و با مشت های گره کرده شعار می دادیم و به طرف خیابان امیرکبیر حرکت می کردیم که یکدفعه دیدم تمامی پهنای خیایان را گرفته ایم و در واقع یک راهپیمایی شکل گرفته بود.

سیاری افزود: این واقعه اوایل شهریور سال ۵۷ در شب جمعه شهید مرتضایی به وقوع پیوست که تا چهارراه پایین ادامه پیدا کرد و در نهایت بیانیه خوانده شد و بدون هیچ خطری به پایان رسید؛ این راهپیمایی به صورت ناگهانی و یکدفعه انجام شد و حتی گارد شاهنشاهی نیز بهت زده نگاه می کرد.

وی با بیان اینکه فردای آن روز، روزنامه های کیهان و اطلاعات نوشتند زنان زنجانی اولین راهپیمایی را در کشور انجام دادند، اضافه کرد: مردم وقتی ظلم و ستم رضاخان و پسرش را دیدند و متوجه شدند که می خواهند اسلام را از بین ببرند به میدان آمدند و در برابر رژیم شاهنشاهی ایستادگی کردند.

خواهر شهید بیان کرد: این راهپیمایی زنان زنجانی یک حرکت خودجوش بود و از طرفی آگاهی مردم در بروز این واقعه نقش اثرگذاری داشت و از طرفی این رخداد، جرقه ای برای راهپیمایی های بعدی بود، به طوری که در مراسم چهلم شهدا در شهرهای مختلف نمود بیشتری داشت و سپس گسترش بیشتری یافت.