به گزارش گروه جامعه - دریاچه ارومیه نگین فیروزه ای غرب کشور، زمانی بزرگترین دریاچه داخلی ایران، بزرگترین دریاچه آب شور در خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا بود اما بیش از دو دهه است که به گفته کارشناسان سالانه حدود ۴۰ سانتیمتر از ارتفاع آن کاسته شد تا اینکه بیش از ۹۰ درصد از وسعت خود را از دست داد، در واقع زنگ خطر کاهش سطح تراز دریاچه از اواخر دهه ۷۰ به صدا در آمد اما اقدامی اساسی برای جلوگیری از این کاهش انجام نشد.
به مرور اظهار نظرهای زیادی درباره عوارض خشک شدن این دریاچه شور مطرح و اعلام شد در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه توفان های نمکی میلیون ها نفر را تهدید می کند و ساکنان تا شعاع ۸۰۰ کیلومتر مربع از گرد و غبار نمکی این دریاچه در امان نخواهند بود؛ با این حساب این توفان به تهران هم خواهد رسید، تمام این مسائل دست به دست هم دادند و کارشناسان و مسوولان وقت در صدد یافتن راه حلی برای برون رفت از این معضل برآمدند تا اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه در سال ۱۳۹۳ تشکیل و برنامه های سخت افزاری و نرم افزاری زیادی برای نجات دریاچه مطرح و تصویب شد.
یکی از این راهکارها احداث تونل انتقال آب کانی سیب بود، قرار بود که این تونل به طول ۳۵ کیلومتر به همراه یک کانال ۱۱ کیلومتری بعد از عبور از رودخانه گدار و طی مسافت ۲۸ کیلومتر، ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب را به دریاچه برساند، اجرای این طرح در سال ۱۳۹۴ آغاز شد و مقرر شده بود که تا سال ۱۳۹۷ به بهره برداری برسد اما محقق نشد تا اینکه در دولت سیزدهم عزم بر افتتاح این ابرپروژه گرفته شد و در نهایت در ۵ اسفندماه با هزینه ۳۵ هزار میلیارد ریال و با حضور رییس جمهوری به بهره برداری رسید و آب در رگ های دریاچه جاری شد.
رییس جمهوری در مراسم افتتاحیه این تونل گفت که موضوع دریاچه ارومیه، مساله و دغدغه اصلی دولت و مردم در حوزه محیط زیست و دست اندرکاران نظام اسلامی است، این طرح و این سامانه هم با نگاه ویژه و توجه ویژه دولت سیزدهم و اهتمام ویژه همه دست اندرکاران از جمله وزیر نیرو، دبیر کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه، قرارگاه سازندگی، مهندسان و کارگران ایرانی به سرانجام رسیده است.
آیت الله رئیسی افزود: همت برای انجام کار خیلی مهم است که باید در کنار برنامه ریزی مورد توجه قرار گیرد و این سامانه هم در همین راستا به اجرا در آمده و حاصل کار همه بخش‌ها است، البته این اطمینان را می‌دهیم که در مسیر احیای دریاچه ارومیه، کشاورزی و معیشت مردم مورد آسیب قرار نخواهد گرفت و حق مردم در جای خود محفوظ است.
بیشتر بخوانید:
همچنین دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در مراسم افتتاحیه گفته بود که با برنامه‌ریزی انجام شده امسال شاهد احیای تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه خواهیم بود.
محمدصادق معتمدیان با اشاره به این که سفر اواخر اردیبهشت رییس جمهوری به آذربایجان غربی و بازدید از دریاچه ارومیه منشاء خیر و برکات زیادی شد، اظهار داشت: بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار با دستور رییس جمهور در هفت ماه گذشته به پروژه تخصیص داده شد تا کارها به سرعت اجرایی و طرح تکمیل شود.
وی همچنین تاکید کرد که تمرکز دولت بر اجرای برنامه‌های نرم افزاری احیای دریاچه است که از سال آینده با سرعت بیشتری اجرا می‌شود، بخش بزرگی از آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به مصارف کشاورزی می‌رسد که در این راستا اجرای برنامه‌های نرم افزاری برای اصلاح الگوی کشت ضروری است.
چندی پیش نیز معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار آذربایجان‌غربی نوید داده بود که وسعت دریاچه ارومیه بیش از ۹۰ کیلومتر مربع نسبت به دی ماه امسال افزایش یافت و به یک هزار و ۴۰ کیلومتر مربع رسیده است.
یاسر رهبردین به افزایش سطح تراز دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: تراز دریاچه ارومیه به یک هزار و ۲۷۰ متر و ۲۱ سانتیمتر رسیده که نسبت به دی ماه بیش از ۶ سانتیمتر افزایش را نشان می‌دهد، همچنین اکنون حجم در دریاچه ارومیه به ۱.۴ میلیارد متر مکعب رسیده است این در حالی است که کمترین حجم آب ثبت شده برای دریاچه ۷۳۰ میلیون متر مکعب است که اکنون نزدیک به دو برابر شده است.
