به گزارش خبرنگار ایرنا، جزیره خارگ که گاهی جزیره خارک نیز نوشته می‌شود یکی از جزایر خلیج فارس است؛ این جزیره در تقسیمات کشوری در ۳۸ کیلومتری ساحل بندر گناوه از توابع استان بوشهر قرار دارد.
این جزیره مهم از جنس مرجان است و تمام وسعت و مساحت آن به هشت در چهار کیلومترمربع محدود می‌شود. با این حال این جزیره مستطیلی شکل و کوچک از لحاظ تجاری، اقتصادی به دلیل وجود شرکت‌های پتروشیمی، نفت فلات قاره و پایانه‌های نفتی، نظامی و تاریخی از اهمیت بسزایی برخوردار است و به همین دلیل جلال آل احمد از این جزیره به عنوان "درّیتیم خلیج فارس" نام می‌برد.
اما در کنار ظرفیت‌های اقتصادی و وجود شرکت‌ها و پایانه‌های صادرات نفتی؛ محیط زیست و طبیعت این جزیره پرشگفتی جلوه‌ای ناب را به تصویر کشیده به نحوی که در دل دریا گونه‌های متفاوت مرجان‌ها و برروی خشکی نیز آهوان ایرانی خرامان خرامان در کنار مردم بومی زندگی مسالمت آمیزی دارند و زیبایی و شگفتی این جزیره را دوچندان کرده است.
افزون بر آهوان؛ درّ یتیم خلیج فارس میزبان نوعی مار بلند و سمی و هر سال میزبان پرندگان مهاجری است که از سردی هوا به این جزیره پناه می‌برند اما این جیران‌ها هستند که به نمادی از خارگ تبدیل شده و ساکنان و بومیان این جزیره تعلق خاطر بسیاری به آنها دارند و به سان فرزندانشان برای آنها عزیز هستند و نسبت به آنها تعصب خاصی دارند.
آنطوری که بومیان و قدیمیان خارگ می‌گویند زیستگاه اصلی این آهوان این جزیره مرجانی نبوده است؛ روایت‌هایی وجود دارد که بیش از ۲۰۰ سال پیش فرزند حاکم این جزیره بیمار می‌شود و حاکم برای سلامتی او چند راس آهو نذر امامزاده میرمحمد حنفیه خارگ می‌کند و به این صورت پای این جیران‌های تیزپا در این جزیره باز می‌شود.
کسی در جزیره خارگ به آهوان تعرضی نمی‌کند و با توجه به فراهم بودن زیست مناسب امروز این آهوان تیزپا از ۲ یا چند راس به یک کلونی بزرگ یک‌هزار و ۲۰۰ راسی تبدیل شده و هر روز نیز به جمعیت آنها افزوده می‌شود به نحوی که این جیران‌ها به جزیی از زندگی مردم خارگ تبدیل شده و برای مردم عزیز و به نوعی مقدس هستند.
بر خلاف حیات وحش دیگر مناطق کشور که شکارچیان در کمین آنها هستند آهوان در جزیره خارگ از خطر شکارچیان طبیعی و غیر طبیعی در امان هستند؛ شاید به همین دلیل است که برعکس سایر گونه‌های جانوری که در برخی مناطق خطر کاهش جمعیت و انقراض آنها را تهدید می‌کند در این جزیره این حیوانات نه تنها با خطر انقراض روبرو نیستند بلکه امروز اینقدر جمعیت آنها افزایش یافته که فضا برای گله‌های آهو در این جزیره کم است و باید برای تعدیل و توازن آنها چاره‌ای اندیشیده شود.
در این بین برای بررسی این موضوع به سراغ علی جوکار یک دوستدار محیط زیست در جزیره خارگ رفتیم.
محدوده زندگی آهوان خارگ کم است
آهو از جمله حیوان‌های تیزپایی به شمار می‌رود که ذات اصلی او به این صورت است که سه دقیقه پس از تولد امکان گرفتن آنها وجود ندارد و کمتر می‌شود آنها را به راحتی و از نزدیک دید اما در جزیره زیبای خارگ جمعیت آهوان را می‌توان به راحتی و بدون چشم مسلح دید و از دیدن این چهار پایان اجتماعی و بازیگوش لذت برد.
آهوان در جزیره خارگ آنقدر به مردم نزدیک و با آنها خو گرفته‌اند به نحوی که این گونه جانوری به سان احشام اهلی می‌مانند و این جزیره به باغ وحش کوچکی که به راحتی می‌توان آهوان را دید تبدیل شده است.
بخشی از مساحت جزیره کوچک اما مهم خارگ از سوی مخازن و تاسیسات صنعت نفت و بخشی از سوی بافت شهری محدود شده و همین امر باعث محدویت فضای زندگی آهوان شده و فضای موجود متناسب با جمعیت آنها نیست؛ این بخشی از سخنان علی جوکار در گفت وگود با ایرنا است.
