به گزارش ایرنا، حدود ۶۹ درصد از آثار ثبت شده ملی آذربایجان غربی را تپه‌های باستانی تشکیل داده است، این تپه‌ها را باید کتاب‌های ناخوانده و نانوشته تاریخ دانست که هر ورقش رازهای پنهانی از دل خاک را در خصوص گذشتگان بازگو کرده و ما را در شناخت سبک زندگی آنان یاری می‌کند.
آری آذربایجان غربی به قدمت تاریخ دست نخورده‌اش از این کتاب‌های ناخوانده و نانوشته دارد که آن از جمله می‌توان به تپه‌های حاجی فیروز، دالما، اهرنجان، گوک تپه، قلایچی، پیزدلی، دین خواه، کردلر و بالاخره تپه حسنلو اشاره کرد.
تپه اهرنجان در ردیف نخستین سکونتگاه‌های بشری ایران
تپه اهرنجان با ۹ هزار سال قدمت در دشت سلماس و در شمال غربی دریاچه ارومیه قرار دارد که به آن در زبان محلی «کول تپه سی یا تپه خاکستری» بدان گفته می‌شود و جزو نخستین سکونتگاه‌های بشری در ایران به شمار می‌رود، به گفته برخی صاحب نظران چهار لایه تمدنی بر روی این تپه شناسایی شده است.
تپه اهرنجان محل کارگاه‌های تولیدی انسان‌های باستان بوده و از این لحاظ ظرفیت منحصربفردی برای کاوش‌های باستان شناسی و آشنایی با سبک زندگی پیشینیان دارد.
در گذشته علاوه بر قطعات سفال های دوره نوسنگی تعدادی مشته سنگ، سنگ ساب، هاون سنگی، تیغه‌های آبسیدین، انواع سردوک ها و ادوات ساخته شده از استخوان حیوانات از سطح این تپه جمع آوری شده است.
در این مکان باستانی ابتدا سنگ‌های اوبسیدین از معادن آتشفشانی غرب سلماس و در برخی موارد از ترکیه کنونی وارد می‌شد و پس از تبدیل به ابزارآلات جنگی مانند چاقو و سرنیزه به دیگر اقوام جهان صادر می شده است.
تپه باستانی قلایچی یادآور حکومت ماناها
تپه قلایچی در روستای قلایچی و ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر بوکان قرار دارد و برای نخستین بار در سال ۱۳۶۳ کاوش‌های باستان شناسی در این تپه صورت گرفت و آثاری از هزاره اول قبل از میلاد در آن نمایان شد.
این تپه، بزرگترین اثر مانایی منطقه و پایتخت ماناها معروف به ایزرتو بوده است؛ نخستین آجر لعاب دار تاریخ ایران از این تپه باستانی کشف شده و سالانه بطور متوسط ۱۵۰ هزار نفر از این اثر تاریخی بازدید می‌کنند.
از این تپه علاوه بر معبد مرکزی، برج‌ها و دیوارهای مربوط به آن، حیاط سنگ فرش، پله‌هایی که به این حیاط متصل می‌شود، اتاق ها و آجرهای منقوش دارای موضوعات انسانی، هندسی و گیاهی کشف شده است.
تپه باستانی حسنلو جلوه ای ۱۰ هزار ساله از سکونت بشری
تپه باستانی حسنلو در نقده از شهرت جهانی برخوردار است و باستانشناسان ایرانی و خارجی قدمت ابنیه موجود در این تپه را حدود ۸۰۰ تا هزار و ۴۰۰ سال قبل از میلاد تخمین زده‌اند.
مهمترین اثر مکشوفه تپه باستانی حسنلو که اهمیت ویژه‌ای در باستانشناسی دارد جام طلایی حسنلو است؛ وزن این جام ۹۵۰ گرم، بلندای آن ۲۱، قطر آن ۲۵ و محیط لبه آن ۶۱ سانتی‌متر است و در موزه ایران باستان در تهران نگهداری می‌شود.
قدمت جام طلایی کشف شده از تپه حسنلو در حدود ۲ هزار و ۸۰۰ سال برآورد شده زیرا این جام طبق نظر کارشناسان ۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ساخته شده و بر روی بدنه آن نقش‌های بسیاری حک شده و احتمالا داستانی حماسی را روایت کرده است.
تپه باستانی حسنلو در ۱۲ کیلومتری جنوب غربی دریاچه ارومیه و ۹ کیلومتری شمال شرق نقده بین دهکده‌های امین لو و حسنلو واقع شده است.
از سال ۱۳۳۴ که کاوش در این منطقه شروع شده، حدود هفت هزار و ۵۰۰ اثر باستانی از جنس مفرغ، استخوانی و سفال در آن کشف شده است.
تالارهای بزرگ و ستون دار، ایوان‌های دراز و اتاق‌های کوچک و بزرگ و آثار سنگی که در این بنا قابل رویت، بقایای معماری مربوط به دوره‌های چهارم و پنجم است که حدود سه هزار سال قدمت دارد.
این مجموعه تاریخی از سال ۱۳۸۲ شمسی جهت انجام مطالعات علمی و فنی تبدیل به پایگاه ملی شده است و در حال حاضر در لیست موقت ثبت جهانی قرار دارد.
تپه حاجی فیروز، نشان قدمت سلدوز
تپه حاجی فیروز در بخش شرقی دره سلدوز و در ۲ کیلومتری جنوب شرقی تپه حسنلو در نقده قرار دارد، حفاریهای این تپه ۱۶ لایه استقرار و ۱۱ مرحله ساختمان سازی را مشخص کرده است.
