به گزارش خبرنگار ایرنا، در استان هرمزگان ۴۰ نوع نان محلی و سنتی پخت می‌شود که نان «تموشی»، «ریخته»، «دَستی»، «بالا تاوه‌ای»، «فَتیر»، «بنی یا لیهی»، «تخم مرغی»، «چَم چَمو»، «کَپوک» و «کولوکو» از معروف‌ترین این نان‌ها بوده که هر یک طعم و مزه خاص خود را دارند.
نان تموشی یکی از نان‌های سنتی و دلچسب استان‌های جنوبی کشور از جمله سیستان و بلوچستان و هرمزگان بوده که این نان ساده و خوش طعم در استان ما در منطقه میناب، جزیره قشم، جزیره هرمز، بندرعباس، بستک و روستاهای آن بیشتر پخت می‌شود که بسیاری از گردشگران و مسافران را میهمان این صبحانه گرم و خوشمزه و یا بهتر بگوییم دِسِر شبانه کرده است.
نان توموشی (تموشی) که به آن سیلک، تومشتی، نون تاوه، لیتک و نان مشتا هم گفته می‌شود، یکی از پرطرفدارترین نان‌های محلی جنوب کشور و پُراستفاده در جزیره قشم است که آن را با نوعی سُس مخصوص به نام سوراغ و یا مهیاوه به همراه روغن آغشته می‌کنند؛ البته برخی‌ها ترجیح می‌دهند بر روی آن پنیر، کره و یا تخم‌مرغ هم بزنند که به خوشمزگی آن افزوده می‌شود.نان توموشی (تموشی) که به آن سیلک، تومشتی، نون تاوه، لیتک و نان مشتا هم گفته می‌شود، یکی از پرطرفدارترین نان‌های محلی جنوب کشور و پُراستفاده در جزیره قشم است که آن را با نوعی سُس مخصوص به نام سوراغ و یا مهیاوه به همراه روغن آغشته می‌کنند.
از آنجایی که این نان علاقمندان زیادی دارد، لذا سفره‌های افطار و دورهمی‌های خانوادگی و دوستانه نیز خالی از این نوع نان نیست. هرمزگانی‌ها به خصوص در ایام نوروز و در ماه مبارک رمضان از این نان پخته و در برخی از روستاها و شهرها بین همسایه‌ها و دوستان نیز توزیع می‌کنند.
بیشتر بخوانید
تهیه خمیر و پخت نان تموشی
نان تموشی صبحانه ای خیلی ساده اما حسابی دلچسب است که زنان جنوبی، صبح و یا هنگام غروب کنار ساحل، در بوستان‌ها، کنار خیابان و یا مکان‌های شلوغ برای پخت این نان آماده می‌شوند.
برای پخت نان توموشی ابتدا باید خمیر آن را آماده کرد؛ طرز تهیه نان توموشی یکی از رسپی‌های تهیه نان است که به استان هرمزگان تعلق داشته است.
برای تهیه خمیر نان توموشی، ابتدا باید آرد گندم و کمی نمک را در ظرفی ریخته و کم‌کم آب را به آن اضافه کرد و با دست هم آن را هم بزنید تا زمانی که خمیر یکنخواخت و مایع روانی که بوی خمیر ترش می دهد به‌دست آید. سپس حدود یک ربع تا نیم ساعت خمیر مایع را در دمای محیط بگذارید تا به اصطلاح وَر بیاید و کیفیت نان بهتر شود.
البته می توان در این مرحله پخت نان را بلافاصله آغاز کرد اما پیشنهاد می‌شود برای این که کیفیت نان بهتر شود، حدود نیم ساعت یا کمتر و بیشتر به آن استراحت داده شود.
برای پختن این نان خوشمزه باید تابه را روی اجاق گاز گذاشته تا خوب داغ شود؛ توجه داشته باشید که حرارت اجاق گاز در این مرحله نباید خیلی زیاد یا خیلی کم باشد، قبل از ریختن خمیر روی تابه، اندکی روغن روی تابه بریزید و همه جای تابه را با پارچه و یا دستمال تمیز پخش کنید.
