گره‌‎گشایِ محمود

اما همانطور که سیدمحمدعلی گلابزاده رییس مرکز کرمان‌شناسی در نخستین سالگرد درگذشت سیدمحمود دعایی(۱۳۲۰- ۱۵خرداد۱۴۰۱) - یار دیرین امام(ره) و مدیرمسئول فقید موسسه اطلاعات- گفت، شادروان حجت‌الاسلام دعایی، از آنان بود و بهتر است بگوییم هست، که می‌آیند و دیگر نمی‌روند؛ در قلب‌ها و ذهن‌ها می‌مانند.

مراسم، مراسم بزرگداشت سالگرد درگذشت بود اما با خیلی از آیین‌های مشابه تفاوت داشت و به قول حامد حسینخانی شاعر کرمانی، او که این مراسم را برایش برگزار کرده‌اند به این نشست نیازی نداشته و ندارد بلکه این ما، بویژه جوانان این سرزمین هستیم که بیشتر محتاجیم در چنین آیین‌هایی حضور یابیم، اینچنین الگوهایی را بهتر بشناسیم و درس ادب و اخلاق را با تاسی از آنان، زندگی کنیم.

حسینخانی رییس مرکز ایران‌شناسی شعبه کرمان که از شاعران نام‌آشنای کشور نیز است به‌درستی تاکید داشت که یادِ پاکان، دل و جان را جلا می‌دهد. و چه خوب که جوانان و حتی پیران این سرزمین، زن و مرد، برای جلای دلشان در چنین نشست‌‎هایی حاضر شوند، بشنوند، ببینند، مطالعه کنند و برای تمرین درس زندگی، الگو بگیرند.

و برای من و دیگر مهمانانی که سال گذشته نیز در مراسم ختم مرحوم دعایی در همین محل حضور داشتیم، باورش سخت بود که یکسال گذشته است و همه ما یکسال را انگار با سرعت در ادامه سال ها گذرانده‌ایم؛ پیرتر شدیم و البته باوجود آنکه مرحوم دعایی یکسال در بینمان نبود، اما بیشتر از گذشته به یادش بودیم، هستیم و عزیزترش می‌داریم.

شامگاه پنجشنبه ۱۸ خرداد ۱۴۰۲، حیاط موسسه اطلاعات در کرمان میزبان فرهنگ‌وران و فرهیختگان دیار کریمان، اهالی رسانه، مدیران و علاقه‌مندانی بود که برای شرکت در سالگرد بزرگداشت مرحوم دعایی آمده بودند و هنگامی که به محل مراسم رسیدیم، آسمان، حیاط، پیاده‌رو و خیابان را پیش پای مهمانان آب و جارو کرده بود.باران شدید بهاری، هوا، زمین، درختان و صندلی های مراسم را شسته بود و لطافت هوا به روزهای نخست بهار طعنه می زد.

مراسم، سخنران، زیاد داشت اما کسی خسته نشد؛ هم سخنرانان کوتاه سخن گفتند و هم آنقدر خوب صحبت کردند که کسی حس خستگی نکرد و خیلی ها متوجه نشدند زمان جلسه چقدر زود گذشت؛ لابه لای مراسم، خیلی ها اشک ریختند و گریستند؛ بویژه وقتی دو فرزند پسر مرحوم دعایی پشت تریبون قرار گرفتند و لب به سخن گشودند.

مگر می شود مراسم سالگرد سید محمود دعایی باشد و کسی ویژگی های او را بازگو و تکرار نکند؟؛ هرچند که نه چنین شخصیتی حتی پس از آسمانی شدن نیاز به تعریف و تمجید دارد و نه دیگران، رفتار و کرداری غیر از نیکی و محبت از وی دیده اند که با تعریف و تمجید قضاوتشان تغییر کند.

هیچکس فراموش نمی کند پارسال در چنین روزهایی، بعد از درگذشت حجت الاسلام و المسلمین دعایی، خیلی ها در وصف این بزرگمرد ایران زمین، یا پیام دادند یا سخنرانی و مصاحبه کردند و چپ و راست، تُندرو، میانه و کُندرو، وقتی سخنانشان درباره استاد دعایی را در محیط وب مرور می کنیم، همه یک‌زبان هستند و نکات مشترک و مثبتی را از وی بیان می کنند.