از نظر این دوستدار محیط زیست این جمعیت قابل توجه از آهوان در جزیره خارگ هر چند زیبا و چشم نواز اما با تهدیدهایی روبرو هستند که غفلت از آنها این جانداران را با خطر انقراض و نابودی روبرو می‌کند؛ به این معنی که اگر این گونه جانواری دچار یک بیماری واگیردار شود با توجه به اینکه دامپزشکی در منطقه برای رسیدگی به این جانوران نیست امکان تلف شدن کامل آنها وجود دارد.
آنطوری که این دوستدار محیط زیست می‌گوید: به دلیل همزیستی جمعیت آهوان با انسان در خارگ، مردم به آنها نان می‌دهند؛ هرچند نان سالم‌ترین تغذیه برای انسان به شمار می‌رود اما به دلیل استفاده از جوش شیرین مصرف نان برای آهوان بسیار مضر و معده آنها را ناراحت و اذیت می‌کند.
جوکار به تصادف مکرر آهوان در شب هنگام و یا سحرگان اشاره می‌کند و می‌گوید هیچ کسی در این خصوص بی‌دقتی نکرده و از روی عمده آنها را زیر ماشین نمی‌گیرد بکله این آهوان هستند که به دلیل جمعیت زیاد خود را به ماشین می‌زنند.
به اعتقاد جوکار امروز تعصبی که مردم و بومیان جزیره خارگ به آهوان منطقه دارند موجب آسیب وارد شدن به این گونه جانوری شده است.
نزدیک شدن بیش از حد این حیوان به انسان مفید نیست
هرچند افزایش جمعیت آهوان بیانگر محیط امن و رسیدگی به این گونه جانوری است اما یادمان باشد افزایش جمعیت گله‌های آهو در خارگ کمکی به آنها نمی‌کند چون با افزایش جمعیت کنترلی نسبت به آنها وجود نخواهد داشت.
جوکار می‌گوید: برخی‌ها وجود آهوان در جزیره خارگ را بعنوان یک جاذبه گردشگری طبیعی می‌دانند اما باید گفت که جمعیت کم این حیوانات نیز همان قابلیت و ظرفیت گردشگری را برای منطقه دارد.
از نظر این دوستدار محیط زیست مردم جزیره خارگ باید افق ذهن خود را نسبت به این موجودات بهتر کنند و بدانند که این موجودات فقط متعلق به آنها نیستند تنها به این صورت است که می‌توان این جیران‌های دوست داشتنی و زیبا را در گله‌های کوچک در دیگر مناطق حفاظت شده رها کرد.
اما تا زمانی‌که مردم جزیره خارگ این آهوان را تنها متعلق به این جزیره بدانند و هرگونه فکر جابه جایی در خصوص آهوان به مانند دزدی و صدمه زدن به حیات وحش تلقی شود کمکی به نجات و پویایی این چهارپایان نمی‌کند.
او معتقد است: مردم باید بدانند همان فکری که این آهوان را به این جزیره آورد می‌تواند برای حفظ آنها؛ آنان را به مناطق دیگری ببرد و حفاظت کند و بومیان جزیره خارگ باید بدانند وقتی امروز توان حفاظت از یوزپلنگ در کشور وجود دارد به طور یقین می‌توان از این گونه جانوری نیز حفاظت کرد.
تعدیل و توازن جمعیت آهوان ضرورتی اجتناب ناپذیر
برخلاف برخی مناطق که صنعت با ورود خود اکوسیستم منطقه را برهم می‌زند هرچند تاسیسات نفتی فضا را در جزیره خارگ برای آهوان تنگ کرده اما همزیستی قابل توجهی بین آنها به وجود آمده است.
مهدی یزدان‌پناه رئیس اداره محیط زیست جزیره خارگ به خبرنگار ایرنا می‌گوید: تراکم جمعیت آهوان در پناهگاه امن خود باعث شده نرهای جمعیت مابقی آهوان را به بیرون غُرُق هدایت کنند و همین امر موجب تصادف و تلفات جاده‌ای شده است.
او افزود: افزایش ظرفیت آبرسانی حدود ۲۵ هزار لیتر در روز و علوفه دستی به میزان ۳۰ تن در سال از جمله خدماتی است که برای آهوان در خارگ تامین شده اما با این وجود امروز به واسطه حضور صنعت و توسعه بافت شهری کمبود عرصه به واسطه افزایش جمعیت مهمترین مشکل آهوان در جزیره خارگ است که تعدیل تنها راهکار حل این مشکل به شمار می‌رود.
