رفع مشکل جمعیت با کمک درمان ناباروری، اما نه با وضعیت بیمه‌ای موجود + فیلم

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، دهم آبان ماه ۱۴۰۰ بود که قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بر اساس اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی، در کمیسیونی مشترک در مجلس شورای اسلامی بررسی و پس از موافقت با اجرای آزمایشی آن به مدت هفت سال به تأیید شورای نگهبان رسید. بر اساس ماده نخستین این قانون، ستاد ملی جمعیت به ریاست رئیس جمهور تشکیل می شود که در مجموع ۲۴ عضو دارد.

به دنبال کاهش نرخ ازدواج و فرزندآوری که کاهش نرخ جمعیت مولد کشور را در پی داشته، یکی از وظایف اصلی ستاد ملی جمعیت اعطای تسهیلات و ارائه مشوق های لازم به افراد جامعه برای ازدواج و فرزندآوری بیشتر است.

بر همین اساس نیز سال ۱۴۰۱ مبلغ ۱۲ هزار میلیارد تومان بودجه از سوی مجلس شورای اسلامی برای اجرای طرح های تشویقی قانون جوانی جمعیت اختصاص یافت و البته قرار شد که هزینه درمان زوج های نابارور بواسطه نقش مهم آنها در جبران بخشی از کاهش نرخ جمعیت، تا ۹۰ درصد از طریق بیمه ها تامین شود.

با این وجود و به گفته مدیر مرکز درمان فوق تخصصی ناباروری ابن سینا وابسته به جهاد دانشگاهی به عنوان یکی از مراکز مهم درمان ناباوری در کشور، متاسفانه با عملکرد ضعیف بیمه ها، سهم زوج های نابارور از این بودجه ۱۲ هزار میلیاردتومانی مجلس شورای اسلامی تنها ۷۰۰ میلیارد تومان بوده که از این میزان هم به دلیل ابلاغ دیر این مصوبه فقط ۱۴۰ میلیارد تومان آن توسط زوج های نابارو استفاده شده است.

بر همین اساس خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) با دعوت از دکتر علیرضا صادقی تبار مدیر این مرکز در میزگردی مسائل مربوط به ناباروی در کشورمان را مورد واکاوی قرار داده است که در سه بخش تقدیم مخاطبان می شود.

در بخش نخست این میزگرد «ناباروری با هر علتی در ایران قابل درمان است» مسائلی همچون تعریف ناباروری، وضعیت ناباروری در ایران، توانمندی های مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر پژوهشگاه ابن سینا و همچنین ضرورت توجه به درمان ناباروری به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در اختلال هرم جمعیتی کشور به بحث گذاشته شد.

در بخش دوم این میزگرد خبری نیز «معضلی به نام دلالان گردشگری سلامت و ضرورت ایجاد مسیری امن برای جذب بیماران خارجی» به بررسی مسائل و مشکلات گردشگری سلامت به خصوص حوزه ناباروری پرداخته شد.

در بخش سوم و نهایی این میزگرد به بهانه نقش درمان ناباروری بر افزایش جمعیت مولد کشور، موضوع بودجه و بیمه ها به عنوان عوامل اصلی تاثیرگذار در درمان ناباروری و راهکارهای رفع مسائل موجود به بحث گذشته شده است که تقدیم مخاطبان می شود.

ناباروری به عدم توانایی در باردار شدن پس از یکسال ازدواج یک زوج جوان بدون استفاده از روش‌های پیشگیری برای بارداری گفته می‌شود و در صورتی که زوجی در سال های ابتدای ازدواج خود صاحب فرزند نشوند، رفته رفته احتمال بارداری آنها با افزایش سن زنان کاهش خواهد یافت.

به گفته متخصصان شانس فرزندآوری برای یک خانم سالم در سنین ۲۰ یا اوایل ۳۰ سالگی ۲۵ تا ۳۰ درصد است و این شانس در سن ۴۰ سالگی به ۱۰ درصد و کمتر از آن کاهش پیدا خواهد کرد.

معضلی جهانی که بروز آن می تواند ناشی از علل مختلفی از جمله سن، اختلالات تخمک گذاری، نارسایی زودرس تخمدان، اختلالات هورمونی، آندومتریوز یا مشکل رحمی و سبک زندگی باشد.

