غار طرنگ بافت با ظرفیت ثبت‌ملی اما ناشناخته

نمی‌دانم استان کرمان را چگونه دیده و شناخته‌اید یا اصلا سفری به این استان جنوب شرقی کشور داشته‌اید یا نه اما بهتر است بدانید دیار کریمان فقط با هشت اثر ثبت ملی و بیش از ۷۰۰ اثر ملی آن شناخته نمی شود؛ کرمان را باید آنطور که در واقعیت است و با ظرفیت های شگفت‌انگیزش ببینید.

به گزارش ایرنا، خیلی ها استان کرمان را به واسطه اقلیم بیابانی‌اش می‌شناسند و شاید بگویند کرمان استانی جنوبی و با آب و هوای گرم است و نهایتا در آن نخل یافت می‌شود؛ بعضی ها شهرهای کرمان را خوب می شناسند مثلا بم یا حتی شهر جیرفت و نهایتا رفسنجان و سیرجان، اما شاید برایتان جالب باشد بدانید این استان پهناور جایی همانند غار علیصدر همدان هم دارد اما ناشناخته مانده است.

۲۳۰ کیلومتر که از کرمان به سمت جنوب غربی استان حرکت کنیم، دُرست در مرتفع ترین نقطه استان و در ۷۰ کیلومتری شهرستان بافت غار طرنگ قرار گرفته؛ این غار در مجاورت روستای طرنگ و کوهی با همین نام قرار گرفته که مسیر ورود به غار از دامنه کوهی می‌گذرد که با درختان جنگلی بادام کوهی، بنه، کهکم، کیالک( زالزالک )، ارژن و انجیر وحشی پوشیده شده است.

طی این سال‌ها به دلیل ضعف اطلاع رسانی به گردشگران و جای خالی زیرساخت‌های لازم برای گردشگری کمتر کسی نامی از غار طرنگ شنیده به طوری که در کنار غارهای پرآوازه ایران، نامی از غار طرنگ کرمان شنیده نمی‌شود در حالی که این غار آهکی به عنوان طولانی ترین و مهمترین غار استان کرمان در نوع خود بی نظیر و دارای مناظر و جلوه‌های طبیعی بسیار زیبا و پدیده های شگفت انگیز است. این غار که در دل کوه طرنگ قرار گرفته علاوه بر اینکه بلندترین غار استان محسوب می‌شود به دلیل وجود حوضچه‌ای زیبا می تواند در رده غارهای زیبای کشور باشد.

سال‌ها پیش وقتی نوجوانی کنجکاو بودم برای نخستین بار به داخل این غار سفر کردم؛ هر چند مسیر ابتدایی رسیدن به غار به مهارت خاصی نیاز ندارد و با اندک انگیزه کوهنوردی به آن می‌رسید اما دهانه غار مسیری سخت و ناهموار دارد که ورود به آن علاوه بر روحیه خطرپذیری به تجهیزات کوهنوردی هم نیازمنداست.

در ابتدای ورود به غار در صورت داشتن تجهیزات لازم کوهنوردی فضای داخلی آن را خواهید دید در غیر این صورت تاریکی مطلق و وجود دالان‌های پیچ در پیچ قطعا شما را گمراه می‌کند. این غار آهکی از چندین تالار و راهرو تشکیل شده و شامل مجموعه فریبنده‌ای از استالاکتیت‌ها(چکنده سنگ)، ستون‌های سنگی و ساختارهای صخره‌ای است که از رسوبات کربنات تشکیل شده‌اند.

اگر حواستان نباشد و چراغ راهنمای کوهنوردی خاموش شود قطعا مسیر خود را در میان تالارها گُم خواهید کرد یا میزبان خفاش‌های بی‌خبر از همه جایی می‌شوید که شما را با ستون‌های آهکی اشتباه می‌گیرند.

از مردم روستای طرنگ که بپرسید به شما خواهند گفت این غار حوضچه آبی بی نظیری در دل خود دارد اما تا نبینید باورتان نمی‌شود؛ حوضچه آبی در انتهای یکی از دالان‌ها قرار گرفته و مسیر رسیدن به آن از دیگر تالارها آسان تر است به همین دلیل روستاییان و کوهنوردان تازه کار دیدن آن را بر سایر نقاط غار ترجیح می‌دهند.

یکی از سخت ترین تالارهای غار طرنگ برای پیمایش تالار شکم دریده است، تالاری که بدون راهنمای کوهنوردی عبور از آن را به هیچکس پیشنهاد نمی‌کنیم. ۲ دالان در ۲ انتهای تالار شکم دریده قرار دارند که یکی از آنها به یک چاه هوایی( برای رسیدن به انتهای این تالار، پلکانی فلزی و محکم، که اندازه آن حدود هشت متر است، در محل دریدگی نصب کرده‌اند) ختم می‌شود و دیگری ادامه می‌یابد و به تالاری کوچک که زیستگاه خفاش‌هاست، می‌رسد.