سپس مقداری از خمیر آماده شده را با دست برداشته و آن را روی تابه می‌ریزند، آنقدر که سطح نازکی از خمیر روی تابه قرار گیرد و پس از آن اضافه خمیر را از روی تابه برمی‌دارند. این نان آنقدر نازک است که آن را به برگ کاغذ شبیه می‌دانند.
اگر این کار را با دست وارد نیستید آن را با جسم دیگری مانند کاردک و یا جلد نوار کاست به صورت دایره وار آن را روی تابه پهن کنید(التبه تاوه های جدید نیازی به کشیدن خمیر روی تابه با دست ندارد)؛ باید دقت کنید چون خمیر روان است، آن را با قطر بسیار کمی پهن کنید تا نان نازک و زودتر بِرِشته شود.
در مرحله بعدی، به طور حتم کنار دست خود، یک کاسه آب بگذارید تا بعد از این که خمیر را به تابه کشیدید، دست‌تان را داخل آب تمیز کنید.
سُس مهیاوه و سوراغ برای طعم دار کردن نان تموشی
همانطور که اشاره شد نان تمشی، یکی از نان‌های خوشمزه و کم هزینه است که نه تنها هرمزگانی ها بلکه هموطنان سراسر کشور و حتی مسافران و گردشگرانی که به این منطقه سفر می کنند، طعم و مزه بی نظیر آن را تایید می‌کنند.
گرچه پخت نان در شهرهای جنوبی کشور صنعتی شده، اما همچنان این نان نزد اهالی جنوب کشور ازجمله هرمزگمان محبوب و طرفداران بسیاری دارد و زنان بندری در کنار فعالیت‌های روزانه خود این نان را برای صبحانه و یا شام می‌پزند.
این نان خوشمزه به طور معمول با سوراغ و مهیاوه نوعی سس بندری مخصوص جنوب، تخم مرغ و یا پنیر و کره برای طعم دار کردن این نان خورده می‌شود؛ سوراغ و مهیاوه هر ۲ از غذاهای سنتی هرمزگان است.
در هنگام پخت نان مقداری مهیاوه و سوراغ با قاشق یا چنگال و یا برگ تازه درخت نخل که به آن (پیش) گفته می‌شود، بر روی نان اضافه کنید و منتظر بمانید تا نان پخته شود (که به دلیل قطر کم خیلی طول نمی‌کشد) و بعد خمیر را با یک کاردک از اطراف جدا کنید و در ظرف بگذارید.
در واقع هروقت اطراف نان به صورت لایه نازک از تابه بلند شد، می‌توانید آن را از روی تابه جدا کنید و در سینی و یا سبد نان بگذارید و آن را همراه با لیموی تازه و چای شیرین نوش جان کنید.
سس مَهیاوه سرشار از فسفر و چربی و کلسیم است و به آن مَهیابه، ماهیاوه، مَهیوه، مَهوه و مَوه هم می‌گویند. مهیاوه با ماهی ریزی درست می‌شود که به آن موتو، مومغ یا ساردین می‌گویند.
برای تهیه مهیاوه ابتدا ماهی کوچک مخصوص مهیاوه را خشک کرده، کوبیده و الک می‌کنند و با آب و ادویه‌هایی مانند فلفل و گشنیز و خردل و نمک مخلوط می‌شود. این مایه خاکستری رنگ در آفتاب نگهداری می‌شود و بعد از یکماه از آن استفاده می‌کنند و روی خمیر نازک نان می‌ریزند.
مایه سوراغ یا سوراخ هم یکی از غذاهای محلی بندرعباس است که در فصل ماهی به نام ساردین (مومغ یا حشینه)، بعد از شست و شو با آب و نمک مخلوط می‌کنند و به آن گلک (خاک سرخ جزیره هرمز) و پوست میوه نارنج برای معطر کردن آن اضافه می‌کنند. این مایه هم به رنگ قرمز است و مزه ماهی می‌دهد. این مایه هم روی خمیر در حال پخت ریخته می‌شود.
برخی از زنان نیز در شهرهای هرمزگان، روی این نان یک تخم مرغ می‌شکنند و اجازه می‌دهند که نان به همراه تخم مرغی که روی خمیر زده و پهن شده بپزد. سپس با یک کفگیر، نان نازک برآمده را جمع می‌کنند.
