به گزارش خبرنگار ایرنا، منابع آبی مشگین شهر در اثر بارش کم و استفاده بی رویه شهروندان از آب آشامیدنی و کشاورزی به میزان ۶۰ درصد کاهش یافته است و با وجود مشکلات کمبود آب در اراضی تحت پوشش پایاب سبلان و احمد بیگلو شهرستان مشگین‌شهر، کشاورزان و باغداران منطقه در فصل تابستان با کمبود جدی آب مواجه خواهند شد و بیم آن می‌رود که کشتزارهای آنان که حاصل دسترنج آنها به شمار می‌رود در اثر نبود بارش تا ۱۵ اردیبهشت ماه، در فصل تابستان دچار خسارت شود.
البته خشکسالی سالیان سال است بر اراضی منطقه مشگین شهر و دیگر مناطق استان سایه افکنده و علاوه بر ایجاد خسارت‌های وارده بر اراضی، موجبات مهاجرت روستائیان به شهرها، بیکاری جوانان، بلا استفاده ماندن اراضی کشاورزی شده است. هم اکنون شرایط طوری است که منابع آبی موجود در سد سبلان و سد احمد بیگلو کفاف آبیاری اراضی تحت پوشش این ۲ سد را جز با آبیاری قطره ای ندارد و کشاورزان و باغداران ضمن نگرانی از عواقب نبود بارش در منطقه همچنان منتظر بارش نزولات آسمانی هستند.
در حوضه شهرستان مشگین شهر ۱۴ سد بزرگ و کوچک با حجم مفید ۱۳۶ میلیون متر مکعب با پایاب ۱۱ هزار و ۶۳۵ هکتار در حال بهره‌برداری است که با توجه به وضعیت بارندگی‌های اخیر اکثر سدهای منطقه از آورد خوبی برخوردار نیستند.
بر این اساس از مجموع ۳۰۵ میلیون متر مکعب ظرفیت منابع آب شهرستان مشگین‌شهر، ۱۹۴ میلیون متر مکعب مربوط به منابع آب‌های سطحی و ۱۱۱ میلیون متر مکعب مربوط به منابع آب‌های زیرزمینی است که هم اکنون ۶۰ درصد آب‌های سطحی در بخش‌های مختلف به بهره برداری می‌رسد.
سد سبلان در وضعیت بحرانی قرار دارد
سد سبلان از جمله سد های استان اردبیل است که در سال ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در اثر بارش بیشتر سر ریز و موجب خوشحال مردم منطقه شد بطوریکه مردم و مسئولان در آن زمان در کنار این سد نماز شکر بجا آوردند اما هم اکنون حجم دخیره این سد در اثر نبود بارش از ۱۰۵ میلیون مترمکعب یه ۳۳ میلون مترمکعب رسیده است.
سد سبلان که در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشگین‌شهر بر روی رودخانه قره‌سو قرار گرفته است، نقش بسیار مهمی در تامین آب اراضی منطقه ایفا می‌کند.
تنظیم حدود ۱۱۵میلیون متر مکعب رواناب رودخانه قره‌سو در محل طرح، آبیاری ۱۵ هزار هکتار از اراضی دیم و باغات مشگین شهر در طرفین رودخانه، تامین آب شرب شهر مشگین شهر تا ۱۰ میلیون متر مکعب بطور سالیانه تا افق سال ۱۴۰۵، کنترل سیلاب و ایجاد اشتغال و کاهش مهاجرت از اهداف احداث این سد اعلام شده است.
ارتفاع این سد ۸۵ متر و حجم مخزن آن ۱۰۵ میلیون مترمکعب بوده و آبیاری پنج هزار و ۶۰۰ هکتار از اراضی پایاب با آب ذخیره سد پشت این سد پیش بینی شده است.
ارسلان فرجی مدیر امور منابع آب شهرستان مشگین شهر در این باره به ایرنا گفت: به دلیل استمرار خشکسالی در منطقه، نزولات آسمانی در چند سال اخیر به میزان ۴۰ درصد کاهش داشته و حجم آب ذخیره شده در سدهای کوچک و بزرک مشگین شهر بیش از ۶۰ درصد کاهش دارد.
