به گزارش خبرنگار ایرنا، برخی از آیین‌ها و سنت‌های ماه مبارک رمضان در هرمزگان همچون سایر مناطق کشور با گذشت زمان، دستخوش تغییر شده و یا رنگ باخته است اما هنوز آیین‌های سنتی هم وجود دارد که مردم از دیر زمانی به اجرای آن پایبند بوده و برپایی آن جلوه‌ی خاصی به این دیار بخشیده است.
آیین سنتی قرقیعان که به آن گِرگِشو یا همان گِرِه گُشا نیز گفته می‌شود، از جمله آیین‌های کهن چند صد ساله و به یادگار مانده از نسل نیاکان ما در استان هرمزگان است که اکنون با گذشت یک قرن هنوز برخی از شهرهای استان و محله‌های قدیمی از جمله منطقه عرب نشین پارسیان ادامه دهنده این راه است.
مراسم گِرگِشو یا قرقیعان با قدمت یک قرن هرساله در شب نیمه رمضان و همزمان با شب میلاد امام حسن مجتبی(ع) در روستاهای عرب زبان پارسیان برگزار می‌شود.
کلمه گِرگِشو تغییر یافته کلمه گِرِه گُشاست که گفته می‌شود؛ نخستین بار حضرت زهرا (س) به یُمن تولد نخستین فرزند خود یعنی امام حسن مجبتی(ع)، با پخش شیرینی میان کودکان همسایه و محله، خوشحالی خود را با آن‌ها تقسیم کرده است.
در مراسم گره گشا، کودکان و نوجوانان و حتی بزرگترهای محل با در دست داشتن سبد (الک یا همان آردگیز) و کیسه (برای جمع‌آوری هدایا و تنقلات) از عصر روز چهاردهم ماه مبارک رمضان به درِ خانه‌های همسایه می‌روند و تا پاسی از شب با کیسه‌های پُر از خوراکی و تنقلات به منزلشان برمی‌گردند و شب خاطره انگیز و خوشی را برای خود رقم می‌زنند.
این مراسم در نیمه شعبان نیز در برخی از مناطق شهری و روستایی هرمزگان برگزار می‌شود که در جاهای مختلف استان به آن «آردگیز گردانی»، «آربیز گردانی»، «هاردگیز گردانی» و «حق لیلی» گفته می‌شود.
آیین قرقعیان یا گرگشو رسم بندرنشینان قدیم
آیین گرگشو یکی از رسم و رسوم‌های قدیم بندرنشینان ایران است که هرگز رنگ کهنگی به خود نگرفته و هرساله در نیمه ماه مبارک رمضان استان‌های جنوبی از جمله هرمزگان، بوشهر و خوزستان با اندک تفاوتی در نام و شیوه آن را انجام می‌دهند.
البته گفته می‌شود که این آیین سنتی و دینی در آن سوی مرزها و در بسیاری از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از جمله عمان، امارات، بحرین، قطر، کویت و عربستان نیز تقریبا مثل استان‌های جنوبی ایران برپا می‌شود.
البته گفته می‌شود که این آیین سنتی و دینی در آن سوی مرزها و در بسیاری از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از جمله عمان، امارات، بحرین، قطر، کویت و عربستان نیز تقریبا مثل استان‌های جنوبی ایران برپا می‌شود.
بذل و بخشش، وحدت، نبود تبعیض بین غنی و فقیر در واقع پیام و اثرات مفید این آیین قدیمی است و بندرنشینان معتقدند بخششی که در این شب صورت می گیرد، موجب افزایش رزق و روزی بین مردم می شود.
در استان هرمزگان به‌ویژه منطقه پارسیان کودکان و نوجوانان عصر و یا غروب روز ۱۴ رمضان و بعد از نماز و افطاری، به صورت دسته دسته و گروهی به خانه همسایه‌ها رفته و در می‌زنند، صاحب خانه که از چند شب قبل خود را مهیای گرگشو کرده، نیز با در دست داشتن کیسه و یا ظرفی پُر از خوردنی که بیشتر شامل شکلات، شیرینی، انواع بسکویت، آجیل، پفک، پفیلا، آجیل، میوه و حتی پول است، به میان آن ها رفته و خوردنی ها را بینشان تقسیم می کند.
