به گزارش ایرنا، کمتر اثر نمایشی در اصفهان کوشیده است توجه ها را به اهمیت حفظ و نگاهداشت میراث فرهنگی این شهر جلب کند و حالا تئاتر گلگشت به نویسندگی و کارگردانی "محمدرضا رهبر" در پرداخت به ماجرای دو حمام تاریخی "خسرو آقا" و "علی قلی آقا" در اصفهان که یکی شبانه، در فروردین سال ۷۴ تخریب شد و دیگری که توانست از گزند تخریب‌ها در امان بماند؛ این دغدغه را برای مخاطبان عام به زبانی شیوا و روان بازتعریف کند.
محمدرضا رهبر با دستمایه قرار دادن ماجراهایی از آدم هایی که هر کدام به نوعی و در دوره ای تجربه حضور در این بناها را داشته اند و با بهره گرفتن از تکنیک و اجرای گونه ای از تئاترِمستند به نام "تئاتر موزه" ، توانسته همه عناصر "موزه حمام علی قلی آقا" را در خلق اثرش عجین کند تا به نوعی با جلوه هایی از فرهنگ عامه مردم اصفهان در قالب لهجه شیرین اصفهانی از میراث تاریخی بگوید که می‌توانند چون حمام خسرو آقا یک شبه و نابخردانه ویران شوند یا اینکه نه، با آگاهی و خرد ورزی به بنایی چون موزه حمام علی آقا تبدیل شوند که حالا جلوه‌هایی از زیبایی و ابهت آن در هر قسمتی از تئاتر که در "سربینه" یا "گرمخامه" و "چال حوض"به نمایش در می آید، برای مخاطب ملموس شود.
این تئاتر نوعی تجربه حضور مخاطب در فضایی غیر از سالن های حرفه ای تئاتر است که به کمک کارگردان و نویسنده آمده تا از جان مایه آنچه می‌خواهد بگوید، یعنی اهمیت داشته‌ها و توجه به "خود" بگوید. مخاطبان در این "تئاتر موزه " از سربینه اصلی حمام شاهد اجرای نمایش هستند و در قسمت‌های دیگر، توسط بازیگران به گرمخانه حمام راهنمایی می‌شوند و پس از تماشای قسمتِ دیگرِ نمایش وارد چال حوض و در انتها در سربینه حمام کوچک شاهد بخش پایانی تئاتر می شوند.
پیگیری های یک خبرنگار در چرایی تخریب حمام خسرو آقا و تلاش در جلوگیری از تخریب‌های دیگر که مخاطب را در دل نمایش به روایتی دیگر از یک مسافر به نام " میرزا" در وصف اصفهانِ یکصد سال پیش هدایت می کند و همچنین وصفِ اوصاف حمام علی قلی آقا و مردمانی که در آن آمد و شد داشته اند توسط زنی به نام صغری که همه جوانیش را در همین حمام کارگری کرده است، پرده هایی از این تئاترِ مستند است که از چهارم اردیبهشت در موزه حمام علی آقا ، هر روز ساعت ۵ عصر به اجرا درآمده و تا سی ام همین ماه هم ادامه دارد.
در سایه روشنِ شناختی که می‌تواند چراغِ راه باشد
کارگردان و نویسنده این اثر نمایشی اما در رابطه با آنچه موجب شده تا به موضوع اهمیت توجه به میراث فرهنگی اصفهان و حفظ و حراست از آن بپردازد، به ایرنا گفت که معتقدم اگر به توسعه می‌اندیشیم که دغدغه بسیاری از ما ایرانی هاست، باید گفت، مجبور هستیم به "خود" فکر کنیم.
به تعبیر محمدرضا رهبر منظور از "خود"، داشته‌ها و میراث فرهنگی ملموس و غیرملموسی است که برای گذر از درجا زدن‌ها و شکست‌ها باید از آنها شناخت و آگاهی بیشتری داشت؛ شناختی که می‌تواند به بهره گیری از تجربه زیست در سرزمینی منجر شود که نیاکانمان در آن تنفس و زندگی کرده اند و حالا می‌توان از همان شناخت "خود" و البته تجربه ها، پلی برای رسیدن به توسعه ساخت.
این کارگردان تئاتر دررابطه با پرداختِ نمایشش به میراث فرهنگی اصفهان گفت: در اصفهان به دنیا آمدم و در کنار میراثِ آن زندگی کرده ام؛ شاید درسال‌های اولیه با این میراث برخورد بدیهی داشته ام اما از یک زمانی این جریان بدیهی برایم آشنایی زدایی شد؛ به این معنی که ممکن است دیگر این آثار نباشند، یا اینکه یک روز صبح بیدار شویم و ببینیم که مناره ای که همیشه بوده ، حالا دیگر نیست. در کنار همه این عوامل، توفیق استفاده از محضر استاد جمشید مظاهری (اصفهان شناس) در کلاس های درس ایشان در دانشگاه آزادِ نجف آباد موجب شد تا پی ببرم مهم تر از صِرفِ حفظِ یک بنا، "تاریخی بودن" آن است.
به تعبیر رهبر، "اصفهان" یک مفهوم است که می‌تواند برای بهبود وضعیت کلِ مملکت از نظر تاریخی و زیستی در شرایطی که در آن هستیم به ما پیشنهاد بدهد.
