محمد دهقانی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در مورد اینکه جایگاه شعر قیصر در ادبیات معاصر ایران کجاست؟ گفت: بستگی دارد چه تعریفی از شعر معاصر داشته باشیم. اگر از حیث زمان در نظر بگیریم قیصر جزو همین شعرای معاصر بعد از انقلاب است و طبعا باید با شعرای معاصری که با انقلاب ظهور کردند و به عرصه رسیدند مقایسه شود.
اگر منظورتان این باشد که ایشان را با شعرای معاصری که در عصر مشروطیت و کمی قبل از نیما یوشیج قیاس کنیم وضع فرق می‌کند. در صورت دوم، اگر شاعران معاصر را درجه بندی کنیم و شاعرانی چون نیما و شاملو و فروغ را در وهله اول قرار دهیم، قیصر بعد از این شعرا در پله دوم قرار می گیرد؛ هم از نظر اهمیتی که کارش دارد و هم از لحاظ زبان و پرداخت شاعرانه.
اگر بخواهیم ایشان را با شعرای بعد از انقلاب مقایسه کنیم چه؟
قیصر بی تردید اول است یا لااقل در کنار آن اولی‌ها قرار می گیرد. البته به نظر من قیصر بهترین شاعر پس از انقلاب است.
آقای امین پور چه ویژگی داشته است که ایشان را از دیگر شعرای پس از انقلاب متمایز می کند؟
ساخت شعر قیصر به مرور زمان تحول و تکامل پیدا می‌کند از طرفی تفکر او هم به تدریج تکامل می‌یابدبه گمان من نخستین ویژگی او تحولی است که در ساخت شعرش مشاهده می‌کنیم. ساخت شعر قیصر به مرور زمان تحول و تکامل پیدا می‌کند از طرفی تفکر او هم به تدریج تکامل می‌یابد.
من به خود قیصر هم گفتم تصویری که از تو در کتابهای درسی می دهند، تصویر واقعی تو نیست و تو را در دهه‌های اول انقلاب متوقف کرده‌است؛ چرا سکوت کرده‌ای؟ قیصر که بیمار بود گفت دیگر حوصله این درگیری‌ها را ندارم.
او از نظر فکری تحول پیدا کرد و وقتی مجموعه شعرهای قیصر را با اشعار بعدی اش مقایسه می‌کنید این تغییر و تحول کاملا مشخص است.
ولی در بین دیگر شعرایی که پس از انقلاب ظهور کردند این تحول را بسیار کمتر می‌بینیم، گویی آنها روی یک خط مستقیم حرکت می‌کنند. اما قیصر هم از نظر فرم شعری و هم از نظر اندیشه و تفکر، تکامل پیدا کرد.
جایگاه آکادمیک قیصر کجاست و او چقدرتوانسته شاگرد تربیت کند؟
عمر آکادمیک قیصر زیاد طولانی نبود و موقع فوتش ۴۷، ۴۸ سال بیشتر نداشت. فکر کنم او بین ۱۰ تا ۱۵ سال در دانشگاه تدریس کرد. البته در سروش نوجوان و سوره هم بود و احتمالا آنجا نیز شاگردانی داشته است.
قیصر از نظر ذائقه شاعرانه و تربیت نسلی از شاعران جوان، خیلی موثر بود. او اما از نظر آکادمیک و آموزش ادبیات هم فرد مهمی بود. ایشان در رساله دانشگاهی که نوشت و بعدها منتشر شد نظریه تازه ای را ارائه کرد که در نوع خودش موثر بود.
او در بین دانشجویانش هم موثر بود و من از نزدیک این را در برخی کلاس‌هایش می‌دیدم.
این زمان است که تاثیر قیصر بر شاگردانش را نشان می‌دهدمنتها ما الان نمی توانم ارزیابی صحیحی از این موضوع داشته باشیم. باید صبر کرد. این زمان است که تاثیر قیصر بر شاگردانش را نشان می‌دهد. شاگردان قیصر هنوز به عرصه ظهور نرسیده‌اند که ما بخواهیم در این باره نظر دهیم. باید زمان بگذرد.
از نظر شما بهترین شعر قیصر کدامست؟
نمی توانم بگویم. من دو سه تا از شعرهایش را انتخاب کردم و در کتاب فارسی عمومی آوردم. اتفاقا این شعرها را با خودش در میان گذاشتم و انتخاب نهایی‌ام را با قیصر چک کردم.
مثلا دردواره اش به نظرم شعر خیلی خوبی است.
ولی مجموعه آخر شعر قیصر یعنی دستور زبان عشق به نظرم خیلی بهتر است. من اگر بخواهم انتخاب کنم از همین مجموعه یکی را انتخاب می‌کنم.
نظر شما