به گزارش خبرنگار ایرنا؛ بافت تاریخی شیراز با وسعت ۳۵۷ هکتار به عنوان یکی از ارزشمندترین بافت‌های مسکونی تاریخی ایران شناخته شده است؛ این بافت ترکیبی منحصربه‌فرد از کوچه پس کوچه های قدیمی، خانه‌ها و بناهای قدیمی است که همه امکانات زندگی فردی و اجتماعی را دارد.
لزوم حفظ و صیانت از بافت تاریخی شیراز
حفظ و صیانت از این بافت از دیرباز مورد توجه دوستداران میراث فرهنگی بوده است و مطرح شدن طرح توسعه پیرامونی حرم شاهچراغ(ع) که حدود ۶۷ هکتار از فضای اطراف را در برمی‌گیرد طی سال‌های گذشته واکنش‌های متفاوتی را از سوی متولیان و فعالان میراث فرهنگی به دنبال داشته است.
در سال ۸۹ طرح توسعه خیلی زود به تصویب مقامات ارشد رسید و اجرایی نیز شد، اما اعتراضات محلی و مغایرت پروژه با طرح کلی و جامع شهر شیراز در نهایت باعث توقف آن شد. خبر تخریب بخشی از بافت و خانه های تاریخی اطراف حرم شاهچراغ نه تنها در شیراز، بلکه در میان علاقه‌مندان فرهنگی سراسر کشور، واکنش برانگیز بود به گونه‌ای که سال ۹۷ نیز شکایت‌هایی در این خصوص در قوه قضائیه مطرح شد.
شروع دوباره بحث تخریب خانه‌های تاریخی در سال ۱۴۰۱
موضوع بافت تاریخی شیراز در سال‌های بعد نیز همواره به خبری داغ در شبکه‌های اجتماعی و البته کانال های معاندان تبدیل شده بود و هر از گاهی با انتشار تصاویری از تخریب خانه های تاریخی و انتساب آن به شیراز همراه بود. این دغدغه‌ها و نگرانی‌ها در رابطه با تخریب این محدوده تاریخی همچنان ادامه داشت تا اینکه در ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۱ انتشار اخباری از آغاز تخریب خانه‌های تاریخی شیراز باعث شد موضوع بافت تاریخی شیراز دوباره بیش از پیش در کانون توجه‌ها قرار دارد.
روز چهارشنبه ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ بود که انتشار خبری با تیتر “آغاز شمارش معکوس تخریب خانه‌های تاریخی شیراز” در یک رسانه، واکنش مسئولان استان فارس و دوستداران میراث فرهنگی را بر انگیخت.
در این خبر به نقل از یک استاد دانشگاه به تخریب تعداد زیادی از خانه‌های تاریخی اشاره و عنوان شده بود که در این شرایط سخت زندگی، به ساکنان این خانه‌های تاریخی فرصتی چند روزه برای ترک منازلشان داده شده و چنانچه خانه را ترک نکنند آب، برق و گاز آنها قطع خواهد شد.
واکنش استانداری به اخبار تخریب بافت
در پی انتشار این خبر که بازخوردهای بسیاری در شبکه‌های اجتماعی داشت و موجب نگرانی مردم و دوستداران میراث فرهنگی از تخریب خانه‌های تاریخی پیرامون حرم شاهچراغ (ع) شد، اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل استانداری فارس این ادعا را تکذیب و اعلام کرد: استاندار فارس بارها مخالفت خود را با هرگونه تخریب و تعرض به بافت تاریخی شیراز و خانه‌های ارزشمند این بافت را اعلام کرده است.
در این متن آمده بود: بهبود شرایط سکونت در بافت تاریخی شیراز و ایجاد محیط شاداب و متناسب با فرهنگ غنی شیراز از برنامه‌های جدی مدیریت استان محسوب می‌شود و دستگاه‌های مسئول در حوزه بافت تاریخی مانند میراث فرهنگی و گردشگری و راه و شهرسازی و شهرداری باید طرح‌های کارشناسی برای حراست از این بافت و ارتقاء سطح کیفی زندگی در آن ارائه دهند.
فعالان حوزه میراث فرهنگی و مسئولان چه گفتند؟
در این میان برخی از فعالان حوزه میراث فرهنگی هم ضمن تکذیب شایعه تخریب بافت تاریخی شیراز بر اهمیت پیشینه درخشان بافت تاریخی و لزوم صیانت از شاکله این منطقه به عنوان سند هویت شهر و تلاش برای ثبت ملی آن تأکید کردند.
سیامک بصیری کارشناس و فعال حوزه میراث و بافت تاریخی روز پنجشنبه ۲۰ بهمن‌ماه ۱۴۰۱ با بیان اینکه هیچ تخریب جدیدی در بافت تاریخی شیراز صورت نگرفته است، گفت: مباحثی که اخیرا مبنی بر تخریب بافت تاریخی منتشر شده است صحیح نیست، هرچند بنده اطلاعاتی از تصمیمات اتخاذ شده توسط مسئولان در این زمینه ندارم اما تخریب جدیدی در این منطقه از شهر صورت نگرفته است.
محمدهادی ایمانیه استاندار فارس همچنین در روز جمعه ۲۱ بهمن ماه ۱۴۰۱ در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه ضمن اشاره به شایعات مطرح شده پیرامون تخریب خانه های تاریخی اطراف حرم مطهر شاهچراغ (ع) گفت: بنای ما ساماندهی محدوده ۵۷ هکتاری اطراف حرم مطهر است و این ساماندهی به معنای تخریب نیست.