وی در ادامه گفت و گو با ایرنا از چگونگی انتخاب ماجرای دو حمامِ خسرو آقا و علی قلی آقا برای پرداخت نمایشش افزودد: فروردین سال ۷۴ که حمام خسرو آقا را تخریب کردند، من تازه کارمند بخش فرهنگی شده بودم؛سال ۷۴ دقیقا همان سالی بود که ما شور و اشتیاق جوانی و هنری داشتیم و در آن زمان با تخریب حمام خسرو آقا مواجه شدیم؛ حفظ میراث فرهنگی اما زمانی اهمیتشش برایم بیشتر شد که به محله علی قلی آقا رفت و آمد بیشتری پیدا کردم.
رهبری ادامه می دهد: در ابتدای دهه ۹۰ در چند پروژه محله علی قلی آقا دخیل بودم و به طور خاص، یک کار پژوهشی در مورد زورخانه ها نوشتم. در حین مطالعه، این محله برایم آشنا و مورد علاقه شد. این آشنایی و علاقه به محله علی قلی آقا، ضمن آن بود که حمام خسرو آقا برایم به نمادی از تخریب و بی توجهی به داشته‌ها و میراث این مملکت تبدیل شد. مجموع این شرایط اما موجب تمرکز بیشتر من بر ساخت این اثر نمایشی با طرح مساله میراث فرهنگی اصفهان شد.
این کارگردان تصریح کرد: تئاتر در دنیا صرفا فعالیتی نیست که تنها در سالن‌های حرفه ای تئاتر برگزار شود بلکه هر موردی که بتواند با مخاطب ارتباط بگیرد و او را به چالش بکشاند یا پیشنهاد جدیدی بدهد، آن پیشنهاد مورد استقبال قرار می‌گیرد.
او که نمایشِ تئاتر موزه "گلگشت" در فضای "موزه حمام علی قلی آقا" را در راستای تجربه و چالش جدید به مخاطبانش می‌داند، گفت: هنرمندان معاصر به دنبال شکستن فضاهای کاملا آشنای تئاتری هستند و از طرفی هم کسانی که به تعلیم و تربیت می اندیشند از تئاتر برای آموزش‌هایی غیر از آموزش مرسوم استفاده می‌کنند که از جمله این موارد پرداختن به میراث فرهنگی است؛ تئاتر موزه یکی از این شکل‌هاست و من تلاش کردم با روش تئاترِ مستند، یک تئاتر موزه در یک موزه تولید کنم.
یک فعال میراث فرهنگی اصفهان اما نمایش گلگشت را روایتگر روزهای تلخ و شیرین میراث فرهنگی اصفهان به ویژه حمام خسرو آقا و علی قلی آقا دانست و گفت : کارگردان این اثر نمایشی مخاطب را با متنی روان و خاطره برانگیز به گلگشتی در تاریخ دور و نزدیک اصفهان می‌برد و شخصیت های آن همگی مردمان ساده و بی ریایی هستند که زمانی در کوچه و بازارهای همین شهر زیسته اند و در همین حامام ها تن به آب زده یا کار کرده اند.
شاهین سپنتا افزود: ظل السلطان حاکم اصفهان در دوران قاجار تنها شخصیت منفی این نمایش است که از زبان علی قلی آقا، ویرانکاری هایش در اصفهان به نقد کشیده می‌شود تا به مخاطبِ هوشمند یادآوری کند که اگر در نگهداری از میراث فرهنگی و تاریخی شهر هوشیار نباشیم ، هنوز سوداگرانی هستند که با همان شیوه و روش ظل السلطان، بناهای ارزشمندِ تاریخی را قربانی زیاده خواهی های خود می کنند، چنانکه با حمام خسرو آقا کردند.
به گفته سپنتا استفاده درست، هماهنگ و روان از لهجه شیرین اصفهانی ، انتخاب و اجرای زیبای ترانه های عامیانه در فرهنگ اصفهان همراه با اجرای زنده موسیقی اصیل ، همنشینی و گفت و گوی چهره به چهره بازیگران و تماشاگران ، تغییر صحنه نمایش در داخل حمام با جابه جایی بازیگران و تماشاگران از ویژگی های بارز و جالب توجه این نمایش است.
گلگشت، فرصتی مغتنم درباره روزگار میراث فرهنگی اصفهان و مسوولیت سنگینی که برعهده ماست
او تماشای تئاتر موزه گلگشت را فرصت مغتنمی می داند برای بیشتر اندیشیدن درباره روزگارِ تلخ میراث فرهنگی اصفهان در گذشته و مسوولیت سنگینی که امروز در پاسداشت این میراث بر عهده مردم و مسوولان است.
به گزارش ایرنا، نمایش تئاتر "گلگشت" در موزه حمام علی قلی آقا با بازی هنرمندان سید علیرضا بدری، بیژن نمکی زاده ،احمد خوانساری، سوده امیرخانی، مصطفی بیگدلی، فرشته شاه‌بندری و ستار ایرانپور به سرنوشت دو حمام تاریخی اصفهان یعنی "خسرو اقا" و "علی قلی آقا" که یکی شبانه ویران و دیگری مرمت شده است می پردازد.
حمام صفوی "خسرو آقا" در خیابان سپاه اصفهان و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده بود که حوالی ساعت ۲ بامداد ۲۲ فروردینِ ۱۳۷۴ با هدف ساخت خیابان حکیم تخریب شد.
حمام "علی قلی آقا" نیز در محله بیدآباد اصفهان و با همت علی قلی آقا از کارگزاران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی ساخته شد که هنوز پابرجاست و تبدیل به موزه شده است.
نظر شما