سلایق متفاوت، مسیر مشترک

محمدرضا پورابراهیمی نماینده مردم کرمان و راور در مجلس نیز وقتی در این مراسم پشت تریبون قرار گرفت دست روی همین نکته گذاشت و ضمن تشریح ویژگی های اخلاقی و کرداری مرحوم دعایی از ادب، تواضع و اخلاص وی گفت و افزود: اگرچه در برخی تصمیم گیری ها در حوزه های سیاسی و کاری، انتقادهایی هم شاید به وی می داشتیم و دارای دو نگاه متفاوت می بودیم، اما مبنای ادب و تواضع ایشان ثابت بود. ما مثل فرزند وی بودیم اما هیچگاه بدون تواضع با ما رفتار نمی کرد. مرحوم دعایی اثبات کرد که می توان با سلایق مختلف در مسیری واحد برای نظام و کشور برای ادای تکلیف، کار کرد.

به گزارش خبرنگار ایرنا مرحوم دعایی، پدری یزدی و مادری کرمانی داشت که باوجود تولد در یزد، از همان دوران خردسالی به همراه مادر به کرمان عزیمت کرد و در دیار کریمان قدکشید و زیست تا اینکه برای تحصیلات حوزوی عازم کشور عراق شد. سفارت ایران در عراق و چند دوره نمایندگی مجلس نیز از دیگر سوابق کاری مرحوم دعایی به شمار می رود.

خصوصیات کویر

در مراسم یکمین سالگرد بزرگداشت مرحوم دعایی، خانواده وی نیز حضور داشتند و از اهالی کرمان و دست اندرکاران این مراسم بویژه مدیریت موسسه اطلاعات در کرمان، قدردانی کردند و از علاقه خاص دعایی نسبت به کرمان و کرمانی ها نیز گفتند.

سید مجتبی یکی از پسران مرحوم دعایی گفت: پدر، یزد و یزدی ها را هم دوست داشت، اما کرمان را خانه‌تر می دانست چون اینجا بزرگ شد، زیست و قد کشید.

فرزند سید محمود دعایی ضمن قرائت چند بیت شعر، به برخی خصیصه های پدر نیز اشاره کرد و منشا آنها را زندگی در کرمان با محیطی کویری دانست و افزود: خصوصیات پدر زاییده کویر بود؛ صبر، سکوت و مکتوم(رازدار) بودن وی زبانزد بود؛ هر کس، داستانی با پدر داشت که همه دیگران بی خبر بودند. مقاومت و سرسختی وی از سختی های روزگار نیز در کنار رازداری وی، برجسته بود. کرمان برای پدر، خانه‌تر بود.

سید حسین دیگر پسر مرحوم دعایی که فرزند ارشدتر خانواده شناخته می شد نیز صحبت در این مراسم، آن هم در کرمان را متفاوت و سخت دانست و گفت: کرمان دل عالم است و ما اهل دلیم، صحبت در جمع دوستان کرمانی پدر خیلی متفاوت و سخت تر است.

یاد مادر

وی از دلایل انتخاب عنوان و شعار این مراسم با عبارت « یاد یار گره‌گشا» گفت و شرح داد که مرحوم دعایی بی توجه به سلیقه و نوع شخصیت هر فرد، به دنبال حل مشکلاتش می افتاد، حتی اگر هزینه های آن کار برایش زیاد می بود.

فرزند مرحوم دعایی سپس به سراغ چرایی شکل گیری شجاعتی در رفتارهای پدرش رفت که سبب ساز روحیه گره گشایی در کار و زندگی دیگران شده است. وی تصریح کرد: شاگردی و پرورش در مکتب حضرت امام خمینی(ره) بی شک از مهمترین دلایل بوده اما یک دلیل مهم دیگر هم دارد و آن مادر ایشان و مادربزرگ ما بوده است.

وی ادامه داد: پدرم در دامن مادری پرورش یافت که با کار کردن در کارگاه ریسندگی وی را بزرگ کرد و مقدمات طلبگی و اعزام وی به نجف را با مشقت های فراوان فراهم آورد. مادری که سپس در عراق در جوار حرم حضرت امیر(ع)، فوت کرد و دفن شد و یکی از دو زنی بود که حضرت امام خمینی(ره) در عراق بر پیکر آنان، نماز میت خوانده است؛ و حالا هرزمان که باران می بارد، آب باران از گنبد مطهر حضرت علی(ع) روی مزار مادربزرگ من می ریزد و آن را شست و شو می دهد.

