سه سال بعد از برگزیت؛ خشم توام با پشیمانی عمومی

۱۲ بهمن ۱۳۹۸ انگلیس به استناد رأی مردم این کشور در همه‌پرسی سال ۱۳۹۵، به صورت رسمی به ۴۷ سال عضویت در اتحادیه اروپا پایان داد. بوریس جانسون نخست وزیر وقت انگلیس و از چهره‌های تندرو با انتشار توئیتی در حمایت از برگزیت وعده آغاز فصل جدیدی را در تاریخ کشور مطرح کرد و به "طلوع دورانی تازه" خوش‌آمد گفت.

طرح خروج انگلیس از اتحادیه اروپا را اولین بار دیوید کامرون نخست وزیر اسبق این کشور در سال ۲۰۱۳ مطرح کرد تا لندن را از اجرای برخی قوانین دست‌وپاگیر اتحادیه معاف کند. او به ظاهر اعتقادی به برگزیت نداشت اما از این اهرم برای چانه‌زنی در برابر سران اتحادیه اروپا استفاده کرد.

در همه‌پرسی سال ۲۰۱۶ میلادی ۵۱.۹ درصد مردم انگلیس به خروج از اتحادیه اروپا و ۴۸.۱درصد آن‌ها به ماندن در این اتحادیه رأی دادند و به این ترتیب کامرون از مقام خود کناره‌گیری کرد و سکان دولت دست ترزا می وزیر وقت کشور انگلیس افتاد تا پروژه برگزیت را اجرا کند.

سال ۲۰۱۹ در نتیجه سه سال چانه زنی دولت «ترزا می» با اتحادیه اروپا، دو طرف به توافقی دست یافتند که مجلس عوام انگلیس با آن موافقت نکرد. سرانجام «ترزا می» از مقام خود کناره‌گیری کرد و بوریس جانسون جانشین او موفق شد با برگزاری انتخابات زودهنگام، آرایش مجلس را به نفع حزب خود تغییر و توافق به عمل آمده را با اندکی اصلاحات از سد مجلس عبور دهد.

این توافق ۳ بهمن ۱۳۹۸ با توشیح ملکه به قانون تبدیل و به این ترتیب دوره گذار از ۹ روز بعد (۱۲ بهمن ۱۳۹۸) آغاز شد. انگلیس در این دوره (گذار) یازده ماهه بدون داشتن حق رای، تابع قوانین اتحادیه اروپا بود تا خود را برای یک طلاق تمام عیار آماده کند.

۱۲ دی ۱۳۹۹ این دوره هم به پایان رسید و انگلیس رسما با اتحادیه اروپا خداحافظی کرد. مردم انگلیس آن‌شب در انزوای مضاعف حاصل از قرنطینه نوع چهار و با خاطرات آتش بازی های حاشیه رودخانه تایمز سال نو را آغاز کردند.

دولت انگلیس ادعا کرده و می‌کند که به توافقی با اتحادیه اروپا دست یافته که فرصت‌های تجاری جدیدی را فرا روی این کشور قرار خواهد داد. اما در توافق جدید انگلیس امتیازهای بسیاری به طرف مقابل داده است فقط برای اینکه به گفته نخست وزیر پیشین انگلیس "برگزیت برگزیت باشد". فقط برای آنکه به مردم بگویند به توافقی دست پیدا کردند تا بتوانند نقطه پایانی بر چهار سال و نیم کشمکش بگذارند.

توافق حاضر نه به انگلیس آزادی ماهیگیری در آبهای خودش را می دهد، نه آن را از مقررات و استاندارد های اتحادیه اروپا آزاد می کند، نه حتی آنقدر آزادی عمل می دهد که انگلیس بتواند با سایر کشورها معاهدات تجاری مستقل امضا کند. حتی راه را برای دخالت اتحادیه اروپا در مرز داخلی بین ایرلند شمالی و سرزمین اصلی باز می گذارد.

مردم انگلیس هم این روزها که تورم در کشور به بالاترین حد در نیم قرن گذشته رسیده، بیشتر متوجه بی فایده بودن برگزیت شده‌اند. در توافق بدست آمده، انگلیس امتیاز خاصی بدست نیاورده و آنچه از آن با نام حفظ حاکمیت یا در دست گرفتن کنترل و سرنوشت کشور تعبیر می‌شود عملاً با محدودیت‌های تحمیل شده در این توافق بی معنی است.

