چاشنی «لیتیوم» در رویای اروپا برای بازپس‌گیری آمریکای لاتین از چین

به گزارش روز شنبه ایرنا، اروپا با بازتنظیم قطب‌نمای استراتژیک خود، و در میانه تحولات جهانی ناشی از جنگ اوکراین، آمریکای لاتین را در اولویت قرار داده است؛ گواه این ادعا، سفر اخیر اورسولا فون در لاین رئیس کمیسیون اروپا به چهار کشور برزیل، آرژانتین، شیلی و مکزیک است.

اتحادیه اروپا در تلاش است موقعیت خود در عرصه بین‌المللی به عنوان یک بازیگر جهانی را بهبود بخشد و آمریکای لاتین را در زمره اهداف سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک خود در سال ۲۰۲۳ میلادی قرار داده است.

انگیزه‌های اروپا از تعامل با آمریکای لاتین چیست؟

انگیزه‌ها از افزایش تعامل چند جانبه اتحادیه اروپا با منطقه آمریکای لاتین در ماه‌های اخیر به طور مداوم از سوی مقام‌های اروپایی شنیده شده است اما در سفر اخیر رئیس کمیسیون اروپا به مخروط جنوبی آمریکای لاتین، موضوع لیتیوم، نقش اساسی داشت. همکاری‌ها در حوزه لیتیوم، به ویژه در دیدار این مقام اروپایی با آلبرتو فرناندز و گابریل بوریک روسای جمهوری آرژانتین و شیلی آشکار شد.

فون در لاین در دیدار با رئیس‌جمهوری آرژانتین (در ۱۳ ژوئن/ سه شنبه ۲۳ خرداد)، یادداشت تفاهمی برای ایجاد یک انجمن استراتژیک در مورد زنجیره‌های ارزش پایدار مواد خام امضا کرد و گفت: این توافقنامه، به عنوان نمونه در حوزه لیتیوم، برای این است که ببینیم چگونه زنجیره‌های ارزش جدیدی فراتر از استخراج صِرف و با هدف سود متقابل را توسعه دهیم.

نماینده اروپا در سفر به شیلی نیز بر اهمیت امضای نهایی توافقنامه چارچوب پیشرفته اتحادیه اروپا و شیلی که از سال ۲۰۱۵ مورد مذاکره قرار گرفته است، تاکید کرد و بر برنامه‌های همکاری در زمینه هیدروژن سبز و لیتیوم تاکید کرد. فون در لاین همچون اظهارنظرهای خود در آرژانتین، علاقه اروپا برای ساخت زنجیره‌های ارزش و ایجاد ارزش افزوده محلی را ابراز کرد.

خوان آلبرتو ریال (Juan Alberto Rial) تحلیلگر بین‌المللی آرژانتینی در گفت‌وگو با اسپوتنیک تاکید کرد: لیتیوم در دستور کار دوجانبه بین اتحادیه اروپا و منطقه، نقش محوری دارد؛ با توجه به اینکه اروپا به دنبال این است که بخشی از فرآیند بهره‌برداری و زنجیره ارزش این عنصر شیمیایی، که یکی از جاذبه‌های آمریکای جنوبی است، باشد.

این کارشناس سیاسی بر این واقعیت تاکید کرد که اروپا قصد دارد با پروژه‌هایی در منطقه سرمایه‌گذاری کند که صرفاً استخراجی نیستند، بلکه با زنجیره‌های ارزش مرتبط هستند. این کارشناس با یادآوری اینکه فون در لاین در این نشست‌ها، برنامه دروازه جهانی را نیز تبلیغ کرده است، گفت: کاری که انجام می‌دهند، دعوت از آرژانتین برای باز کردن عرصه برای سرمایه‌گذاری‌های اتحادیه اروپا است.