وی افزود: در حال حاضر در سد سبلان به میزان ۱۵ میلیون متر مکعب آب قابل برنامه‌ریزی و بهره برداری در پایاب و تراس رودخانه وجود دارد و با در نظر گرفتن نیاز آبی این میزان ذخیره شده آب کفاف کشاورزان و زارعان را ندارد.
هشدار مدیر جهاد کشاورزی مشگین شهر به زارعان؛ برنج نکارید
فرجی ادامه داد: با وجود هشدارهای مسئولان و اطلاع رسانی‌های پی در پی به زارعان جهت پرهیز از کشت محصولات با نیاز آبی بالا، باز کشاورزان منطقه اقدام به کشت محصولات با نیاز آبی بالا کردند و بازدیدهای کارشناسان جهاد کشاورزی حاکی از این است که زارعان نسبت به آماده سازی اراضی خود برای کشت برنج اقدام کردند که با تداوم خشکسالی قطعا این زراعان با ضرر و زیان جبران ناپذیری ناشی از کمبود آب مواجه خواهند شد.
سد احمد بیگلو هم در اثر نبود بارش و استفاده بی رویه مردم از آب آشامیدنی و کشاورزی از ۲۴ میلیون متر مکعب به ۶ میلیون متر مکعب کاهش یافته است. امسال برای علاج بخشی آن و تامین آب آشامیدنی مردم مشگین شهر ۶۰۰ هزار متر مکعب آب از رودخانه خیاو چایی به این سد انتقال داده شد.
این سد در ۱۷ کیلومتری مشگین شهر و در پایین دست روستایی به همین نام روی رودخانه مشگین چای احداث شده است. سد احمد بیگلو به عنوان اصلی ترین منبع و مخزن تامین کننده آب شهرستان مشگین شهر، از نوع خاکی با هسته رسی است که گنجایش مخزن آن ۲۴ الی ۲۸ میلیون متر مکعب است.
فرجی درباره کاهش حجم ذخیره این سد هم گفت: با کاهش منابع آبی در مشگین شهر تنش آبی این شهرستان را تهدید می‌کند و در صورت نبود مدیریت مصرف بهینه آب، مشکل کم آبی در این منطقه و روستاهای آن دو چندان خواهد شد.
به گفته این مقام مسئول به دلیل نبود بارش در این شهرستان میزان حجم ذخیره آبی در سد احمد بیگلو از ۲۴ میلیون متر مکعب به ۶ میلیون و ۳۰۰ متر مکعب رسیده است.
مدیر امور منابع آب شهرستان مشگین شهر با اشاره به برنامه علاج بخشی به سدهای این شهرستان برای پایدار سازی منابع آبی شهرستان اظهار کرد: با توجه به اینکه آورد سد احمد بیگلو به مراتب کاهش یافته برای علاج بخشی آن با احداث ، لایروبی و تعریض۱۷ کیلومتر از نهر میر کندی ظرف مدت یک ماه و با کمترین هزینه انتقال حدود۲۰۰ لیتر بر ثانیه آب از رودخانه خیاو چایی به سد احمد بیگلو در دستور کار قرار گرفت و با اقدامات انجام شده از دهم دی‌ماه تا کنون ۶۰۰ هزار متر مکعب آب به داخل مخزن سد احمد بیگلو انتقال داده شد.
وی ادامه داد: این سد جزو معدود سدهای کشور است که همزمان با اجرای بدنه سد، عملیات احداث شبکه پایاب نیز برای آن آغاز شده و با بهره برداری از آن بیش از ۲ هزار هکتار از اراضی قابلیت آبیاری مدرن را دارد.
فرجی اظهار کرد: ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب از مجموع حجم آب ذخیره شده در مخزن این سازه برای مصارف کشاورزی ، پنج میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب برای تامین آب آشامیدنی و بقیه برای حیات رودخانه مشگین چای در نظر گرفته شده است.