از نظر یزدان‌پناه به دلیل نبود شکارچی طبیعی و غیرطبیعی در منطقه، حفاظت و حراست محیط زیست، حمایت مردم و صنعت باعث شده جمعیت آهوان امروز در خارگ به حالت انفجار درآیند به همین دلیل است که با انجام کار فرهنگی و متقاعد کردن مردم به واسطه تعصب و دلبستگی شدیدی که به این چهارپا دارند باید کار تعدیل را انجام داد.
او در خصوص تعدیل جمعیت آهوان در جزیره خارگ می‌گوید: مردم باید بدانند تعدیل به معنی جابه جایی کامل آهوان نیست بلکه این کار در حد یک مُسکّن مقطعی برای کنترل رشد این گونه جانوری با هدف پیشگیری از بروز یک حادثه تاسف بار است.
آنطوری که رئیس اداره محیط زیست خارگ یادآور می‌شود: سال‌های ۸۴ و ۸۵ به دلیل افزایش جمعیت آهوان و شیوع یک بیماری پوستی جمعیت زیادی از این حیوانات تلف شدند و جمعیت آنها به کمتر از یکصد راس رسید.
یزدان‌پناه با رد مساله آشغال‌خوری آهوان خارگ به خبرنگار ایرنا توضیح می‌دهد: منطقه متمرکز جمعیتی حیات وحش در خارگ تا سایت بازیافت چهار تا پنج کیلومتر فاصله دارد از طرفی سایت بازیافت این جزیره نیز قریب به ۲ سال است که محدود شده و حیات وحش اجازه ندارد که به آنجا برود.
او با اشاره به اینکه ممکن است به صورت پراکنده به واسطه باز بودن سایت بازیافت آهوان به این سایت رفته باشند اضافه می‌کند: در این سال‌ها تلفاتی ناشی از خوردن زباله در جمعیت آهوان نداشته‌ایم چون به محض خوردن پلاستیک معده آنها دچار مشکل و موجب تلف شدنشان می‌شود.
جمعیت آهوان خارگ و خارگو ۱۰ درصد افزایش یافت
آهوی زخمی از خارگ به نقاهگاه محیط زیست بوشهر انتقال یافت
خارگ پناهگاهی امن برای حیات وحش
جزایر خارگ و خارگو از مناطق تحت مدیریت و زیستگاهی استان بوشهر و پناهگاهی امن برای حیات وحش آهوان از نژاد ایرانی به شمار می‌رود هرچند به طور دقیق معلوم نیست که این جیران‌ها از چه زمانی وارد این جزیره شده‌اند اما آنچه ناگفته پیداست این است که آنقدر شرایط زیست برای آنها در این جزیره مهیا بوده که امروز جمعیت آنها به یک هزار و ۲۰۰ آهو رسیده است؛ اینها بخشی از سخنان عبدالرحمن مرادزاده سرپرست اداره کل محیط زیست استان بوشهر است.
به گفته مرادزاده با توجه به شرایط خاص جزیره خارگ؛ زیست آهوان تا پیش از توسعه صنعت، محدوده‌های نظامی و بافت شهری شرایط بهتری داشتند اما امروز با توسعه فلات قاره، شرکت‌ها و پایانه‌های نفتی در کنار مناطق نظامی زیستگاه این پستانداران خاص به کمتر از یکصد هکتار رسیده است و همین امر مخاطراتی را برای این چهارپای تیزپا به دنبال دارد.
او ادامه می‌دهد: محیط زیست با تدابیر حفاظتی و رایزنی که با دستگاه‌های اجرایی و امنیتی داشته تلاش کرده تا شرایط زیست بهتری برای آهوان رقم بزند.
آهوان خارگ در معرض تهدید مشکلات درون خانوادگی
رئیس اداره امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر به خبرنگار ایرنا می‌گوید: با توجه به جمعیت زیاد آهوان و جزیره بودن منطقه خارگ ممکن است که این کلونی دچار مشکلات درون خانوادگی شود چنانچه در دهه ۸۰ حدود ۹۰ درصد این جمعیت را به دلیل بروز یک نوع بیماری پوستی از دست دادیم و جمعیت امروز این پستاندار شاخص ناشی از بازسازی آن جمعیت است.
خسرو درویشی با بیان اینکه در دهه ۹۰ چند بار نسبت به انتقال آهوان خارگ اقدام شده است ادامه می‌دهد: به منظور مدیریت جمعیت آهوان که بیش از ظرفیت قابل زیست جزیره است، در دهه کنونی چند بار عملیات تعدیل و کاهش متوازن جمعیت آنها اجرا شده، و امروز نیز بعنوان یک اولویت در محیط زیست مطرح است.
او اظهار امیدواری می‌کند با همراهی همه نهادهای جزیره خارگ و بویژه بخشداری و دستگاه‌های امنیتی پس از هماهنگی با سازمان مرکزی اجرای این طرح از سرگرفته شود.
نظر شما