دولت انگلیس می‌گوید که در توافق به دست آمده به خواسته اصلی اش یعنی «در دست گفتن کنترل» کشور رسیده است. اما شاید اصلی‌ترین دستاورد برگزیت را بتوان رها شدن از تعهد به احکام دیوان دادرسی اروپا، آزادی عمل بیشتر در برخورد با شهروندان انگلیسی خلاصه کرد.

در واقع اگر تنها دستاورد معنی دار برگزیت را همین رهایی از دیوان دادرسی اروپا ارزیابی کنیم، تنها دستاورد اقتصادی می تواند این باشد که دادگاه های انگلیس آزادانه تر بتوانند احکامی به نفع کارفرما و به ضرر کارگر صادر کنند. چیزی که به دلیل حمایت های قانونی اتحادیه اروپا از نیروی کار، دشوار می نمود.

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر مردم انگلیس از برگزیت پشیمان شده و به رغم تلاش دولت برای اینکه همه‌گیری کرونا و شرایط جدید ناشی از جنگ اوکراین را مقصر نشان دهد، میل افکار عمومی برای به بازگشت به اتحادیه اروپا رو به افزایش است.

یافته‌های موسسه معتبر «بی‌ام‌جی» نشان می‌دهد که از هر ۱۰ طرفدار برگزیت، یکی پشیمان شده و خواستار عضویت مجدد انگلیس در اتحادیه اروپاست. طبق این نظرسنجی بیشتر انگلیسی‌ها معتقدند که در صورت بازگشت این کشور به اتحادیه اروپا، بحران هزینه‌های زندگی بهبود و تجارت با سایر کشورها توسعه خواهد یافت.

۴۷ درصد در این نظرسنجی پیش‌بینی کرده‌اند که عضویت مجدد انگلیس در اتحادیه اروپا آثار مثبتی خواهد داشت و ۲۴ درصد خلاف آن را تصور می‌کنند. از نظر کسانی که در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند با عضویت مجدد انگلیس در اتحادیه اروپا مشکلات نظام رو به فروپاشی بهداشت این کشور، جایگاه و نفوذ آن در جهان نیز بهبود خواهد یافت. تنها حوزه‌ای که آن‌ها بازگشت انگلیس به اتحادیه اروپا را غیرسودمند می‌دانند مهاجرت است. ۳۳ درصد معتقدند که با عضویت مجدد در اتحادیه اروپا، اوضاع بدتر و ۲۶ درصد بر این باورند که بهتر خواهد شد.

در کل، یافته‌های نظرسنجی بی‌ام‌جی نشان می‌دهد که ۴۳ درصد موافق بازگشت انگلیس به اتحادیه اروپا و ۴۱ درصد مخالف هستند. این نظرسنجی از یک هزار و ۵۰۲ بزرگسال در تاریخ ۲۴ تا ۲۶ ژانویه صورت گرفته است.

ریشی سوناک نخست وزیر انگلیس امروز طی سخنانی ادعا کرد: طی سه سال گذشته ما در راستای استفاده از آزادی‌های برگزیت گام‌های بزرگی را برای مقابله با چالش‌های کشور برداشته‌ایم. چه بلحاظ توزیع سریع واکسن کرونا، انعقاد قراردادهای تجاری با بیش از ۷۰ کشور یا بازپس گیری کنترل مرزهایمان، ما به عنوان یک کشور مستقل با اطمینان در مسیر پیش رو حرکت کردیم.

اما مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که بسیاری از کسب و کارها در نتیجه برگزیت زیان کرده و تازه‌ترین مورد، چند روز پیش رخ داد که شرکت هواپیمایی فلای‌بی برای دومین بار اعلام ورشکستگی کرد. طبق نظر سنجی به‌عمل‌آمده از سوی اتاق‌های بازرگانی انگلیس (BCC)، بیش از سه چهارم از شرکت‌های تجاری در انگلیس گفته‌اند که توافق تجاری صورت گرفته میان دولت لندن با اتحادیه اروپا برای دوران پسا برگزیت هیچ کمکی به توسعه تجارت آن‌ها کمک نکرده است.

بسیاری از فعالان تجاری در انگلیس، برگزیت را یک «فاجعه» و «دروغ بزرگ» می‌دانند که اقتصاد کشور را به ورطه نابودی کشانده است.