آرزوی اروپایی در برابر خاطره چینی؟

اتحادیه اروپا در تلاش است تا با پروژه دروازه جهانی (Global Gateway) با ابتکار راه ابریشم جدید چین (کمربند و جاده) مقابله کند. به گفته فون در لاین، هدف از گلوبال گیت‌وی، سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیارد دلاری تا سال ۲۰۲۷ و با تمرکز بیشتر بر یک پروژه ژئوپلیتیکی است که آورده آن برای اروپا، دستیابی به جایگاهی در بازار رقابتی بین‌المللی است.

این تحلیلگر خاطر نشان کرد: اتحادیه اروپا با رویکرد خود به دنبال ورود به عرصه ای است که چین پیشتر جای خود را در آن باز کرده و این کار را با سرمایه‌گذاری‌های مختلف و همکاری‌های استراتژیک با آرژانتین، شیلی و بولیوی انجام داده است؛ سه کشوری که مثلث لیتیوم را تشکیل می‌دهند.

آلبرتو معتقد است اگرچه غول آسیایی گام‌های اولیه را در این زمینه برداشته اما به این معنا نیست که تنها سرمایه‌گذار باشد. باید دید آیا اروپا می‌تواند شرایط بهتری نسبت به آنچه که چین ارائه می‌کند، برای منطقه ارائه دهد؛ در شرایطی که قاره اروپا به دلیل پیامدهای جنگ اوکراین و تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه به منابع انرژی و مواد غذایی نیاز دارد.

مشکلات بر سر راه امضای توافقنامه نهایی تجارت آزاد میان اتحادیه اروپا و مرکوسور (بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی متشکل از آرژانتین، برزیل، پاراگوئه و اروگوئه) نیز در مسیر روابط اروپا با آمریکای لاتین بسیار حائز اهمیت است؛ فقدان تمایل برخی دولت‌های اروپایی از جمله فرانسه از جمله این مشکلات است.

در حالی که اتحادیه اروپا کانال‌های گفت‌وگو را مانند آنچه فون در لاین ادعا می‌کند، باز می‌کند، در عین حال درهایی را می‌بندد که به ویژه تجارت را تحت تاثیر قرار داده و ورود محصولات کشورهای آمریکای لاتین به بازار اروپا را دشوار می‌کند.

«دروازه جهانی، چیزی نیست مگر یک چشم‌انداز بودجه‌ای و مالی با مبنای سیاسی که هدف آن محدود کردن حضور چین است».شیلی، برزیل و آرژانتین در سطوح مختلف داری روابط نزدیک با چین هستند و اتحادیه اروپا قصد دارد تا با نزدیک شدن به شرکای استراتژیک خود دراین منطقه از جمله مکزیک، موقعیت پکن در آمریکای لاتین را محدود کند.

فون در لاین در دیدار با آندرس مانوئل لوپز اوبرادور رئیس‌جمهوری مکزیک نیز در مورد راهبردهای جدید اتحادیه اروپا برای طرح دروازه جهانی گفت‌وگو کرد.

داماسو مورالس (Dámaso Morales) استاد روابط بین الملل از دانشگاه ملی خودمختار مکزیک (UNAM) در مصاحبه با اسپوتنیک گفت: اتحادیه اروپا که خود در سال‌های اخیر، بسیار به سمت چین رفته است، اکنون در حال بازسازی این چشم انداز بین‌المللی است. دروازه جهانی، چیزی نیست مگر یک چشم‌انداز بودجه‌ای و مالی با مبنای سیاسی که هدف آن محدود کردن حضور چین است.

وی می‌افزاید: اتحادیه اروپا ناگهان پس از هشت سال غفلت در مورد آمریکای لاتین از خود پرسیده که باید چه کنیم؟ و پاسخ این بوده است که منطقه (آمریکای لاتین) را به یک منطقه قابل اعتماد و شریک تبدیل کنیم.

به اعتقاد این کارشناس، برای درک این پدیده، درک زمینه ژئوپلیتیک جهانی با در نظر گرفتن جنگ اوکراین، ضروری است.

