به گزارش ایرنا از سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر، دومین شب بخش پژوهش این جشنواره با حضور رضا مهدوی مجری- کارشناس و علیرضا میرعلینقی پژوهشگر موسیقی و تاریخ‌شناس موسیقی با موضوع بررسی «تاریخ پیدایش و انحلال ارکسترها در ۴۳ سال گذشته» به میزبانی رادیو گفت و گو برگزار شد.
میرعلینقی در این برنامه در مقدمه‌ای اظهارداشت: این موضوع در چند سال اخیر توسط افراد در مصاحبه‌های مطبوعاتی به صورت گلایه مطرح شده اما به صورت یک موضوع پژوهشی تاکنون کار نشده است تا جایی که می‌دانم یکی، دو نفر از فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد رشته اتنوموزیکولوژی هستند که درباره این موضوع به طور جدی کار کردند و می‌توانم از بهترین متنی که در پایان‌نامه دیدم از پایان‌نامه سجاد پورقناد نام ببرم.
وی افزود: موضوع ارکسترها موضوعی است که با خروج موسیقی ایران از حالت تک‌نوازی صرف و ورودش به ایده‌های همنوازی و کار گروهی آغاز می‌شود که ردپاهای نخستین گروه‌نوازی‌های تجربی به صورت دسته‌جمعی بدون آزمایش به دوران مشروطیت برمی‌گردد؛ مثل ارکستر انجمن اخوت که بعدها تحت تاثیر ارکسترهای ساده موزیک نظامی شعبه مدرسه دارالفنون بیشتر می‌شود و بعد به عصر مدرسه عالی موسیقی و آثار استاد علی‌نقی خان وزیری می‌رسیم سپس تلاش‌های شاگردشان روح‌الله خالقی و شگردشان در برنامه گل‌ها و بعد یک دوره رونق ارکسترها را داریم.
این پژوهشگر موسیقی بیان کرد: ارکسترها در انواع و اقسام رونق پیدا می‌کنند. سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۵۷ ارکسترها از بین می‌روند و برخی از فرهنگ‌هایی که چیزی به عنوان گروه‌نوازی ندارند، طبق بخشنامه‌های دولت وقت وارد گروه‌نوازی می‌شوند. مثل گروه‌های محلی دوتار نوازی در خراسان و گروه‌های دف که در سنت آن منطق جایی نداشتند و بیشتر یک ضرورتی بود که مسئولان دولت در مقاطع مختلف اندیشده بودند و بیشتر ارکسترها در تهران و باقی به صورت کوچکتر در اصفهان و تبریز و گیلان مستقر بودند.
وی اظهارداشت: ارکسترهای دولتی ارکسترهای رادیو بودند که بعد تبدیل به ارکستر صدا و سیما شدند و بعدها ارکستر سمفونیک که حیات مستقلی داشت، روی کار آمد. اینها هر کدام دوره‌هایی مبتنی بر اوج و فرود و گاهی وقت‌ها انحلال داشتند.
میرعلینقی در بخش دیگری از سخنانش گفت: اساس شکل‌گیری ارکسترها در ایران می‌تواند محل ورود بررسی باشد، اینکه ما از چه دوره‌ای واژه ارکستر را مطرح کردیم و معادل چه واژه‌ای بوده است و چرا امروزه معادل‌سازی برای این واژه نشده است؟ اینکه سه نفر کنار هم بنشینند، آیا ارکستر تلقی می‌شود؟
این پژوهشگر افزود: ارکستر از یک ریشه لاتین می‌آید و متعلق به زبان فارسی یا زبان‌های شرقی نیست. ارکستر به مجموعه افرادی که یک جا می‌نشینند و عمدتا نغمه تک‌صدایی یا آنسامبل اجرا می‌کنند، اطلاق نمی‌شود. آن چیزی ماهیت و شاکله و حتی ارکستر را تشکیل می‌دهد تعدادش نیست بلکه به مقید بودنش به یک بافت هارمونیک حساب شده است که به هیچ عنوان به فرهنگ ارتباطی ندارد.
میرعلینقی در این نشست تخصصی، ویژگی‌های فنی ارکستر را برای مخاطبان توضیح داد.
بخش پژوهش سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر از ۲۸ بهمن به مدت پنج شب به صورت مستقیم از رادیو گفت و گو پخش می‌شود و هنرمندان موسیقی و کارشناسان درباره موضوعات حوزه موسیقی به بحث و تبادل نظر می‌پردازند.
این جشنواره از ۲۸ بهمن تا سوم اسفند به دبیری بهزاد عبدی در بخش‌های رقابتی (جایزه باربَد) و غیررقابتی برگزار می‌شود.
استان‌ها، نشست‌های پژوهشی، جشنواره جشنواره‌ها، سرود و بین‌الملل، جایزه‌های ترانه و موسیقی و رسانه از دیگر بخش‌های سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر است.
نظر شما