وی که چند نوبت هنگام صحبت درگیر احساسات شد، درست زمانی که اشک از چشمانش جاری شده بود گفت: یقین دارم پدر الان اینجا حضور دارد و از او می‌خواهیم که در کنار اجداد طاهر و بر سر سفره مادرشان حضرت زهرا(س)، ما را نیز یاد و برای ما دعا کنند و کاش ما هم بتوانیم رهرو آنان باشیم.

اما این مراسم غیر از سخنان مجری که خواهان کمک و حمایت مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اکران فیلم مستند زندگی مرحوم دعایی که توسط حمید میرحسینی هنرمند کرمانی ساخته شده، بود، سخنرانان دیگری هم داشت.

از هزینه ها نهراسید

گلابزاده رییس مرکز کرمان شناسی از خاطرات چندین ساله اش با مرحوم دعایی و چند خاطره خاص در گره گشایی از موضوعات سخت و مهم گفت و تاکید کرد: گره گشایی وجه بارز شخصیت وی بود و در این مسیر به هزینه هایی که ممکن بود برایش داشته باشد توجه نمی کرد زیرا لذت زندگی را در این کار می دید.

وی افزود: مگر انسانیت مُرده که دعایی دیگر وجود نداشته باشد؟ مگر شرف و پاکی مرده که راه رفته وی را فراموش کنیم؛ برخی از جمله دعایی، می آیند و نمی روند؛ زندگی قصه تکرار است و حضور.

فتح الله جوادی از سردبیران روزنامه اطلاعات نیز سخنران بعدی بود؛ وی از مرام و مسلک شاگردپرور استاد دعایی گفت و بیان کرد که چطور اجازه می داد انسان ها در کار و تخصصشان اجازه پرورش یابند و در وصف بخشی از وضعیت زمانه کنونی با صفت های «قحطی عاطفه ها» در جامعه و «خشونت انقلابی‌گری» برخی افراد که تعریف درستی از انقلابی گری ندارند استفاده کرد تا بگوید که چقدر حضور افرادی مثل دعایی در این زمانه، راهگشا و نیاز بوده و هست.

حجت مسلمانی

به گفته جوادی، سید محمود دعایی نمونه رفتاری و عینی امر به معروف و نهی از منکر بود تا توجه آنان که گمان می کنند امر به معروف یا نهی از منکر تنها امری بیانی و کلامی را جلب کند.

سخن پایانی فعال رسانه کرمانی هم جالب بود: دعایی یکی از نمونه های حجت مسلمانی ما بود.

اما محسن روحی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان نیز ضمن تشکر از برگزاری این مراسم تاکید کرد که این نشست ها کمک می کند از الگوهایمان در جامعه مثل مرحوم دعایی درس بگیریم.

همه صداها را نمایندگی کرد

محمدرضا نژادحیدری رییس خانه مطبوعات استان کرمان نیز در بخش دیگر مراسم پشت تریبون قرار گرفت و با شرح برخی فعالیت های رسانه ای کمترشناخته شده مرحوم دعایی غیر از موسسه اطلاعات و البته در قبل از انقلاب به فعالیت وی در نشریه های بعثت و انتقام اشاره و تاکید کرد: دعایی، انقلابی بودن را ابزار نفی و حذف دیگران نمی دانست؛ وی ۴۰ سال نماینده ولی فقیه بود و همه صداها را نمایندگی کرد. وی حتی برای کسانی که در آسمان سیاست یک ستاره هم نداشتند، نماز میت خواند.

و اما از دیگر افرادی که پشت تریبون قرار گرفتند و بیشتر شعر خواند تا سخنرانی کند، حسینخانی شاعر کرمانی بود که تاکید کرد یاد پاکان، دل و جان را جلا می دهد. وی اخلاق و منش رفتاری دعایی را الگوی همه خواند و گفت: کاش از این الگوها مثل دعایی بیشتر در جامعه داشتیم تا بویژه در بخش های فرهنگی، هنری، رسانه و اندیشه، بهره های بیشتری از این الگوها می بردیم و وضعمان چنین نبود.وی همچنین چند بیت رباعی و غزل از سروده های خود را خواند.

به گزارش ایرنا مراسم بزرگداشت یکمین سالگرد درگذشت شادروان حجت الاسلام دعایی در انتها با اجرای یکی از خواننده های استان کرمان برای حاضران که بیشتر آنان از اهالی رسانه استان بودند همراه بود. علاقه مندانی که استاد دعایی را الگوی خود می دانند و تلاش دارند در کردار و کارهای رسانه ای خود از وی تاسی کنند؛ باشد که چنین باشد.