به گزارش ایرنا، کوچ با نشست هماهنگی افراد ایل برای تعیین روز حرکت آغاز می شود و عشایرنشینان اعتقاد دارند که برای داشتن کوچی ایمن باید ساعت حرکت به اصطلاح خودشان از لحاظ ستاره شناسی خوش یُمن باشد مثلا آنان سیزدهم یا بیست و یکم ماه را برای حرکت انتخاب نمی کنند.
پس از اعلام زمان کوچ هر کدام از خانواده ها بار و بنه خود را آماده می کنند تا لحظه مالکنون فرا برسد،"مالکنون آیین تاریخی و دیرینه عشایر است"، که به لحظه آغاز کوچ گفته می‌شود و در آن از ۲ واژه ˈمال ˈیعنی مجموع آبادی و سیاه چادرها وˈ کنونˈ به معنای از جا کندن اطلاق می شود.
عشایر برای سفر به مناطق ییلاقی ۲ راه پیش رو دارند یا باید خود را با خودرو به مقصد برسانند یا در سفری سخت به صورت پیاده حرکت را آغاز کنند اگرچه این روزها بسیاری از خانواده های عشایری کهگیلویه و بویراحمد ترجیح می دهند با تحمل هزینه سنگین ۱۲ میلیون تومانی به مناطق سردسیری بروند اما برخی خانواده ها به صورت ایلی پیاده به ییلاق سفر می کنند.
زنده بودن کوچ سنتی عشایر نوستالژی زیبایی از نقطه نظر مردم شناسان است، اینجا هنوز اقوام ترک و لر برای سرد کردن آب نوشیدنی و دوغ از مشک استفاده می کنند و خبری از یخچال نیست، در این سبک زندگی همه چیز به صورت طبیعی و ساده است و خبری از تکنولوژی و زرق و برق های زندگی شهری نیست.
کوچ به روایت عشایرنشینان
یکی از عشایرنشینان ساکن منطقه قشلاقی دشت گز گچساران می گوید: برای کوچ به مناطق ییلاقی باید از مناطقی چون دژ سلیمان، گچ هوس، کمبل،پشکان، سپاه کشته، خان احمد،شلال دان، کوپن، دزک، ده نو، بابامیدان، کل هسینک، سرگچینه، دشتروم، تنگ کناره، مردراز، گل زردون، لته کال ،آب نهر عبور کرد که هر کدام نیازمند ساعت ها پیاده روی است.
نادر نادری تاکید کرد: در کوچ سنتی اهالی اسباب و وسایل خود را بر چهارپایان می گذارند و خود و دام هایشان پیاده به دنبال اسب و الاغی که وسایل بر پشت آنهاست راه می افتند.
وی تاکید کرد: اهالی ایل در این سفر روز راه را پیمایش می کنند و تنها ظهر برای صرف ناهار مختصر یا رفع خستگی کوتاه توقف می کنند و شب را برای استراحت،پخت غذا و همچنین چرای دام ها اتراق می کنند.
نادری ادامه داد: مواد مورد نیاز پخت شام را هر شب یکی از خانواده ها تامین می کند اما همه برای تدارک غذا همکاری می کنند
وی عنوان کرد: نواختن نی، دورهم نشینی و روایت خاطرات کوچ در سال های دور از برنامه های شبانه برای سرگرمی اهالی کوچرو در شبانگاهان است.
نادری عنوان کرد:هر چند در سال های اخیر شمار زیادی از عشایر گچساران با خودرو کوچ می کنند اما جامعه عشایری همواره کوچ سنتی در فصل بهار را با تمام سختی هایش دوست داشتنی و خاطره انگیز می دانند.
وی عبور از کنار مزارع طلایی رنگ گندم و کلزا در مناطق گرمسیری و طبیعت سرسبز مناطق سردسیری و اتراق در استراحتگاه ها را از جذابیت های لذت بخش کوچ دانست.
اینجا همدلی حرف اول را می زند
یکی از عشایر منطقه باباکلان گچساران می گوید: در زندگی عشایری همدلی حرف اول را می زند به طوری که اگر بانویی در ایل باردار و وقت زایمانش باشد اهالی ایل به احترام او زمان کوچ را به تاخیر می اندازد.
سکینه قشقایی افزود: همبستگی اعضای ایل در زمان بروز حادثه برای یکی از اهالی به اوج می رسد تا جایی که فرد حادثه دیده را با داروی محلی به طور موقت تسکین داده و در مسیر او را به مرکز درمانی می برند.
او تاکید کرد: کشیک مردان در شبانگاه برای حفاظت از دام ها در برابر دستبرد سارقان از دیگر جاهایی است که نشان از همدلی اهالی ایل دارد.
قشقایی گفت: مردان ایل به صورت نوبتی در حالی که مسلح هستند شب را بیدار می مانند تا از گله ها نگهداری کنند.