محمود رضا طالبان مدیر کل راه و شهرسازی فارس با اشاره به مباحث مطرح شده در خصوص تخریب خانه‌های تاریخی شیراز گفت: بافت تاریخی هویت ماست و کسی به دنبال تخریب آن نیست؛ مصوبه کمیسیون ماده ۵ شهرداری شیراز در جهت حفظ بناهای ارزشمند و بافت تاریخی است و بر اساس آن بناهای دارای ارزش نه تنها تخریب نمی‌شوند بلکه نسبت به احیا و نگهداری آنها نیز اقدام خواهد شد.
سید محمدرضا رضازاده عضو هیأت امناء آستان های مقدس و مشاور تولیت حرم مطهر شاهچراغ (ع) نیز در پی انتشار این اخبار گفت: چه خوب بود استاد محترم دانشگاهی که حتما صاحب دانش و تجارب ارزشمندی در رشته علمی خود هستند ، در مفاد نامه ای هم که به امضای تمامی مسئولین شهر( استاندار، نماینده ولی فقیه و امام جمعه شیراز، همه نمایندگان شیراز در مجلس شورای اسلامی، رئیس شورای اسلامی شهر ، شهردار و تولیت‌های آستان‌های مقدس)رسیده است تامل بیشتری می کردند و از این صدای تظلم به مثابه یک فاجعه تاریخی یاد نمی کردند. بلکه این احتمال را هم می دادند که این افراد که خود اهل و ساکن شیراز هستند و سال ها تجربه مدیریت در عرصه های مختلف را دارند ، اگر نه بیشتر از ایشان ، به اندازه خود ایشان دغدغه حفظ میراث فرهنگی شهرشان را دارند. آخر در کجای آن نامه درخواست تسریع در تخریب بافت تاریخی جهت توسعه صحن های این بقاع متبرک شده است که بعضی بی محابا این تهمت ها را به زبان می آورند؟
مصیب امیری رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری نیز در بازدیدی که از بافت تاریخی شیراز داشت با رد شایعات مبنی بر تخریب این بافت گفته بود: ما حدود ۴۱۰ اثر تاریخی ثبت شده در مجموعه ۳۶۰ هکتاری بافت داریم و بسیاری از آثار تاریخی در شیراز مجموعه بافت تاریخی شیراز را پوشش می‌دهد.
رویکردها برای حفظ بافت؛ از ثبت ملی تا تشکیل شورا
به دنبال منتشر شدن و انعکاس اخبار مربوط به تخریب خانه‌های تاریخی در بافت قدیم شیراز افزون بر این واکنش‌ها، اظهارنظرها و پیشنهادهای مختلفی نیز از سوی ارگان‌های متولی و فعالان میراث فرهنگی مطرح شد. یکی از پیشنهادها که در واکنش به این اتفاق و با هدف حفظ و احیای بافت تاریخی مورد توجه قرار گرفت ثبت ملی بافت تاریخی شیراز بود که پس از انتشار اخبار مربوط به تخریب بافت توسط رئیس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، استانداری فارس و کارشناسان و فعالان حوزه میراث عنوان شد. از دیگر رویکردهای اداره‌کل میراث فرهنگی پس از پیگیری‌ها برای ثبت ملی بافت، تشکیل شورای فنی بافت تاریخی، فرهنگی شیراز بود.
سید مؤید محسن‌نژاد مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس چهارشنبه ۲۰ اردیبهشت‌ماه از تشکیل شورای فنی بافت تاریخی، فرهنگی شیراز خبر داد و گفت: با توجه به ارزش تاریخی، فرهنگی بافت تاریخی شیراز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین بافت‌های تاریخی کشور و وجود بناها و گذرهای تاریخی منحصربه‌فرد این بافت که می‌بایست در حفظ و صیانت از آن تلاش شود، این شورا تشکیل می‌شود.
رعایت اصول و قوانین در تصمیم‌گیری‌ها
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس افزود: هرگونه تصمیم‌گیری در خصوص بافت تاریخی شیراز می‌بایست با رعایت اصول و قوانین و بر اساس طرح‌های توسعه‌ای مرجع و نظرات کارشناسی صورت گیرد تا از رفتارهای سلیقه‌ای در بافت خودداری شود.
سید مؤید محسن‌نژاد ادامه داد: به همین منظور شورایی متشکل از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی، گردشگری استان فارس، راه شهرسازی، شهرداری، شهرداری بافت تاریخی و فرهنگی، معاونت شهرسازی شهرداری، استانداری فارس، معاونت عمرانی استانداری فارس، پایگاه پژوهشی بافت تاریخی، فرهنگی و اداره کل اوقاف و امور خیریه تشکیل می‌شود.
حیات اجتماعی در بافت تاریخی شیراز، پایبندی اهالی آن به برخی سنت‌ها و ارزش‌های گذشتگان و برخورداری این منطقه از خانه‌ها و آثار باارزش تاریخی شرایطی فراهم کرده که حفظ و احیای این محدوده تاریخی بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد و انجام پیگیری‌ها برای ساماندهی این منطقه ضرورت یابد. حالا فعالان و دوستداران میراث فرهنگی امیدوار هستند که این رویکردها به صورت جدی دنبال شود تا شرایط لازم برای حفظ و صیانت از این محدوده ارزشمند مهیا شود.
نظر شما