سپس چاهی دیگر سر راه قرار دارد که با عبور از آن نخست به تالار چکیده‌ها می‌رسیم؛ سقف این تالار پوشیده از چکنده‌هایی(ستونی از مواد معدنی است که به صورت قندیلی از سقف غار آویخته باشد) موج‌دار و شیری رنگ است و در کف آن چند چکیده ستبر(تنومند) قرار دارند.

در انتهای تالار چکیده‌ها ۲ دهانه چاه وجود دارد که هر ۲ به تالارهای مملو از آب غار راه دارند؛ با عبور از مقابل تالار چکیده‌ها مهمترین بخش غار، که به نام فرشته آب و باروری و تقوا در فرهنگ باستان ایران، «آناهیتا» نامیده شده، می رسیم.

تالار آناهیتا شامل سه بخش، خشکی که با پرتگاهی به عمق پنج متر به لبه تقسیم آب می رسد، سمت چپ که گودال پُر از آب است و گودال آناهیتا نام دارد و تالار سمت راست که نهر آناهیتا از سمت راست آن خارج و وارد دهلیز یا تالار سمت چپ می‌شود.

در غار طرنگ آب روان و آرام در جریان است و سکوت غار را نمی‌شکند و تنها برخورد نور بر سطحی شفاف و ساده‌ ما را متوجه حضور خود می‌کند؛ از هر سوی این آب که قدم به قدم لحظاتی همدمش شویم نفس زندگی در دل تاریکی می‌روید و خُنکای آب دست تر بر پوست خشکیده و چغر سطوح آهکی می‌کشد.

غاری که هنوز نیاز به غواصی و کاوش دارد

عضو هیات رییسه کوهنوردی استان کرمان در گفت‌و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه در انتهای تالار اصلی غار طرنگ، ۲ دریاچه زیر زمینی در عمق ۸۵ متری زمین قرار گرفته است، گفت: عمق یکی از دریاچه‌ها سه متر است ولی عمق دریاچه دوم که به بیرون از غار نیز راه دارد و از درختان چنار پایین دست بیرون می‌آید هنوز متاسفانه کاوش نشده و نیاز به غواصی مجهز برای این موضوع وجود دارد.

رسول زندی با تاکید بر اینکه غار طرنگ از غارهای آهکی استان کرمان است، افزود: کف تالارهای غار به ضخامت چندین متر پوشیده از فضولات خفاش‌هاست که به دلیل ناامنی اکنون غار را ترک کرده‌اند و تنها جمعیت کوچکی از خفاش‌های حشره خوار هنوز در بخش‌های خلوت‌تر غار زندگی می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه غار طرنگ، درون کوهی به ارتفاع حدود سه هزار و ۴۰۰ متر با حوضه آبگیری وسیع در جهت گسلی تقریبا عمودی پدید آمده، گفت: ارتفاع غار از سطح دریا حدود ۲ هزار و ۲۰۰متر و ارتفاع روستا از سطح دریا ۲ هزار متر است.

غار طرنگ امکانات فنی برای گردشگری ندارد

به گزارش ایرنا، غارها به دلیل برخورداری از زیبایی‌های منحصربه‌فرد ساختاری، تنوع اشکال، کانی‌سازی‌های بی‌بدیل، معابر و گذرگاه‌های جذاب و در عین حال، رعب‌انگیز و رازآلودگی همواره مورد توجه طبیعت‌گردان و غارنوردان قرار دارند.

عضو هیات رییسه کوهنوردی استان کرمان معتقد است: برخی غارها نیز که دسترسی مناسبی دارند مورد بازدید عمومی مردم قرار می‌گیرند، البته تعداد کمی از غارها چنین موقعیتی را دارند و اغلب آنها منحصراً مورد استفاده غارنوردان حرفه‌ای قرار می‌گیرند.

به گفته وی هر چند مسیر دسترسی به غار طرنگ مناسب است ولی امکانات فنی برای ورود به غار پیش بینی نشده به خاطر همین است که سال ها تنها گردشگرانی موفق به ورود و دیدن قسمت‌های مختلف آن شدند که یا خطر کردند یا تخصص کوهنوردی داشتند.

زندی معتقد است برای گردشگری در این غار حتما باید کار فنی انجام شود و امکانات لازم برای گردشگری عموم در این غار فعلا فراهم نیست؛ هم‌اینک تنها با تجهیزات خاص کوهنوردی بازدید از این غار امکان‌پذیر است.

