نظر اعضای مجمع تشخیص درباره «حدود نظارت شورای نگهبان در انتخابات»

به گزارش ایرنا، هیات عالی نظارت مجمع به ریاست آیت الله آملی لاریجانی تشکیل جلسه داد و بررسی طرح «اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی» را از نظر انطباق و عدم مغایرت با سیاست‌های کلی ادامه داد.

در این جلسه، که سومین جلسه بررسی مغایرت‌های طرح «اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس» بود، گزارش کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع در خصوص سایر مغایرتهای مصوبه مجلس با سیاست‌های کلی ارائه شد.

در موضوع ماده ۲۰ در مورد شرایط عضویت در هیات‌های نظارت و اجرائی انتخابات، ایراد کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع در خصوص «سطح تحصیلات» و نیز «عدم وابستگی به گروه های غیرقانونی»، وارد دانسته نشد.

در ماده ۲۶ مصوبه مجلس تصریح شده است که «هر یک از داوطلبان نمایندگی مجلس با مراجعه به سامانه اعلامی وزارت کشور می توانند حداکثر تا ۷۲ ساعت قبل از رای گیری، انصراف خود را ثبت کنند. مراتب انصراف توسط وزارت کشور فوراً به اطلاع هیئت مرکزی نظارت می رسد. انصراف پس از زمان مذکور یا عدول از انصراف، پذیرفته نمی شود.» که کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع این زمان بندی برای انصراف از داوطلبی را مغایر جزء ۶بند۹ سیاست های کلی قانون گذاری دانسته بود که پس از توضیحات آقای آصفری، نایب رئیس کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس و احمد وحیدی، وزیر کشور و اظهار نظر موافقان و مخالفان، اعضای هیئت عالی نظارت مجمع، ماده ۲۶ را مغایر سیاست های کلی نظام قانون گذاری ندانستند.

در موضوع ماده ۵۲ مکرر۳ مصوبه مجلس آمده است که «در صورتی که شورای نگهبان، تا قبل از صدور اعتبارنامه منتخبین، بر اساس ادله و مدارکی که کشف شده و یا در مراحل قبل مورد بررسی قرار نگرفته، صلاحیت نامزد یا منتخبی را تایید نکند، موظف است ظرف ۷۲ ساعت ضمن اخذ اعتراض و دفاعیات او، نسبت به صلاحیت نامزد یا حذف منتخب یا ابطال انتخابات حسب مورد اقدام لازم را اتخاذ کند» کمیسیون نظارت دبیرخانه مجمع آن را مغایر با بندهایی از سیاست های کلی «انتخابات» و «نظام قانون¬گذاری» دانسته بود که پس از توضیحات نماینده مجلس و دولت، اعضای هیئت عالی نظارت مجمع، وارد بحث شدند.

آیت الله آملی لاریجانی، ورود مجلس به بحث نظارت شورای نگهبان بر انتخابات را نادرست خواند و طبق اصل ۹۹ قانون اساسی، که نظارت بر انتخابات به نحو اطلاق بر عهده شورای نگهبان است، حد گذاشتن مجلس برای این نظارت را فراتر از اختیارات مجلس دانست.

حجت الاسلام والمسلمین مجید انصاری نیز با اشاره به اینکه قانون باید ناظر به وضعیت عمومی باشد، گفت: اصل اعتماد عمومی را نباید برای فرضی نادر، مخدوش کرد. اعتماد مردم به دستگاه برگزار کننده انتخابات، بسیار با اهمیت است. نظارت شورای نگهبان مربوط به مراحل برگزاری انتخابات است، پس از برگزاری انتخابات، ردصلاحیت منتخب بر عهده شورای نگهبان نیست.

علی لاریجانی نیز در این باره گفت: هیچ مرجعی نباید رای مردم را نادیده بگیرد مگر نهاد برآمده از رای مردم در مثل تایید اعتبارنامه منتخبین در مجلس توسط نمایندگان ملت. نباید برای موارد استثنایی، به وجهه نظام آسیب زد. نظارت، بخشی از فرایند انتخابات است و نمی توان آن را حذف کرد ولی می توان در مورد آن قانون نوشت. اگر منتخبی زوال شرایط پیدا کرد، خود مجلس باید تصمیم بگیرد. قانون اساسی بررسی اعتبارنامه ها در مجلس را به همین منظور پیش بینی کرده است.