عَطینی گِرگِشو؛ نغمه کودکانه برای گرفتن خوردنی
بعد از افطاری سر و صدای بچه‌ها، کوچه‌های روستا را دربر می‌گیرد. آن‌ها شادی کنان می‌دوند و در خانه‌ها را می‌کوبند و اشعاری را به زبان عربی زمزمه می‌کنند که گرگشو شب خوبی هست، از برکت مال خودتان چیزی به ما بدهید، خداوند فرزندان شما را حفط کند.
کودکان و نوجوان برای گرفتن خوردنی موقع در زدن در خانه همسایه به صورت عربی و فارسی و با صدای بلند «عَطینی گِرگِشو» را می‌خوانند، یعنی اینکه از برکت مال تان به ما چیزی بدهید. البته در هر روستا ممکن است اشعار فرق کند. یا اینکه در بوشهر کودکان با نوای کودکانه نغمه«خونه گچی پر همه چی» '(یعنی خانه سفید پر از برکت است) سر می دهند.
در چنین شبی، که بچه‌ها با کیسه هایی پر از تنقلات و شیرینی به خانه های خود باز می گردند، به اندازه ای پر از انرژی مثبت و شادی و شعف می شوند که این حس خوب را با هیچ سرگرمی و تفریح دیگری عوض نمی کنند؛ حتی با وجود مدرن شدن زندگی و با فراهم آمدن انواع اسباب بازی‌ها و سرگرمی‌ها، هنوز هم رسم گرگشو پابرجاست.
در چنین شبی، که بچه‌ها با کیسه هایی پر از تنقلات و شیرینی به خانه های خود باز می گردند، به اندازه ای پر از انرژی مثبت و شادی و شعف می شوند که این حس خوب را با هیچ سرگرمی و تفریح دیگری عوض نمی کنند؛ حتی با وجود مدرن شدن زندگی و با فراهم آمدن انواع اسباب بازی‌ها و سرگرمی‌ها، هنوز هم رسم گرگشو پابرجاست.
یکی از مهم ترین نکات این رسم دیرین این است که فرزندان خانواده های فقیر و پولدار با هم و در کنار هم به در این خانه و آن خانه می روند و طلب گرگشو می کنند؛ جالب اینکه پدران همین کودکان نیز آن ها را تشویق به انجام این کار می کنند و بدینگونه از همین زمان کودکی، وحدت و دوری از تبعیض را در وجود آن ها نهادینه می کنند.
مراسم «گرگشو» فلسفه زیبایی دارد که مخاطبان را به مطالعه در مورد آن دعوت می کنیم، اما باید بدانیم که چه عاملی باعث شده این سنت صدها سال در بین مردم ماندگار شود و چرا مردم آن را بخشی از هویت فرهنگی خود می‌دانند.
«سَحرو سَحر شد»، «گُم گُم یا دُم دُم سَحری یا دَم سحری»، «لَب گشودن»، «نماز تراویح (اهل سنت)» ، «عید مُردگانی»، «دعای ۱۰۰ بند یا الغوث الغوث» و «عَلَم شمشیری» از دیگر آیین های دیرین ماه مبارک رمضان و جامانده از نسل قدیم است که مردم هرمزگان با گذشت قرن ها همچنان به آن پابیند هستند.
استان هرمزگان سرزمینی آرمیده در کنار خلیج فارس که تقریبا همه اقوام ایرانی با هر زبان، قومیت و مشخصه فرهنگی را در خود جای داده است با این نوع تنوع قومی، مذهبی، دینی و فرهنگی موجب شده تا با شروع ماه مبارک رمضان علاوه بر آیین ها و سنت‌های دیرینه این استان، در زمان افطاری بوی عطر دلنشین غذاها و پیش غذاهای بومی ومحلی اقوام مختلف شامه هر رهگذری را می‌نوازد.
نظر شما