ایجرود زنجان دیار روستاهای تاریخی

به گزارش ایرنا، شهرستان ایجرود یکی از شهرستان های هشتگانه زنجان در جنوب غربی استان واقع شده است.

این شهرستان با مرکزیت زرین آباد از شمال با شهرستان زنجان و ماهنشان، از شرق با شهرستان ابهر، از جنوب با شهرستان خدابنده و از غرب با استان کردستان همجوار است.

جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۹۵ برابر با ۳۶ هزار و ۶۴۱ نفر است.

حمام‌های تاریخی خوئین، گلابر، جوقین و زرین ‌آباد، میل خوئین، دستکندهای تاریخی خول، دژمنده، آق قلعه (چهل پله)، قیزلار قلعه سی و خانه اربابی ینگه ‌کند جامع‌السرا، مسجد جوقین و روستاهای تاریخی خوئین و گلابر از آثار طبیعی، فرهنگی و تاریخی شاخص شهرستان ایجرود به شمار می رود که مسافران زیادی را به ویژه در ایام نوروز به خود پذیرا است.

همچنین تپه ‌ماهورهای پاپایی، رود ایجرود، منطقه گردشگری سد گلابر، مسجد جامع گلاب، امامزاده محمد تقی (ع) و صخره معروف به قیرخ ایاق (هزار پا) نیز از دیگر جاذبه‌های مهم گردشگری شهرستان ایجرود به شمار می‌رود.

ایجرود آثار متعددی طبیعی و تاریخی را در خود جای داده که خبرنگار ایرنا در این گزارش به آنها پرداخته است.

روستای تاریخی گلابر:

روستای گلابر در ۵۲ کیلومتری جنوب زنجان و ۱۲ کیلومتری زرین آباد مرکز شهرستان واقع شده است.

در این روستا آثاری از قلعه زیبایی در بالای کوه مشرف بر روستا دیده می شود، در دامنه غربی این ارتفاعات، تل تاریخی مسجد جامع گلابر واقع است.

این روستا به علت دارا بودن آثار تاریخی و طبیعی به عنوان روستای هدف گردشگری انتخاب شده، در جوار روستای گلابر کمپ هایی برای استفاده گردشگران احداث شده است.

احداث کمپ گردشگری گلابر از سال ۸۶ از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان زنجان برای استراحت مسافران آغاز شد.

در اجرای این پروژه، چشم انداز طبیعی محل و همچنین اثر تاریخی آق قلعه"چهل پله" مورد نظر بوده است.

از آثار تاریخی روستای گلابر می توان به مسجد جامع (مسجد حضرت ابوالفضل)، حمام تاریخی و اثر تاریخی چهل پله اشاره کرد.

روستای خویین، روستای نمونه گردشگری

روستای خویین نیز در شهرستان ایجرود قرار دارد و از جمله روستاهایی است که به دلیل برخورداری از جاذبه های تاریخی و طبیعی به عنوان روستای نمونه گردشگری شناخته می شود.

این روستا از نظر موقعیت جغرافیایی از سمت شمال به روستای سعیدآباد، از جنوب به روستای سفید کمر و شهر حلب، از شرق به آرکویین و از غرب به روستای ملاپیری منتهی می شود، فاصله این روستا از زنجان ۶۴ کیلومتر است.

دره سرسبز خویین با بهره گیری از امکانات طبیعی و مناسبی چون آب و هوای مناسب و متبوع، خاک حاصلخیز و همچنین قرارگیری بر مسیر کاروان رو، از دیرباز مورد توجه گروه های مختلف انسانی بوده و آثار تاریخی و فرهنگی بی نظیر و متعدد این روستا حکایت از پیشینه ای بسیار تاریخی آن در قرون مختلف دارد.

مسیر اصلی روستا از طریق جاده آسفالته زنجان به بیجار استان کردستان است و این روستا در جهت غرب و شمال غرب از طریق راه مالرو با روستاهای همسایه ارتباط دارد.

امروزه به استثنای خرابه های تپه شمالی که قسمتی از بافت تخریب شده قدیم روستا را نشان می دهد و برخی از منازل ساحل جنوبی مسیل، بسیاری از خانه ها نوسازی شده و شکل جدیدی به خود گرفته است.