علاج بخشی سد اینچه نو
سداینچه نو به عنوان یکی دیگر از مخازن تامین آب شهرستان مشگین شهر است که بعد از احداث مشخص شد مخزن آن فرار آب دارد و باید علاج بخشی شود. طی ماه‌های اخیر علاج بخشی به سد اینچه نو در دستور کار مسئولین مربوطه قرار گرفته و انتظار می‌رود با تامین منابع مورد نیاز این سد هم وارد چرخه مصرف شهرستان قرار گیرد.
مدیر امور منابع آب شهرستان مشگین شهر با بیان اینکه علاج بخشی سد اینچه نو در کوتاه مدت بهترین راه‌حل مشکل آب مشگین شهر است، درخصوص پیگیری‌های انجام شده برای تامین منابع علاج بخشی سد اینچه نو اظهار کرد: یک هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای علاج بخشی این سد نیاز است که تاکنون ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار تخصیص داده شده و ضروری است بقیه اعتبار نیز بزودی برای علاج بخشی سد تامین شود.
این مقام مسئول ادامه داد: علاج بخشی سد اینچه نو به لحاظ تأمین کسری آب آشامیدنی شهر مشگین‌شهر در بلند مدت از سد احمدبیگلو میسر خواهد بود و در کوتاه مدت هم این سد بهترین و مناسب‌ترین گزینه برای تأمین آب کشاورزان در فصل زراعی است.
مدیر امور منابع آب شهرستان مشگین‌شهر با بیان اینکه تنش آبی، مشگین شهر را تهدید می‌کند افزود: در صورت نبود مصرف بهینه آب، کمبود آب، شهرستان مشگین شهر و روستاهای آن را فرا می‌گیرد.
فرجی با تاکید بر لزوم مدیریت مصرف آب برای پیشگیری از بروز تنش آبی در ماه‌های پیش رو از زارعین و کشاورزان منطقه خواست از هرگونه توسعه کشت و کاشت اقلام پرمصرف با نیاز آبی بالا از جمله برنج در سال زراعی آتی خودداری کنند.
مدیر امور منابع آب شهرستان مشگین شهر درخصوص اقدامات انجام شده برای بهره‌برداری بهینه از منابع آب موجود شهرستان گفت: ساماندهی رودخانه قره سو به طول سه کیلومتر با اعتبار ۳۰ میلیارد ریال، لایروبی و ساماندهی مسیل‌ها بطول ۶ کیلومتر، پیگیری تکمیل مطالعات سد اهل ایمان و اخذ ردیف ماده ۲۳ برای این طرح، تکمیل شبکه سد سبلان و اخذ اعتبارات مورد نیاز از محل اعتبارات فاینانس، اخذ سند مالکیت برای رودخانه‌های شهرستان مشگین شهر به تعداد هشت سند تک برگی و به مساحت ۷۹۲ هزار و ۳۷۶ متر مربع از اقدامات صورت گرفته از سوی منابع آب مشگین‌شهر در ماه‌های اخیر بوده است.
توسعه و تکمیل شبکه پایاب سد سبلان و علاج بخشی سد احمد بیگلو سد اینچه نو و دیگر سد های این شهرستان می‌تواند بخشی از مشکلات شهروندان در تامین آب آشامیدنی و نیاز آبی کشاورزان و باغداران مشگین شهر را برطرف کند با این حال باید پذیرفت که توسعه شبکه پایاب به تنهایی گره گشای مشکلات نخواهد بود و ضروری است شهروندان و کشاورزان و باغداران در مصرف آب صرفه جویی کرده و از کشت محصولات پر آب بر خودداری کنند.
شهرستان مشگین شهر با ۱۵۵ هزار نفر جمعیت در ۹۰ کیلومتری شمال غربی اردبیل و در دامنه کوه سبلان قرار دارد.
گزارش: یعقوب شاددل
نظر شما