اعتبارپژوهشی اساتید ناکافی است/ضرورت نظارت حقوقی بر قراردادهای دانشگاه با صنعت

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، نهم اسفند سال گذشته آیین سی و ششمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی، جشنواره جوان خوارزمی و نخستین دوره جشنواره نوآوران و فناوران خوارزمی با حضور آیت الله سید ابراهیم رئیسی رییس جمهور و محمدعلی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد که در این مراسم منتخبین هر سه جشنواره معرفی و تجلیل شدند.

در نخستین جشنواره نوآوری و فناوری خوارزمی طرح شقایق وحدت با عنوان «شبیه‌سازی و اجرای شبکه‌های عصبی مصنوعی پرسرعت و کم مصرف» در گروه تخصصی مهندسی برق و کامپیوتر به عنوان رتبه نخست نوآوری انتخاب، معرفی و همچنین تجلیل شد.

رتبه نخست جشنواره نوآوری و فناوری خوارزمی معتقد است درصورتی که طرح نوآورانه او که برای افزایش سرعت محاسبات و کاهش مصرف انرژی در رایانه و گوشی همراه تهیه شده به مرحله ساخت برسد، می‌تواند انرژی مصرفی را ۱۰ تا ۱۰۰ برابر نسبت به پردازنده‌های گرافیکی موجود در بازار کاهش داد و این یک انقلاب در صنعت خواهد بود.

این استاد جوان عضو هیات علمی دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشکدگان فنی دانشگاه تهران در خصوص ویژگی ها و مزایای این طرح نوآورانه، سوابق و اقدامات پژوهشی و همچنین وضعیت و مشکلات حوزه پژوهش در ایران با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا به گفت و گو نشسته است که در ذیل می خوانیم:

لطفا میزان تحصیلات و اگر احیانا در طول تحصیل موفقیت هایی داشته اید را توضیح دهید

دانش‌آموخته دکتری تخصصی رشته مهندسی برق، گرایش الکترونیک از دانشگاه تهران هستم. در کنکور سراسری گروه ریاضی در سال ۱۳۸۹، رتبه ۱۶۱ کشوری را کسب کردم و در مقطع کارشناسی رشته مهندسی برق دانشگاه تهران، مشغول به تحصیل شدم. در سال ۱۳۹۲، رتبه ششم کشوری المپیاد دانشجویی مهندسی برق را کسب کردم و با کسب رتبه سوم دانش‌آموختگی در مقطع کارشناسی، در سال ۱۳۹۳ به‌صورت استعداد درخشان در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران پذیرفته شدم.

در سال ۱۳۹۵، دانش‌آموخته رتبه اول در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران شدم و بلافاصله تحصیلات خود را در مقطع دکترای دانشگاه تهران آغاز کردم. در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ به‌عنوان دانشجوی مستعد برتر کشور توسط بنیاد ملی نخبگان برگزیده شدم و در سال ۱۴۰۰، برگزیده کشوری تسهیلات دوره پسادکتری (طرح شهید دکتر چمران) و تسهیلات جذب در موسسات علمی (طرح شهید شهریاری) بنیاد ملی نخبگان شدم.

در بیستمین جشنواره پایان‌نامه سال دانشجویی، رساله‌ مقطع دکتری من به‌عنوان رساله برگزیده کشور در حوزه فنی و مهندسی انتخاب شد و در اولین جشنواره فناوری و نوآوری خوارزمی، رتبه اول کشوری را کسب کردم.

همچنین توسط سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) به‌عنوان برترین مخترع انتخاب شدم و گواهینامه کمیسیون ملی یونسکو در ایران را دریافت کردم.

چه اقدامات پژوهشی تاکنون داشته اید؟

در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی روی ارائه راهکارهایی جهت افزایش سرعت و کاهش مصرف انرژی عملیات محاسباتی فعالیت داشتم که برای مثال از آن می‌توان جهت بهبود سرعت عملیات و کاهش مصرف باتری در گوشی‌های تلفن همراه استفاده کرد.

در دوره پسادکتری نیز روی تشخیص بیماری‌های حوزه روان با استفاده از هوش مصنوعی فعالیت داشتم.

شما در نخستین جشنواره نوآوری و فناوری خوارزمی موفق به کسب رتبه نخست شدید. لطفا عنوان و ماهیت طرح تان را توضیح دهید

عنوان این طرح "شبیه‌سازی و اجرای شبکه‌های عصبی مصنوعی پرسرعت و کم مصرف" بود، اهمیت آن در زندگی روزمره را با ذکر چند مثال توضیح می‌دهم.