گاهی نیز پنیر یا کره به آن می‌زنند و بیشتر اوقات آن را با روغن ماهی طعم‌دار کرده و در نهایت به عنوان میان وعده با چای شیرین می‌خورند.
این نان نازک وخوش طعم آماده و داخل بشقاب گذاشته می شود، صبحانه و شام محلی وخوشمزه‌ای که طعم جنوب، زیر دندانت می‌ماند.
فیلم|
نان توموشی شبیه به کرپ فرانسوی شیرین
نان توموشی شبیه به کرپ فرانسوی شیرین بوده که از آرد گندم تهیه می شود؛ به این نان کریپ به معنی پیچاندن هم می‌گویند.
بیشتر گردشگرانی که به شهرهای اروپایی می‌روند به طور حتم دکه‌های سیاری را می‌بینند که این نان را روی آن می پزند؛ درست مانند نان تموشی که در شهرهای گردشگری کنار خیابان سرو و پخته می‌شود.
برای تهیه کرپ، خمیر شیرین رقیق را روی ماهیتابه داغ می‌ریزند و برای اینکه خوش طعم تر شود از آرد گندم سیاه استفاده می‌کنند و برای ناهار و شام سرو می‌شود، اما بیشترین کاربرد آن این روزها مانند نان تموشی به عنوان میان وعده استفاده می شود.
در کرپ هم به دلخواه پنیر، تخم مرغ، ژامبون و مخلفات دیگر می‌ریزند، اما آنچه که در شهرهای توریستی و در کنار خیابان به فروش می‌رسد، بیشتر شیرین و با مخلفاتی مانند تکه‌های میوه از جمله توت فرنگی، موز، کاکائو و شکلات است. برخی از افراد کرپ را به همراه شیر در وعده صبحانه میل می‌کنند.
قدمت نان سنتی در هرمزگان به پنج هزار سال پیش می رسد
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری هرمزگان نیز گفت: تا کنون ۴۰ نوع نان سنتی در هرمزگان شناسایی شده است و مهارت پخت نان سنتی این استان با شماره ۳۱۳ و نان توموشی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
عباس نوروزی با اشاره به اینکه نان های سنتی زینت بخش سفره های افطار هرمزگانی هاست، افزود: نان شَل شَلو، تُموشی، چَم چَمو و کُلوکُو از جمله این نان هاست.
وی بیان کرد: با توجه به یافته‌های باستان شناسی و کشف تنوره‌های باستانی پخت نان در رودان، قدمت پخت نان در هرمزگان به پنج هزار سال پیش بر می‌گردد.
خوشمزگی نان تموشی با آرد و مواد اولیه با کیفیت
فرقی ندارد که شما نان، شیرینی و یا دسر تهیه می‌کنید، در ابتدای کار باید از کیفیت آرد و مواد اولیه‌ای که در تهیه آن استفاده می‌کنید، اطمینان حاصل کنید و این موضوع درباره این نان سنتی جنوب نیز صدق می کند.
برای پخت نان توموشی می توانید از آرد نانواییها استفاده کنید؛ اما در نظر بگیرید که آرد باکیفیتی باشد، استفاده از آرد سبوس‌دار و چاودار نقش موثری در کیفیت نان تموشی دارد.
هرچه در انتخاب آرد استفاده شده در نان وسواس بیشتری به خرج دهید، نان شما خوشمزه‌تر خواهد شد. همچنین توجه داشته باشید که به هیچ وجه نباید از آرد شیرینی‌پزی در تهیه نان استفاده کنیم؛ زیرا عدد گلوتنی این آردها بسیار کم است و برای تهیه خمیر نان مناسب نیست.
توجه داشته باشید که میزان آب استفاده شده در تهیه خمیر نیز باید متناسب با طرز تهیه نان باشد؛ زیرا زیاد و کم بودن این مایع باعث می‌شود که خمیر نان آن طور که باید به عمل نیاید و کیفیت نان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
همچنین سوراغ و مهیاوه آن نیز باید خوش عطر و خوش طعم باشد تا در نهایت نان خوشمزه ای را تجربه کنید.
نظر شما