خطر وابستگی داروهای روان‌درمانی/ آیا افراد معتاد چهره خاصی دارند؟

آزاده اولیایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: امروز قرص هایی آمده است که خیلی راحت مصرف می شود و افراد خیلی خودسرانه به خاطراینکه اثر کوتاه مدت و سریع آن را می بینند به مصرف آن رو می‌آورند. اثر کوتاه مدت مانند سرخوشی‌های موقت مثلا حالت خواب آور بودن، مسکن بودن و به هر حال لذت و تسکین دردی می دهد که فرد را تشویق می کند.

وی اضافه کرد: این داروها به خاطر سرخوشی موقتی که می دهد، افراد به آن وابسته می شوند و مجبور می شوند که دُز مصرف را افزایش دهند به طورمثال کسی که قرص زولپیدم را برای اولین بار مصرف می‌کند و آن حالت خواب‌آور بودن و آن حالت سرخوشی را از آن قرص می‌بیند بعد از مدتی اگر آن را قطع نکند به آن وابسته می‌شود.

دوره مصرف قرص‌های روان درمانی محدود است

کارشناس اعتیاد سازمان بهزیستی کشور و درمانگر اعتیاد اظهارداشت: پروتکل‌ قرص‌های روان‌درمانی و روان‌پزشکی زمان محدودی دارند به طور مثال قرصی مانند زولپیدم حداکثر دوره مصرف آن سه تا چهار هفته است مگر اینکه در موارد خاصی پزشک تمدید کند در غیراینصورت فرد به آن اثر وابسته می‌شود و میزان دُز را افزایش می‌دهد و بعد از مدتی نه فقط آن قرص اثری بر آن مشکلی که در ابتدا داشته، را حل نمی کند بلکه مشکل وابستگی را نیز اضافه می‌کند.

اولیایی افزود: مشکل افرادی که به طور خودسرانه این دارو را مصرف می‌کنند این است که مهارت‌های لازم برای حل مشکل را ندارند. مهارت‌های زندگی مانند مهارت حل مساله، مهارت افزایش اعتماد به نفس به جای اینکه مساله حل شود، صورت‌مساله پاک می‌شود و با یک راهکار اشتباه، روی مشکل سرپوش گذاشته می‌شود.

قبل از اینکه برای مصرف داروهای روانپزشکی به توصیه دوستان عمل شود، راهکار منطقی آن است که برای حل هر مشکلی به متخصص آن امر مراجعه شود.

وی تاکید کرد: قطعا داروهای روانپزشکی به هرمنظوری که فرد مصرف می کند برای حل مشکلی بوده است و فرد فکر می‌کند که با مصرف آن دارو آن خلق و راحتی که دوست دارد، به دست می‌آرود. درصورتی که شاید موقتا برای مدت کوتاهی به مدت چند ساعت یا حتی یک روز آن حالت برایش ایجاد شود اما در نهایت وقتی که نظارت روانپزشک و پزشک روی آن دارو نیست وابستگی به آن دارو پیدا می کند.

راه‌های پیشگیری از مصرف خودسرانه داروهای روان درمانی

کارشناس اعتیاد سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه راه‌های پیشگیری از مصرف این داروها در دو بخش است، افزود: این دو بخش شامل راهکارهای فردی و راهکارهای اجتماعی است. راهکارهای فردی یعنی اینکه والدین نظارت بیشتری داشته باشند اگر تغییرات خلقی در فرزندان خود می‌بینند حتما با روانپزشک و روانشناس صحبت کنند.

اولیایی تصریح کرد: حتی ما در برخی موارد می‌بینیم خود والدین خوددرمانی و فرزنددرمانی می‌کنند و هنگامی که می‌بینند فرزند نوجوان‌شان خوابش نمی‌برد یا تمرکز ندارد خیلی وقت ها تجربه‌ای که برای یک نفر بوده انتقال می‌دهند و می‌گویند فرزند ما هم آن دارو را مصرف کند.

خوددرمانی خط قرمز اولیه در وابستگی است که باید حذف شود و کسی نباید خوددرمانی داشته باشدوی خاطرنشان کرد: اولا که درمان "سری‌دوزی" نیست درمانگر مانند خیاطی است که باید لباس متناسب آن فرد را براساس الگوهای لازم طراحی کند و برش دهد یعنی نمی‌توانیم بگوییم اگر لباسی برای فرد ۹ ساله‌ای مناسب است قطعا این لباس برای فرد دیگری که ۹ سال دارد، مناسب است چون بستگی به اندازه و قد آن فرد دارد در درمان هم به همین شکل است.

برای بیماران اعصاب و روان ابتدا باید مشکلات آنان و ویژگی‌های فردی و خانوادگی شان بررسی شده و بعد داروی آنان براساس آن ویژگی ها داده شود.

داروخانه‌ها بدون نسخه داروهای روان درمانی را در اختیار مردم قرار ندهند

کارشناس اعتیاد سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: خوددرمانی خط قرمز اولیه در وابستگی است که باید حذف شود و کسی نباید خوددرمانی داشته باشد. یکی از این راهکارها نظارت خانواده و آموزش خانواده است تا مهارت‌های فرزندپروری را بیاموزند و جلوی توصیه‌هایی که دوستان به فرزندانشان می‌کنند، به موقع بگیرند.

داروسازان در داروخانه‌ها حتی اگر کسی تعداد کمی داروی روانپزشکی تقاضا می‌کند به هیچوجه نباید آن را در اختیار فرد قرار دهداولیایی افزود: بخش دیگری از راهکارها، راهکارهای اجتماعی است قطعا داروخانه ها نباید به هیچ عنوان نسخه داروهای روانپزشکی را در اختیار افراد بگذارند اما اغلب موارد این افراد از بازار آزاد –از همانجایی که مواد را تهیه می‌کنند- می‌توانند داروها را تهیه کنند و از همان مسیرهایی که داروهای قاچاق رد و بدل می‌شود، می‌تواند این داروها نیز رد و بدل شود بنابراین باید در گام اول آموزش و فرهنگسازی کنیم که والدین بدانند هر دارویی که توسط پزشک تجویز نشده باشد می‌تواند اعتیادآور باشد مگراینکه توسط پزشک و مناسب با شرایط فرد تجویز شده باشد.

وی ادامه داد: همچنین همکاران داروساز در داروخانه‌ها حتی اگر کسی تعداد کمی داروی روانپزشکی تقاضا می‌کند به هیچوجه نباید در اختیار فرد قرار بدهد تا مسئولین ناظر بر بازارها بتوانند با جدیت بیشتری منابع و سرچشمه هایی که داروهای آزاد را در اختیار نوجوانان قرار می‌دهد شناسایی کند و جلوی آن را بگیرد و با افرادی که مافیای داروها و مواد هستند برخورد کند.