«مایکل روبین» کارشناس میز ایران در اندیشکده امریکن اینترپرایز در مورد واقعی بودن عادی سازی روابط تهران و ریاض عنوان داشت اعلام اینکه با میانجیگری چین، برقراری روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی نتیجه داد، موجب غافلگیری ایالات متحده شد.
هدف این اقدام چالش ساز نبود. باهمین هدف بود که دو سال پیش، «بیل برنز» مدیر اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، در یک افطاری در بغداد به میزبانی «فواد حسین» وزیر امور خارجه عراق، با دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران دیدار کرد. در عوض، مشکل این کار نه تنها مشارکت چین، بلکه موفقیت این کشور در همکاری با کشوری بود که از دوران دولت روزولت تا به حال مشارکت امنیتی نزدیکی را با ایالات متحده داشت و همین امر بود که واشنگتن را غافلگیر کرد.
مقام های دولت بایدن این پیشرفت را نظاره گر بودند. «باربارا لیف» دستیار وزیر امور خارجه در امور خاور نزدیک، از نقش مثبت چین سخن گفت و به روزنامه اماراتی «نشنال» اظهار داشت: زمان آن فرا رسیده است که از هر اهرمی که با ایران وجود دارد برای محدود کردن آن استفاده کرد. ما در صدد مقابله نیستیم، ما به گستره، غنا و مدت طولانی روابط خود در سراسر منطقه بسیار اطمینان داریم.
با این حال، منتقدان هشدار دادند که واشنگتن باید نسبت به چین نگران باشد و نه روابط عربستان و ایران.
در ادامه این گزارش آمده است: چین ۸ آوریل ۲۰۲۳، میزبان «حسین امیرعبداللهیان» و شاهزاده «فیصل بن فرحان آل سعود» وزیران خارجه ایران و عربستان سعودی در پکن بود؛ این بالاترین سطح دیدار بین مقامات ایرانی و سعودی در سال های اخیر به شمار می رفت. چند روز بعد، یک گروه سعودی از تهران و کنسولگری احتمالی آن در مشهد بازدید کردند و در مقابل تیم های فنی ایرانی هم به ریاض و جده رفتند تا در مورد گشایش سفارتخانه ها گفت وگو کنند. شاید اینگونه به نظر می رسد که نزدیکی دو طرف با سرعتی بالا به پیش می رود، اما در خاورمیانه همه چیز آنطور که به نظر می رسد نیستند.
طبق این گزارش، مقامات ایرانی اعلام کرد که می خواهند تیم های خود را قبل از مراسم حج در عربستان مستقر کنند. این که آیا سعودی ها این اجازه را ارائه می کند یا نه، نشان می دهد که این نزدیکی واقعی است یا آنکه تنها یک پیام مثبت است. به طور قطع، هر دو کشور ممکن است در زمینه کنار گذاشتن دشمنی و برقراری صلح صادق باشند. روابط دو کشور از اوایل دهه ۱۹۹۰ تا زمان حمله به سفارت عربستان در تهران در ژانویه ۲۰۱۶ برقرار بود. بنابراین، از سرگیری روابط ممکن است به معنای بازگشت به وضعیت قبل باشد تا انجام یک حرکت واقعی رو به جلو.
نویسنده سپس این تردید را مطرح می کند که مشخص نیست مشارکت عربستان سعودی در نزدیکی به ایران با هدایت چین صادقانه است یا شاید این طرحی از سوی «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی برای نشان دادن نارضایتی خود از «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا باشد. علت آن است که بن سلمان به شدت از حملات شدید و شخصی بایدن به خود، و نبود حمایت عمومی از ریاض در مورد برنامه های ایران خشمگین است.
تحلیل اتاق فکر فوق با بیان اینکه ایجاد سفارتخانه های تجاری ممکن است ساده به نظر برسند، اما بحث حج خود یک موضوع جداگانه و مهم است، افزود: باراک اوباما، دونالد ترامپ و بایدن هرکدام در دوره ای با متحدان سنتی خود رفتار بدی داشته اند و به راحتی از آن صرف نظر کرده اند. اما در شرایط کنونی بی احترامی به متحدان بیش از آنکه شکل استثنا داشته باشد، قانون سیاست آمریکا شده است. عربستان دلیل خود را برای نشان دادن ناخشنودی از ایالات متحده دارد. اگر مقام های سعودی اجازه دهند که کارکنان ایرانی با مصونیت دیپلماتیک قبل از مراسم حج وارد کشورشان شوند، نشان دهنده واقعی بودن چرخش عربستان خواهد بود. این بدان معناست که عربستانی ها در واقعیت به ایران بیشتر از آمریکایی ها اعتماد دارند.
با اینحال به نوشته مایکل روبین، یک دولت چابک تر در آمریکا شاید بتواند درک کند که هنوز زمان دارد تا روابط خود را با ریاض قبل از اینکه عربستان از نقطه بی بازگشت عبور کند، اصلاح نماید. با این حال، مشخص نیست که آیا کاخ سفید و وزارت امور خارجه ایالات متحده تصمیمی برای انجام این وظیفه گرفته باشند یا خیر.
نظر شما