به احتمال زیاد هنگام عکس‌برداری توسط گوشی‌های هوشمند، متوجه ایجاد یک کادر در اطراف صورت افراد شده‌اید که بعضی مواقع در کنار آن عبارت Me نیز نوشته می‌شود که نشان می‌دهد گوشی توانسته است مکان قرار گرفتن صورت افراد را تعیین کند و در بین اشخاص موجود در تصویر، چهره صاحب تلفن همراه را تشخیص دهد.

همچنین ممکن است هنگام یک خرید آنلاین، به شما پیشنهادهایی برای خرید سایر اجناس نیز داده شود که این پیشنهادها براساس خریدهای فعلی و قبلی شما است.

همگی این موارد، کاربرد هوش مصنوعی در زندگی روزمره است که برای تولید خروجی آن، نیاز به یک سری عملیات ریاضی بر روی مجموعه‌ای از داده‌ها خواهد بود. بدیهی است که همگی ما علاقمند هستیم که این محاسبات در سریع‌ترین زمان ممکن و با حداقل مصرف باتری گوشی انجام شود. در این طرح نیز سعی کرده ایم که راه‌کارهایی جهت افزایش سرعت محاسبات و کاهش مصرف انرژی آن‌ها ارائه دهیم.

ایده این طرح چگونه به ذهن شما خطور کرد و آیا نمونه خارجی آن نیز اجرا شده است یا خیر؟

با توجه به اهمیت هوش مصنوعی و افزایش گستره کاربرد آن در زندگی روزمره به ویژه در گوشی‌های تلفن همراه و یا رایانه‌های شخصی قابل حمل که شارژ باتری محدود دارند، توجه زیادی به افزایش سرعت و کاهش انرژی مصرفی عملیات محاسباتی معطوف شده است.

من نیز تلاش کردم که همگام با پژوهش‌هایی که در سرتاسر دنیا روی این موضوع انجام می‌شود، راه‌کارهایی جهت بهبود قابلیت‌های عملیات محاسباتی ارائه دهم.

طرح شما در حوزه برق و رایانه از چه ویژگی برخوردار است و چه مشکلی را مرتفع و در چه حوزه ای قابل استفاده است؟ میزان استقبال از این طرح چگونه بوده است؟

از آنجا که استفاده از عملیات محاسباتی محدود به کاربرد هوش مصنوعی نیست و تقریباً در تمامی پردازش‌هایی که روی داده‌ها صورت می‌گیرد، به واحدهای محاسباتی نیاز خواهد بود، از راه‌کارهای ارائه شده می‌توان در پردازش سیگنال‌ها به ویژه پردازش تصاویر نیز استفاده کرد.

همچنین باید توجه داشت که امروزه تمامی کشورها به دنبال ارائه سیستم‌هایی با حداقل مصرف انرژی هستند که هم نیاز به مصرف برق کمتری وجود داشته باشد و هم از نظر تولید حرارت برای محیط زیست مخاطره آمیز نباشد که در صورت به‌کارگیری واحدهای محاسباتی با مصرف انرژی اندک می‌توان در مصرف برق صرفه‌جویی و از نظر هزینه نیز مقرون به صرفه خواهد بود. از طرح من استقبال خوبی صورت گرفت و به‌عنوان رساله برتر کشور در حوزه فنی و مهندسی انتخاب شد و رتبه اول جشنوراه خوارزمی را کسب کردم.

میزان صرفه جویی و احیانا درآمدزایی این طرح را در صورت رسیدن به مرحله کاربردی را توضیح دهید

در صورتی که این طرح به مرحله ساخت برسد، می‌تواند انرژی مصرفی را ۱۰ تا ۱۰۰ برابر نسبت به پردازنده‌های گرافیکی موجود در بازار کاهش دهد که یک انقلاب در صنعت خواهد بود.

رایانه ها دارای یک بخش سی پی یو Cpu به عنوان پردازنده مرکزی و جی پی یو Gpu که پردازنده گرافیکی هستند و پردازنده های گرافیکی از نظر سرعت محاسبات بالاتری دارند، بیشتر برای سرورهای مورد استفاده در گیم و بازی ها استفاده می شوند و بسیار قوی تر از پردازنده های معمولی هستند، بالطبع انرژی مصرفی آنها نیز بالاست.

هم اکنون بسیاری از کشورهای پیشرو در علم و صنعت در حال پژوهش بر روی طرح‌های مشابه هستند تا آن را به مرحله ساخت و بهره‌برداری صنعتی نزدیک کنند.پروسه ساخت اینها که نیازمند سرمایه گذاری چندین میلیارددلاری است نیز با یک سری چالش ها روبروست.

