وزیکول‌های خارج سلولی؛ منبعی نامریی از ظرفیت‌ درمانی

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از روابط عمومی جهاد دانشگاهی، با هدف معرفی و بررسی جزییات وزیکول‌های خارج سلولی استخراج‌ شده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی و لنفوسیت‌های تی (T) تنظیم‌کننده، دکتر مسعود وثوق پژوهشگر پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی به همراه پژوهشگرانی از دیگر کشورها به بررسی استفاده درمانی وزیکول‌های خارج سلولی به دست‌آمده از سلول‌های مذکور در درمان بیماری‌هایی چون سندرم زجر تنفسی حاد، بیماری‌های خود ایمنی و سرطان پرداختند.

وزیکول‌های خارج سلولی نقش مهمی در برهم‌کنش‌های بین سلولی و بازسازی ماتریکس خارج سلولی ایفا می‌کنند. این وزیکول‌ها به وسیله انواع مختلفی از سلول‌ها، از جمله سلول‌های مزانشیمی، سلول‌های ایمنی، سلول‌های اندوتلیال، سلول‌های اپی‌تلیال، سلول‌های عصبی، سلول‌های بنیادی جنینی و سلول‌های سرطانی، ترشح می‌شوند و حامل زیست‌مولکول‌های عملکردی شامل دی‌ان‌ای (DNA)، میکروآران‌ای‌ها (MicroRNA)، آران‌ای‌ پیام‌رسان (Messenger RNA)، آران‌ای‌های طویل غیر کدکننده (Non-Coding RNA)، لیپیدها و پروتئین‌ها هستند؛ به همین دلیل اثرات فیزیولوژیک متنوعی بر سلول‌های هدف خود دارند.

با توجه به این که وزیکول‌های خارج سلولی می‌توانند به عنوان یک گزینه امن، ارزان قیمت و در دسترس، جایگزین سلول درمانی شوند، در سال‌های اخیر پژوهش‌های زیادی در خصوص آنان صورت گرفته است.

با هدف معرفی و بررسی جزبیات وزیکول‌های خارج سلولی استخراج‌شده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی و لنفوسیت‌های تی (T) تنظیم‌کننده، پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی به همراه پژوهشگرانی از کشورهای روسیه، ترکیه و مولداوی، با نگارش مقاله‌ای مروری، به بررسی استفاده درمانی وزیکول‌های خارج سلولی به دست‌آمده از سلول‌های مذکور در درمان بیماری‌هایی چون سندرم زجر تنفسی حاد، بیماری‌های خود ایمنی و سرطان پرداختند.

این مقاله مروری چنین نتیجه می‌گیرد که وزیکول‌های خارج سلولی، با توجه به محتوای منحصر به فردشان، می‌توانند به عنوان نشانگر زیستی در تشخیص برخی از بیماری‌ها مورد استفاده قرار گیرند. وزیکول ها همچنین با توجه به توانایی‌شان در حفاظت از زیست‌مولکول‌هایی که حمل می‌کنند و عبور از غشاهای زیستی، ابزار مناسبی برای انتقال دارو محسوب می‌شوند.

پژوهش‌های زیادی روی وزیکول‌های خارج سلولی استخراج‌شده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی صورت گرفته است و این وزیکول‌ها به تعدیل سیستم ایمنی شهرت دارند، اما به دلیل اثر دوگانه بر تومورهای سرطانی، هنوز استفاده از آنان در این حوزه مورد بحث است.

پژوهش‌های کمتری روی وزیکول‌های خارج سلولی استخراج‌شده از لنفوسیت‌های تی تنظیم‌کننده صورت گرفته است، اما استفاده درمانی از آنان در آینده نزدیک امیدبخش به نظر می رسد.

این مقاله مروری که در نشریه بین‌المللی Journal of Molecular Medicine منتشر شده است، چنین عنوان می‌کند که وزیکول‌های خارج سلولی لنفوسیت‌های تی تنظیم‌کننده، برای درمان بیماری‌هایی که نتیجه واکنش شدید سیستم ایمنی هستند، مانند بیماری‌های خودایمنی و سندرم زجر تنفسی حاد، مفید خواهند بود؛ اما استفاده از آنها در بیماران مبتلا به سرطان یک انتخاب مرگبار است.