بر اساس یافته‌های این حفاری ها ساختمان‌های هزاره ششم قبل از میلاد در حاجی فیروز به صورت واحدهایی مستقل از یکدیگر بنا شده بودند که هر یک دارای اتاق‌های نشیمن، محل آماده سازی غذا و پخت و پز، انبارک‌های غذا و آذوقه و خمره‌های ذخیره بوده است.
اجساد کودکان را هم در زیر کف این قسمت دفن می‌کرده‌اند و دیوارها را اغلب از چینه و در بعضی موارد از خشت‌هایی که بدون قالب بود، می‌ساختند.
سطوح دیوارها را گاهی با مخلوطی از کاه گل و گچ اندود کرده بودند و روی قسمتی از دیوار یکی از منازل اثر رنگ قرمز مشاهده شد و کف بعضی از اتاق‌های نشیمن هم با محلول گل آجری قرمز شده است.
سفال‌های منقوش حاجی فیروز را می‌توان یکی از عناصر فرهنگی مشخصه دوره حاجی فیروز محسوب کرد.
گوک تپه، یادآور حماسه های مردم ایران زمین
گوک تپه در ۶ کیلومتری جنوب شرق ارومیه و در دره‌ای به همین نام واقع بوده و ابعاد تپه ۴۵۵ متر در جهت شمال به جنوب و ۶۰۰ متر در جهت غرب به شرق و ارتفاع آن ۲۴.۵ متر است.
یکی از آثار به دست آمده از این تپه صفحه مفرغی منقش به تصویر «گیلگمش» پهلوان حماسی بابل بود که در آن نقش گیلگمش میان دایره‌ای ۲ گاو وحشی را در دست گرفته و آنها را بلند کرده است؛ این اثر ارزشمند تاریخی به سده هشتم قبل از میلاد تعلق دارد.
اثر دیگر مهری استوانه‌ای شکل است که در عمق هشت متری پیدا شد و نقش مایه‌هایی از خدایان بابل را بر خود دارد و احتمالا متعلق به حدود ۲ هزار قبل از میلاد است؛ این اثر تاریخی در موزه هنرهای زیبای متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شود.
در حفاری علمی این تپه هفت طبقه را که به ترتیب از پایین به بالا نامگذاری شده مشخص کرده‌اند.
طبقه زیرین آن مربوط به هزاره چهارم قبل از میلاد بوده و آثاری از هزاره‌های سوم، دوم و اول قبل از میلاد نیز در این تپه قابل مشاهده است.
تپه باستانی، کلیسای قدیمی و چشم انداز طبیعی و کشاورزی روستای گوگ تپه را در برگرفته است و این روستا می‌تواند به یکی از قطب‌های گردشگرپذیر ارومیه تبدیل شود.
روستای گوک تپه به دلیل موقعیت جغرافیایی و همجواری با تپه باستانی می‌تواند با همکاری اهالی تبدیل به یک پارک اثر تاریخی شود و در ایام مختلف سال پذیرای مسافران و گردشگران باشد.
تپه کردلر، ظرفیت مغفول گردشگری در مرکز آذربایجان غربی
تپه باستانی کردلر یکی دیگر از تپه‌های باستانی ارومیه محسوب می شود که در ۲۵ کیلومتری شرق این شهر و در مجاورت روستای کردلر قرار گرفته است؛ فاصله تپه از جاده ارومیه به دریا حدود یک کیلومتر تخمین زده می‌شود.
بقای آثار تاریخی تپه کردلر بر روی تپه مرتفعی که در غرب روستا قرار گرفته، واقع است و در اثر عملیات حفاری باستان شناسان مقداری از بقایای آثار معماری مدفون از زیر خاک‌های آن بیرون آورده شده است.
قدمت این بقایا مربوط به هزاره اول تا چهارم قبل از میلاد بوده و نوع مصالح بکار رفته در ساختمان این تپه نیز بیشتر دیوار چینه‌ای و از خشت خام بوده که با گذشت زمان آسیب دیده و به صورت مخروبه درآمده است.
شکل تپه کردلر به صورت بیضی بوده و در قسمت شرقی روستا قرار گرفته و مساحت تقریبی آن حدود ۲ هکتار است.
در پی کاوش‌های سالیان دور انجام شده توسط باستان شناسان ایرانی و اتریشی در این تپه، سفال‌های رسی و بقایای خانه های مسکونی در آن کشف شده که طبق تخمین متخصصان، قدمت این آثار به هزاره یکم قبل از میلاد می‌رسد.
به گفته برخی از تاریخ دانان، تپه کردلر نخستین منطقه در حاشیه دریاچه ارومیه بوده که شهرنشینی از آن آغاز شده است.
به گزارش ایرنا، بیش از یک‌هزار و ۷۰۰ اثر تاریخی ثبت شده ملی در استان وجود دارد که از این تعداد حدود یک هزار و ۱۰۰ مورد به تپه ها و محوطه‌های باستانی اختصاص دارد.
این در حالی است که تپه باستانی حسنلو برای ثبت جهانی در فهرست آثار یونسکو معرفی شده است.
با وجود این تپه‌ها و ده‌ها اثر باستانی دیگر می‌توان آذربایجان غربی را یکی از بهترین و مطلوب‌ترین مناطق جهت سیر در عمق تاریخ ایران باستان دانست و در آن سیاحت کرد.
نظر شما