سید مصطفی میرسلیم گفت: بحث اعتماد به نظام اهمیت دارد. اگر کسی با مخفی کاری رای آورد، رای‌اش مزورانه است. نمی‌شود رد صلاحیت افراد خاطی را صرفاً به بررسی اعتبارنامه موکول کرد.

در ادامه عباسعلی کدخدایی با اشاره به سوابق نظارت بر انتخابات گفت: تا زمان بررسی اعتبارنامه، همچنان انتخابات جاری است. در ۲۲ سال اخیر، موارد رد صلاحیت بعد از انتخابات، فقط ۳ مورد بوده است. بین داوطلب، منتخب و نماینده فرق است. اگر برای شورای نگهبان کشف شد که منتخبی شرایط را نداشته یا آنها را از دست داده، باید به آن ورود کند.

سید مرتضی نبوی گفت: در عصر اطلاعات و دانایی، پذیرفته نیست که شورای نگهبان نتواند ادله و مدارک هویتی داوطلبان را شناسایی و کشف نکند که بعد از انتخابات، با رای ملت و اعتماد مردم بازی شود؟ نظارت هم بدون قانون نمی شود. از ابتدا، نظارت شورای نگهبان بر اساس قانون بوده است.

پرویز داودی گفت: شورای نگهبان نباید نظارت را نیمه کاره رها کند و باید بتواند به صلاحیت منتخبین ورود کند.

سعید جلیلی در دفاع از مصوبه مجلس گفت: باید با نگاه به آینده بحث شود. رهبری معظم اخیراً به «عصر هوش مصنوعی» اشاره کردند. اگر منتخبی از ظرفیت های عصر جدید سوءاستفاده کرد و برگزیده شد، باید از حق مردم و نامزدها دفاع شود. در ایام انتخابات، شبکه های اجتماعی و ماهواره ای فعال می شوند و امروز دیگر تبلیغات فقط چسباندن پوستر نیست. همچنان که آمریکایی ها از دخالت روسیه یا چین در انتخابات خود، نگران هستند.

احمد وحیدی با اشاره به مفاد سیاست‌های کلی انتخابات گفت: نظارت شورای نگهبان محدود به زمان نبوده است. مجلس خواسته است برای نظارت قید زمانی تعیین کند. اگر این ماده حذف شود شورای نگهبان مطابق رویه خود عمل خواهد کرد.

حجت الاسلام والمسلمین مصباحی مقدم با تاکید بر اینکه باید به اصل این ماده ایراد گرفت، اظهار داشت: موضوع این ماده مربوط به بعد از انتخابات است. نه حین و قبل از انتخابات. ابطال انتخابات، قبل از اتمام انتخابات، درست است. اگر مردم اعتماد کردند و رای دادند، هیچ سازوکاری جز بررسی اعتبارنامه به مصلحت نیست، زیرا مسئله داوطلبی تمام شده است. شورای نگهبان باید ورودش تا بررسی صلاحیت «داوطلب و صحت انتخابات» باشد. پس از تایید انتخابات توسط شورای نگهبان، دیگر زمان ورود این شورا نیست.

حسین مظفر در مخالفت با نظر کمیسیون نظارت گفت: مسئولیت، امانت است و باید به شایستگان سپرده شود. احقاق حق، زمان بردار نیست. اگر حقی تضییع شده یا حقی بی جا داده شد، در هر زمانی باید آن را جبران کرد.

پس از بحث موافقان و مخالفان، کلیت ماده ۵۲ مکرر۳ به عنوان مغایر با بند ۱۳ سیاست‌های کلی انتخابات به رای گذاشته شد که رای اکثریت را کسب نکرد و مغایر سیاست‌های کلی شناخته نشد.

در ادامه جلسه موضوع «تضییق فرصت شورای نگهبان به ۷۲ ساعت» به عنوان مغایرت با بند ۱۱ سیاست‌های کلی انتخابات به رای گذاشته شد که تصویب نشد اما وجود ابهام در مبدا زمان «۷۲ ساعت» و همچنین به کار بردن عبارت‌های «صلاحیت نامزد» و «ابطال انتخابات»، به دلیل سپری شدن زمان انتخابات، مورد ابهام قرار گرفت که با رای اعضای هیئت عالی نظارت تایید شد.

هیئت عالی نظارت مجمع، صبح روز شنبه ۲۷ خردادماه در جلسه ای فوق العاده، بررسی «اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی» را از نظر عدم مغایرت با سیاست‌های کلی نظام، پایان خواهد داد.