کوچ سنتی یا ماشینی
رئیس اداره امور عشایر شهرستان گچساران ابراز کرد: امسال ۸۰درصد از عشایر در این شهرستان با خودرو به مناطق ییلاقی کوچ کردند اما همچنان کوچ به صورت پیاده رواج دارد.
علی عباس سعادت افزود: تلف شدن دام ها بر اثر برخورد با خودروها هنگام کوچ به علت از بین رفتن ایل رهای کوچ ، سرقت شبانه احشام و دردسرهای باران در سال های اخیر عشایر گچساران را مجاب کرده با خودرو کوچ کنند.
وی بیان کرد: ترک زبان ها بیشترین گروه عشایر این شهرستان هستند که همچنان به صورت سنتی کوچ می کنند.
رئیس اداره امورعشایر شهرستان گچساران خاطرنشان کرد: ۲ هزار خانوار عشایر این شهرستان بیش از نیمی از هر سال را در ۷۴نقطه قشلاقی سپری می کنند.
به گفته او عشایر شهرستان گچساران ۳۰۰ هزار راس دام را پرورش می دهند که این قشر مولد سالانه ۲ هزار و ۷۰۰ تن گوشت قرمز،۶ هزار و ۴۸۰ تن انواع فرآورده‌های لبنی، ۱۵۰ تن پشم و ۲۵ تن گوشت سفید تولید می‌کنند.
وی ادامه داد : تنوع اقوام متشکل از ترک و لر از ویژگی های عشایر این خطه است که به دلیل وجود خرده فرهنگ ها ،جاذبه های مردم شناسی آن را در کنار تولید و خودکفایی افزایش داده است.
رئیس اداره امور عشایر شهرستان گچساران گفت: تاکنون ۹۰درصد از خانوارهای عشایر این شهرستان گرمسیری به مناطق ییلاقی استان و خارج از استان کوچ کرده اند.
سعادت افزود: کوچ عشایر کهگیلویه وبویراحمد براساس تقویم کوچ از روز بیستم اردیبهشت تعیین شده بود اما به درخواست عشایر و تصویب ستاد کوچ این رویداد از هفتم اردیبهشت آغاز شد.
وی بیان کرد: در زمان حاضر خدمات رسانی به عشایر باقی مانده در مناطق قشلاقی گچساران ادامه دارد.
برنامه ریزی برای حفظ فرهنگ عشایر
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد گفت: جشنواره ملی فرهنگ عشایر ایران زمین با حضور عشایر سراسر کشور در شهر یاسوج مرکز این استان برگزار می شود.
سعید طالبی پور اظهار کرد: این جشنواره با هدف بازیابی هویت های فرهنگی و معنوی عشایر سراسر کشور و آشنایی هر چه بیشتر مردم دیگر استان ها با آداب، رسوم، سنن و آیین های جامعه عشایری کهگیلویه و بویراحمد برگزار می شود.
وی بیان کرد: جشنواره ملی فرهنگ عشایر به مدت سه روز در بخش جشنواره و چهار روز در بخش نمایشگاه صنایع دستی ادامه دارد.
برنامه های استقبال از کوچ
رییس اداره عمران و امور زیربنایی اداره کل امور عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد می گوید که از روز هفتم اردیبهشت همزمان با آغاز کوچ بهاره به مناطق ییلاقی اکیپ های آبرسانی سیار در مناطق عشایری آماده خدمات رسانی به عشایر کهگیلویه و بویراحمد هستند.
سید مهدی عباسیان تاکید کرد: برگزاری کلاس های درس سیار، تامین امنیت از دیگر برنامه های کوچ عشایر کهگیلویه و بویراحمد است که با همکاری نیروی انتظامی، سپاه عشایر و آموزش و پرورش عشایر انجام می شود.
وی عنوان کرد: تامین مایحتاج زندگی عشایر از طریق فروشگاه ها،آبرسانی سیار و بازگشایی راه ها از برنامه های خدمات رسانی به عشایر در مناطق ییلاقی است.
عشایر کهگیلویه و بویراحمد ۳۵ درصد صنایع‌دستی شامل ۱۰ هزار مترمربع انواع گبه، جاجیم، قالی، گلیم و فرش این استان را تولید می‌کند. عشایر نشینان ۱۲ درصد از جمعیت استان جمعیتی معادل ۷۰ هزار نفر را تشکیل داده اند.
عشایر استان کهگیلویه و بویراحمد در قالب ۶ ایل بومی،۲ طایفه قشقایی، ۱۶ تیره، ۱۸۱ طایفه و بیش از یک هزار و ۱۱۰ تش (اولاد) تشکیل شده است.
بیش از ۱۱ هزار و ۱۲۰ خانوار از جمعیت ۷۲۶ هزار نفری کهگیلویه و بویراحمد عشایر هستند .
نظر شما