وی گفت: عبور از قسمت‌های مختلف این غار بویژه دالان‌ها و دهلیزهای آن به دلیل سطوح ارتفاعی زیادی که بعضی از این دالان‌ها دارند صرفا با طناب‌های کوهنوردی و توسط افرادی که تخصص صخره‌نوردی دارند، باید انجام شود.

عضو هیات رییسه کوهنوردی استان کرمان ادامه داد: با توجه به نبود امکانات و زیرساخت‌های لازم برای پیمایش غار طرنگ برای غارنوردی در این مکان به تجهیزاتی مثل کلاه ایمنی، کفش مخصوص غارنوردی، لباس مناسب، هدلامپ، طناب، کمک‌های اولیه، کارابین یا میلون و لوازم فرود و صعود نیاز است.

به نام گردشگری به کام تخریب

به گفته کارشناسان ایجاد آلودگی‌های صوتی از جمله فریاد و آواز و نواختن یا پخش موسیقی، دیوارنویسی، زباله افکنی، آتش افروزی، روشن کردن شمع، کندن و خارج کردن سنگ و ساختارها و سنگواره ها، خراش دادن سطوح، ورود غیر ایمن و بدون پوشش و دست زدن به دیواره‌ها، رها کردن فضولات انسانی، ورود به حوضچه‌های آب، توقف طولانی مدت در فضای غار، استفاده زیاد از نورافکن (به دلیل امکان ایجاد رفتار تهاجمی در خفاش ها و مرگ و میر نوزادان خفاش در مواجهه با نور شدید و همچنین آسیب به اکوسیستم غار و ایجاد ناامنی در محیط زندگی غارزیان)، اطراق در ورودی و دهانه غار و عکاسی با فلش آسیب های غیرقابل جبران برای اکوسیستم غار وارد می‌کند.

هرچند تاکنون مسیر پیمایش عمومی به غار طرنگ فراهم نشده اما طی این سال‌ها اندک افرادی با نام گردشگر ضمن تخریب‌های جزیی به زیست این غار آسیب زده اند.

زندی عضو هیات رییسه هیات کوهنوردی استان کرمان با اشاره به اینکه هر تغییر محیط زیستی که در غار اتفاق بیافتد می‌تواند آسیب کلی به اکوسیستم غار وارد کند، گفت: متأسفانه به دلیل بی‌توجهی گردشگران بخش بزرگی از قندیل‌ها و استلاگتیت‌های غار طرنگ شکسته و تخریب شده‌اند.

وی تاکید کرد: متاسفانه در سال‌های گذشته بعضی گردشگران ناآگاه وقتی وارد این غار شدند با کندن سطوح آهکی به آن لطمه زیادی زدند؛ بسیاری از این غارها پس از میلیون‌ها سال شکل گرفته‌اند و با جلوه‌های کم‌نظیر و ویژگی‌های اکولوژیکی خاص خود در شمار میراث‌های طبیعی ارزشمند کشورمان محسوب می‌شوند.

عضو هیات رییسه کوهنوردی استان کرمان با اشاره به اینکه غارها به مثابه مهمترین زیستگاه خفاش‌ها به عنوان نگاهبانان شبانه طبیعت هستند، تاکید کرد: در کشورهای پیشرفته این موضوع مدنظر است که در غارها حرکت انسان‌ها هم حتی باید با احتیاط انجام شود چه برسد که کسی بخواهد سطوح آهکی را بِکَنَد و در دکور خانه خود از آن نگهداری کند.

وی بیان کرد: برای حفاظت و حراست از غارها و جلوگیری از آسیب‌دیدن و نابودی آنها در بسیاری از کشورهای جهان قوانینی وضع شده است تا آثار طبیعی و تاریخی و میراث فرهنگی موجود در آنها از خرابی و دستبرد محفوظ بماند.

تجربه بازدید از یک غار زیبا را، در صورت فراهم بودن شرایط نباید از دست داد، چرا که به دست آوردن چنین تجربه‌ای آسان نیست و محدودیت‌های فراوانی دارد. در این گزارش ایرنا باهم غار طرنگ را در شهرستان بافت استان کرمان بیشتر شناختیم؛ غاری که طی سال های گذشته به دلیل فراهم نشدن امکانات فنی دسترسی عمومی پایینی دارد اما در عین حال می تواند برای کوهنواردان حرفه‌ای و صخره نواردان گزینه مناسبی برای سفرهای نوروزی باشد تا در خلال سفر به این غار طولانی و راز آلود جلوه‌های زیبای از طبیعت را ببیند و ثبت کنند.

به یقین اگر چنین آثار بدیع طبیعی و تاریخی در فهرست آثار ملی قرار گیرد، زمینه حفاظت از آنها و نیز امکان دسترسی گردشگران به آن راحت تر و بهتر خواهد بود.