نزدیکی به آمریکای لاتین یا دور کردن آمریکای لاتین از چین و روسیه؟

روزنامه ال پائیس پیشتر نوشت: اروپا چشمانش را به روی وابستگی استراتژیک خود به روسیه و چین در محیطی پر از چالش‌های ژئوپلیتیکی پس از همه‌گیری کووید-۱۹ و جنگ اوکراین باز کرده و مسیر خود را به جست‌وجوی شرکای قابل اعتماد جدید سوق داده است.

به نوشته این رسانه اسپانیایی، راهبرد جدبد اروپایی «دروازه جهانی» به دنبال ارتباط ژئوپلیتیکی بیشتر اتحادیه اروپا است اما اینطور به نظر می‌رسد که بر رقابت با چین، روسیه و دیگر بازیگران تمرکز دارد.

آمریکای لاتین از جمله مناطقی است که در حدود یک دهه اخیر مورد غفلت اروپا واقع شده و است و در مقابل، چین و روسیه نفوذ خود را در این منطقه افزایش داده‌اند. چنان که جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تارنمای این اتحادیه نوشت: در دنیای چندقطبی خطرناک‌ و غیرقابل پیش‌بینی‌ که در حال حاضر در آن زندگی می‌کنیم، روابط تجاری از اهمیت اساسی برخوردارند اما نمی‌توان آن‌ها را از ژئوپلیتیک جدا کرد. بسیاری از اروپایی‌ها برای مدت‌ها معتقد بودند که می‌توانند چنین باشند، اما جنگ روسیه علیه اوکراین خطرات ناشی از وابستگی اتحادیه اروپا به گاز روسیه را برجسته کرد.

بورل در ماه مه گذشته نیز در مصاحبه با تارنمای لا پرنسا (La Prensa) تاکید کرد آمریکای لاتین منبع فرصت‌ها است.

سه ماه بعد، ال پائیس در گزارشی نوشت که اروپا به دلیل پیشرفت در روابط کشورهای منطقه آمریکای لاتین با روسیه و چین، در حال بررسی یک حمله تجاری و دیپلماتیک است. در این راستا، طرحی برای فتح مجدد آمریکای لاتین به ارزش هشت میلیارد یورو اعلام شد.

اتحادیه اروپا طی چند سال اخیر از منطقه آمریکای لاتین فاصله گرفته است، اما اکنون با توجه به پیشرفت روابط کشورهای این منطقه با غول چین و روسیه، بار دیگر احساس خطر کرده و این نقطه از جهان را مورد توجه قرار داده است.

اروپا در عرصه نبرد اوکراین، ارسال سلاح و پول برای تجهیز کی‌یف و مقاومت این کشور در برابر رقیب روس و در آمریکای لاتین نیز، تخصیص پول برای سرمایه‌گذاری‌ها در برابر چین و روسیه را انتخاب کرده است.

لولا داسیلوا رئیس‌جمهوری برزیل در دیدار با اورسولا فون در لاین، موضع برزیل را به عنوان کشوری با اهداف آشتی‌جویانه در مسیر دستیابی به صلح جهانی تکرار کرد و گفت: ما به دیپلماسی بیشتر و مداخله مسلحانه کمتر در اوکراین، فلسطین و یمن نیاز داریم. وحشت‌ها و رنجی که به موجب جنگ ایجاد می‌شوند را نمی‌توان به صورت انتخابی درمان کرد.

لولا همچنین با تاکید بر اینکه راه‌حل نظامی برای این درگیری وجود ندارد، یادآور شد که اصول حقوق بین‌الملل برای همه معتبر است و نه فقط برای برخی کشورها.

آمریکای لاتین از روز نخست جنگ اوکراین، رویه بی طرفی را برگزیده و در کنار غرب از رویارویی با روسیه خودداری کرده است. به این ترتیب باید دید در میدان نبرد تجاری و از طریق سرمایه‌گذاری‌های هنگفت، پیوند دو منطقه محکم‌تر خواهد شد یا خیر.