تمام این تلاش ها برای کمک به دریاچه و جلوگیری از خشک شدن آن است اما یک مساله مهمی که وجود دارد ، برداشت آب در مسیر است ، اگر سری به حوضه های آبریز دریاچه ارومیه زده باشید حتما در تمام رودخانه های منتهی به دریاچه صحنه مشترکی را دیده اید که رگ های بدن انسان را تداعی می کند، صدها و شاید هم هزاران رشته لوله های پلاستیکی و پولیکا دیده می شود که یک سرشان در رودخانه و سر دیگرش تا ناکجا آباد پیش می رود و با موتوری که سخت کار می کند شیره رودخانه را می کشند بنابراین دیگر مجالی برای دریاچه نمی ماند تا لبی از آب این رودخانه ها تر کند.
مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا درباره شرایط آب دزدی در مسیر رودخانه و کانال کانی سیب به دریاچه ارومیه و اینکه تدبیری اندیشیده شد که در مسیر آب دزدی صورت نگیرد، گفت: در این راستا مشارکت مردم بسیار مهم است، جلوگیری از برداشت های غیر مجاز با همکاری شورای تامین استان و استانداری، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو با جدیت در دست پیگیری است در این امر مسیر آب به طور مداوم کنترل و پایش می شود، برداشت غیر مجاز منع قانونی دارد و با متخلفان برخورد می شود.
بر اساس اعلام وزارت نیرو در صورت تامین اعتبار شبکه جمع آوری و تصفیه خانه های فاضلاب در حوضه ارومیه تا سال آینده تکمیل می شود که با این حساب سالانه ۳۰۰ میلیون متر مکعب دیگر آب به دریاچه می رسد.آرزو اشرفی زاده درباره آخرین وضعیت دریاچه ارومیه اظهارداشت: پنجم اسفندماه تونل انتقال آب از سد کانی سیب به سمت دریاچه ارومیه با حضور رییس جمهوری به بهره‌برداری رسید و بعد از آن و با رها کردن آب یک هفته زمان برد تا آب مسافت کانال و رودخانه گدار را طی کند و به دریاچه برسد، بنابراین هنوز تاثیر معناداری روی تراز دریاچه نگذاشته است که قطعا به مرور تاثیر آن بیشتر خواهد شد.
وی افزود: قرار است با اجرای کامل این طرح ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه ارومیه شود، اما در فاز اول که پنجم اسفندماه افتتاح شد مقرر شد سالانه ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب به بستر دریاچه برسد، البته طبق گفته مسوولان مربوطه سال آینده فاز دوم تونل به بهره برداری خواهد رسید.
وی اظهار داشت: اول مهرماه امسال تراز آب دریاچه ۱۲۷۰.۱۳ متر ، وسعت دریاچه ۹۳۰ کیلومتر مربع و حجم آب موجود در آن ۱ میلیارد و ۲۴ متر مکعب بود که با اقدامات صورت گرفته و بارندگی های اخیر در ۱۴ اسفندماه تراز سطح آب دریاچه ارومیه ۱۲۷۰.۲۱ متر، وسعت آن هزار و ۴۰ کیلومتر مربع و حجم آب موجود در دریاچه ۱ میلیارد و ۴۴ میلیون متر مکعب رسید.
اشرفی زاده در پاسخ به اینکه فصل گرما و افزایش تبخیر را در پیش داریم این میزان آب چقدر دوام می آورد؟ توضیح داد: آبی که از رودخانه گدار و تونل کانی سیب وارد دریاچه می شود به عنوان بخشی از حقابه دریاچه ارومیه است و بقیه باید از مسیر رودخانه های طبیعی و محل صرفه جویی بخش کشاورزی تامین شود، این میزان آب با توجه به تبخیر بخش زیادی از آن از دست می رود اما امیدواریم که با تداوم بارندگی هایی که برای آخر اسفندماه و اوایل فروردین ماه پیش بینی شده، وضعیت بهتری را برای دریاچه شاهد باشیم.
وی اظهار داشت: البته از دیگر پروژه های سخت افزاری برای تامین بخشی از نیاز آبی دریاچه ارومیه تکمیل شبکه جمع آوری و تصفیه خانه های فاضلاب در حوضه ارومیه است که در صورت تکمیل مقرر است سالانه میزان ٣٠٠ میلیون متر مکعب آب از این محل به دریاچه رسانده شود، بر اساس اعلام وزارت نیرو به عنوان متولی و کارگروه احیاء دریاچه، در صورت تامین اعتبار این پروژه سال آینده تکمیل و محقق خواهد شد.
مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در مجموع میزان نیاز زیست محیطی دریاچه یا همان حقابه آن ٣ میلیارد و ٤٢٦ میلیون متر مکعب است که باید اجرای پروژه های مختلف و روش های طبیعی سالانه به دریاچه برسد.
نظر شما