آب کشاورزی روستا نیز از چشمه آبی که از ارتفاعات ضلع شمالی روستا جاری است تأمین می شود.

فرآورده های کشاورزی شامل گیلاس، گردو، آلبالو، گندم، جو، انگور، هلو، بادام، سیب، زرشک وحشی (از این محصول خورشت زرشک درست می کنند) و زردآلو را شامل می شود.

حمام تاریخی روستای خوئین

این محوطه در دهستان خویین، بخش حلب، شهرستان ایجرود و در بافت روستای خویین در فاصله ۵۸ متری مسجد جامع روستا به خط مستقیم واقع شده و ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد یک هزار و ۷۵۳ متر است.

این بنا به طول شرقی- غربی ۱۸ متر و عرض شمالی- جنوبی ۱۱ متر است و تمامی تأسیسات و متعلقات گرمابه های قدیمی از قبیل ورودی، هشتی، سربینه، میان در، گرمخانه و خزینه های آب گرم، ولرم و سرد را دارد.

قسمت های سربینه و گرمخانه مزین به تزئینات گیاهی و خطوط با مضامین شعر فارسی است که به روش آهکبری اجرا شده.

آب لازم برای شست و شو از چشمه شمال غربی روستا به واسطه جوی آب تأمین می شده است.

کف این بنا حدود ۲ متر پایینتر از سطح اطراف بنا است، از نظر قدمت تاریخی، متعلق به دوره صفویه بوده و به شماره ۳۰۲۵۳ به تاریخ ۱۳۸۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

دستکند تاریخی دژمنده (دژمنده خویین) ایجرود

این اثر به صورت تونل زیر زمینی است که در زیر بخشی از خانه های روستای خویین از توابع شهرستان ایجرود و در فاصله ۶۴ کیلومتری از مرکز استان واقع شده است.

دژمنده، یکی از دستکندهای بی نظیر و شگفت انگیز ایران است که از نظر بررسی، مطالعه، معرفی و حفاظت می تواند به عنوان یکی از پروژهای بسیار مهم برای پژوهشگران باستان شناس باشد.

به طور کلی تونل زیرزمینی دستکند موسوم به دژمنده از دالان ها و اطاق هایی تشکیل شده که در گذشته های دور توسط ساکنان خویین در زیرزمین ایجاد شده است.

در دژمنده حتی محلی برای نگهداری دام و طیور بوده است و این نشان از وسعت کاربرد آن برای ساکنان قدیمی خوئین دارد.

از نظر سازه ای، دژمنده متشکل از دالان ها و اطاقهایی در جوانب است که تماماً در دل صخره کنده شده، در داخل اطاقها طاقچه هایی جهت قرارگیری پیه سوزها ایجاد شده، در سقف دالان ها نیز منافذ و مجراهایی با خرسنگهای تراش خورده شبیه سنگ آسیاب جهت تهویه هوا استفاده شده ضمن اینکه انبارهای آذوقه در کف دالانها به عمق ۲ متر تعبیه شده است.

این سازه از ۲ دالان اصلی تشکیل شده که در انتها و غرب دالان شماره یک که جهت آن شرقی، غربی است یک درب سنگی به ارتفاع ۱۰۵ سانتیمتر و عرض ۹۷ سانتیمتر وجود دارد که در زمان حاضر این درب بر پاشنه سنگی خود استوار است و می چرخد.

وجود دیوار چینی و معماری زیرزمینی با استفاده از لاشه سنگ و ملاط گل بوده که در برخی نقاط فضای داخل دالان در حد گربه رو تنگ بوده و رفت و آمد را به صورت سینه خیز محدود کرده است.

در حال حاضر دژمنده دارای یک در اصلی است که در سال های اخیر توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زنجان مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته البته احتمال اینکه این اثر تاریخی، درهای مخفی دیگری داشته باشد دور از ذهن نیست.

تعیین قدمت دقیق اثر و زمان ایجاد آن مشخص نیست ولی بر اساس سفال های موجود در داخل و اطراف دژمنده، از این اثر تاریخی در دوران میانی و متاخر اسلامی (سلجوقی و قاجاریه) استفاده شده، این اثر به شماره ۳۱۴۹۸ در سال ۹۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.