به طورحتم اگر این طرح به مرحله ساخت برسد با افزایش سرعت محاسبات و کاهش انرژی ضمن کسب درآمد هنگفت برای کشور مجری، صرفه جویی بسیار بالایی نیز در هزینه ها بدنبال خواهد داشت.

به صورت مشخص بهترین و اثربخش ترین کار برای ارتباط هرچه بیشتر بخش پژوهش و صنعت کشور کدام است؟

درصورتی که دولت برای شرکت‌های دانش‌بنیان و یا مراکز صنعتی طرح‌های تشویقی درنظر بگیرد که این مراکز علاقمند شوند که برای دانشگاهیان (هم در سطح دانشجویان و هم در سطح اساتید دانشگاهی) کارگاه‌های ‌آموزشی رایگان برگزار کنند.

پس از آن در صورتی که امکان جذب نیرو از بین دانشجویان شرکت‌کننده و یا انعقاد تفاهم‌نامه بین اساتید و این مراکز به‌وجود آید، بسیار عالی خواهد بود.

لطفا ارزیابی خودتان را از وضعیت حوزه پژوهش در ایران را بیان کنید.

متأسفانه به دلیل کمبود امکانات آزمایشگاهی نظیر سرورهای با قابلیت محاسباتی بالا و یا بالا بودن هزینه خرید تجهیزات با توجه به قیمت ارز، اکثر دانشجویان و اعضای هیئت علمی دانشگاه با مشکل جدی برای پیشبرد طرح‌های پژوهشی دانشجویان روبه‌رو هستند و بسیاری از دانشجویان مستعد به همین دلیل برای ادامه تحصیل به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند.

همچنین به‌دلیل تحریم‌های گسترده‌ای که وجود دارد، اکثر محققان در سایر کشورها تمایل چندانی به تدوین طرح‌های مشترک با دانشگاه‌های ایران را ندارند.

چرا حوزه پژوهش در رفع مشکلات کشور آنچنان که باید موثر نیست. لطفا اگر خودتان تجربه ای در این زمینه دارید بفرمایید

متاسفانه آزمایشگاه‌های دانشگاه‌های کشور به شدت با کمبود امکانات مواجه هستند و گرنت‌های پژوهشی اساتید به‌ هیچ وجه برای تجهیز امکانات آزمایشگاهی کافی نیست.

همچنین اگر یک گروه حقوقدان برای هر دانشگاه یا دانشکده تعیین شود که بر قراردادهای بین اعضای هیئت علمی و بخش صنعت نظارت داشته باشند، اعضای هیات علمی می‌توانند با آرامش خیال بیشتر با بخش صنعت قرارداد منعقد کرده و تأثیر دانشگاه در توسعه صنعت کشور افزایش یابد البته تمامی این راه‌کارها در صورتی عملی خواهد بود که میل و رغبت در شرکت‌های دانش‌بنیان و یا مراکز صنعتی کشور برای عقد قرارداد با دانشگاه‌ها افزایش یابد.

آیا شما جزو بنیاد ملی نخبگان هستید؟ اثربخش ترین کار برای استفاده بهینه از جامعه نخبگان چیست؟ اگر راهکاری دارید، توضیح دهید

براساس تأکیدات مستمر رئیس بنیاد ملی نخبگان، این بنیاد عضو ندارد و در هرسال، تعدادی از دانشجویان یا دانش‌آموختگان برتر جهت بهره‌مندی از تسهیلات بنیاد برگزیده می‌شوند.

من نیز در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ به‌عنوان دانشجوی مستعد برتر برگزیده شدم و در سال ۱۴۰۰، برگزیده کشوری تسهیلات دوره پسادکتری (طرح شهید دکتر چمران) و تسهیلات جذب در موسسات علمی (طرح شهید شهریاری) بنیاد ملی نخبگان شدم، تاکنون تلاش‌های بسیاری جهت ارائه تسهیلات به افراد مستعد در کشور شده است و پیشنهاد من این است که سقف تسهیلات ارائه شده افزایش یابد و همچنین نظارت و حمایت‌های بیشتری از طرف بنیاد ملی نخبگان برای برگزیدگان صورت پذیرد که فرد برگزیده به آینده کاری خود در داخل کشور بیشتر امیدوار باشد.

قطعا در صورتی که افراد مستعد، از نظر تأمین هزینه زندگی و شغل آینده خود اطمینان خاطر داشته باشند، میل به مهاجرت نیز کاهش خواهد یافت و از ظرفیت‌های این افراد می‌توان به نحو مطلوب جهت پیشرفت کشور استفاده کرد.