یکی از ویژگی‌های شرایط تحریمی که از سوی کاخ سفید بر جمهوری اسلامی ایران برای اعمال «فشار حداکثری» تحمیل شده، دشواری‌های دسترسی به دلار است که مبادلات تجاری کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در ماه‌های گذشته اخبار و شایعات مختلفی هم درباره تلاش‌های دیپلماتیک واشنگتن برای تنگ‌تر کردن حلقه دلاری پیرامون ایران منتشر شده تا تبادلات بازرگانی و اقتصادی ایران بیش از پیش ضربه‌پذیر شود.
در سوی مقابل، گسترش روابط با همسایگان و تمرکز بر محورهای شرقی در روابط خارجی راهکاری بوده که جمهوری اسلامی به طور ویژه در دولت سیزدهم برای رهایی از تهاجم دلاری غربی‌ها به کار بسته است؛ راهکاری که با توجه به اراده‌ای که نزد بسیاری از قدرت‌های نوظهور جهانی (مانند اعضای گروه بریکس) برای به چالش کشیدن هژمونی دلار شکل گرفته، شانس بیشتری برای موفقیت پیش رو می‌بیند.
در این میان و در بین ابزارهای عبور از سیطره دلار، نگاه بسیاری به دارایی‌های رمزنگاری‌شده یا به عبارتی رمزارزها دوخته شده که می‌توانند عصای دست دلارزدایی باشند.
در این زمینه پژوهشگر ایرنا با چهار کارشناس حوزه اقتصاد و رمزارز گفت‌وگو کرده و پاسخ کوتاه آنان را در این باره جویا شده است.
دارایی‌های دیجیتال و منابعی که برای ما به‌صرفه و بهینه خواهد بود
«احسان روحانی مطلق» کارشناس حوزه رمزارز و عضو فناور انجمن بلاکچین ایران در پاسخ به این پرسش که راهکارهایی مانند استفاده از ارزهای دیجیتال تا چه حد مسیر دلارزدایی را هموار می‌کند؟ می‌گوید: این راهکارها قبلا در دنیا مورد استفاده قرار گرفته است و قطعا موفق بوده است اما باید ما نسبت به این موضوع واقف باشیم که در بحث مبادلات باید از ارزهایی استفاده کنیم که قابلیت ثابت ماندن قیمت را داشته باشند و دچار نوسانات شدید قیمتی نشوند.
در حوزه ارزهای دیجیتال باید به ۲ یا چند موضوع پراهمیت توجه ویژه‌ای داشته باشیم؛ یکی بحث استخراج ارز دیجیتال است مثل ارز دیجیتال بیت‌کوین یا سایر ارزهای دیگر و موضوع تبادلات و ترید و معامله‌گری در این حوزه است که هر کدام از اینها می‌تواند یک راهکار برای برون‌رفت از تنگنای دسترسی به دلار و تاثیرات منفی آن در اقتصاد کشور پیش پایِ ما قرار دهد و به دلارزدایی کمک کند.
عملاً با ذخایر نفتی و گازی که در کشور وجود دارد ما می‌توانیم به منظور جلوگیری از خام‌فروشی و حتی کمک به حوزه محیط زیست از این منابع استفاده کنیم. برای مثال برای جمع آوری گازها در مناطق جنوبی که سوزانده می‌شوند و عملا محیط زیست را دچار مشکل می‌کند می‌توانیم از این منابع استفاده حداکثری ببریم، همچنین برای احداث و ایجاد نیروگاه‌های سی اچ پی و نیروگاه‌های کوچک مقیاس از برق ارزان قیمت استفاده کنیم چون بیش از ۷۰ درصد از بهای تمام شده یک ارز دیجیتال مثل بیت کوین را تامین برق تشکیل می‌دهد.
با استفاده از یک برق ارزان قیمت می‌توانیم کالایی در کشور تولید کنیم که ارزش معادل دلاری بسیار بالایی داشته باشد و می‌توانیم از آن به عنوان پول و ارز دیجیتال برای مبادله کالا و مبادلات تجاری استفاده کنیم. این موضوع در کشور مغفول مانده است و عملاً افرادی که در حوزه ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند به جای اینکه حمایت شوند، متاسفانه هر ساله دچار مشکل می‌شوند و با افزایش بی‌رویه قیمت برق مصرفی روبرو هستند. این در حالی است که سیاست‌های کلی دولت می‌توانست طوری تبیین شود که با استفاده از منابعی که دچار هدررفت هستند به سمت بازدهی بالا حرکت کنیم.
تجربه فعالیت در حوزه ارز دیجیتال تجربه مثبتی بوده و با توجه به حاکمیت غیرمتمرکزی که در این حوزه وجود دارد می‌توان تحریم‌ها را دور زد. دارایی‌های دیجیتال در مقایسه با سایر درآمدهای حاصل از فروش نفت و دیگر اقلام صادراتی، پول ارزان قیمتی در اختیار ما قرار خواهد داد.
عصای دست مبادلات کوچک
به گفته «همایون دارابی» کارشناس بازار سرمایه، رمزارزها در مبادلات کوچک کمک می‌کنند. همچنین دسترسی به انواع ارز دیجیتال باعث می‌شود ورای قید و بند آن رگولاتوری که در بانک‌های مرکزی است، مبادلات صورت بگیرد.
از طرف دیگر در شرایط تحریمی، توسعه رمزارزها، قانونی کردن مبادلات ارزهای دیجیتال و حمایت از آنها می‌تواند یکی از راهکارهای دور زدن تحریم و کاهش فشارها باشد.
مسیری که تازه آغاز شده
«شهاب جهانگیری» عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه به پرسش پژوهشگر ایرنا درباره کارایی دارایی‌های دیجیتال در زمینه دلارزدایی چنین پاسخ می‌دهد: برای اقتصاد ایران این نوع راهکارها احتمالا می‌تواند در کاهش اثر برخی تحریم‌ها موفقیت‌آمیز باشد.
در عرصه جهانی رمزارزها با پشتوانه فناوری بلاکچین می‌توانند سیستم‌های پرداخت بین‌المللی را تسهیل کرده و رفته رفته جایگزین دلار شوند. هر چند باید توجه داشت که این مسیر تازه آغاز شده و بحث وضع قوانین و مقررات جدید در این حوزه چه بسا باعث کاهش قدرت جایگزینی رمزارزها به جای دلار شود.
ضرورت‌ها و پیش‌ضرورت‌های عبور از تحریم
از دید «محمود جامساز» اقتصاددان، در این زمینه پیش‌ضرورت‌ها و ضرورت‌های وجود دارد که باید به آن توجهی ویژه داشت.
برای نمونه می‌توان به توسعه نظامات بانکی بین‌المللی با رویکرد رهاسازی تحریم‌ها، افتتاح حساب ارزهای ملی، پیمان‌های پولی دوجانبه مثلا میان ایران و روسیه، میان ایران و چین یا اتصال شبکه شتاب ایران به شبکه پرداخت سایر کشورها مثل چین و عمان و یا کشوری که با آنها روابط داریم، یا مثلا سوآپ دوجانبه ارزی و مسائلی از این قبیل اشاره کرد.
نظر شما