البته مشکل ناباروری تنها مختص زنان نیست و ممکن است مشکل از مردان باشد لذا متخصصان در بررسی های خود هر دو (زوجین) را مورد معاینه و آزمایش قرار می دهند.

بر اساس گزارش جدید سازمان جهانی بهداشت (WHO) حدود ۱۷.۵ درصد از جمعیت بزرگسال، تقریباً یک در ۶ نفر در سراسر جهان با مشکل ناباروری درگیر هستند.

ضعف بیمه‌ها در جذب بودجه حمایتی از زوج‌های نابارور

مدیر مرکز درمان فوق تخصصی ناباروری و سقط مکرر پژوهشگاه ابن سینا در میزگرد خبری ایرنا با اشاره به اینکه، قانون جوانی جمعیت سال گذشته توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و ۱۲ هزار میلیارد تومان برای فائق آمدن به مشکلات اختلالات جمعیتی اختصاص داده است، در عین حال اذعان کرد: متاسفانه برنامه های مناسبی برای صرف این بودجه و اثرگذاری آن بر جمعیت وجود نداشته است.

دکتر علی صادقی تبار با بیان اینکه، در دو سال گذشته سهم درمان ناباروری که از نقش قابل توجهی در رفع مشکل جمعیتی برخوردار است، ۷۰۰ میلیارد تومان بوده، تاکید کرد این سهم به نسبت بودجه ۱۲ هزار میلیارد تومانی به نظر می رسد نیازمند رشد است.

صادقی تبار یکی از دلایل عدم رشد بودجه درمان ناباروری را عملکرد ضعیف سازمان های بیمه در پوشش های مورد نیاز در حوزه درمان ناباروری دانست و در عین حال افزود: اگر از واژه ضعیف استفاده می کنم نه به این معنا که بیمه ها بد عمل کرده اند بلکه به این دلیل است که آنها تجربه این کار را نداشته و به درمان ناباروری هم مانند سایر بیماری هایی که بیمه پوشش می دهد نگاه کرده اند.

وی با اشاره به وجود حداقل ۳.۵ میلیون زوج نابارور و تعداد ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار سیکل در درمان ناباروری تاکید کرد: تفاوت این تعداد سیکل در سال با تعداد زوج های نابارور در کشور حاکی از آن است که بودجه درمان به شکل صحیح در اختیار بیماران قرار نمی گیرد.

درمان ۱۰ تا ۱۵ هزار دلاری ناباروری در خارج و ۷۰۰ دلاری در ایران

مدیر مرکز درمان فوق تخصصی ناباروری و سقط مکرر پژوهشگاه ابن سینا در ادامه با تاکید براینکه، درمان ناباروری در ایران از همه جای دنیا ارزان تر و حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ و به عبارتی حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیون تومان است، افزود: هرچند این هزینه درمان برای یک زوج ایرانی با توجه به درآمدهای عمومی جامعه رقم بالایی محسوب می شود اما همین مبلغ را هم بیمه تا ۹۰ درصد پوشش می دهد.

صادقی تبار در ادامه تصریح کرد: این درحالی است که درمان ناباروری در همه دنیا بین ۱۰ تا ۱۵ هزار دلار هزینه دارد و تفاوتی نمی کند که ارز یک کشور چیست و مردم از چه میزان درآمد ناخالص ملی برخوردارند.

وی هزینه درمان ناباروری در کشورهای منطقه خاورمیانه و همسایه ایران را بین ۴ تا ۶ هزار دلار ذکر کرد و گفت: درمان ناباروری در ایران از کشور فیلیپین که به عنوان بزرگترین زاغه نشین و کشور ارزان دنیا، یا حتی کشور هندوستان ارزان تر است.

صادقی تبار با اشاره به اینکه، درمان ناباروری نیازمند دستگاه ها، ابزارها و داروها، مواد و محیط های کشت گران‌قیمت از کمپانی های معتبر است، افزود: البته در دنیا شرکت های محدودی مواد و تجهیزات مورد نیاز درمان ناباروری را تولید و عرضه می کنند لذا این درمان در همه جای دنیا از جمله ایران هم به نسبت درآمد عمومی جامعه گران است و یکی از دلایل آن می تواند نیاز درمان ناباروری به ابزارهای گران قیمتی همچون انکوباتورهایی که محیطی همچون رحم مادر را فراهم می کنند، دستگاه ها و میکروسکوپ هایی که قابلیت تزریق یک سلول به سلول دیگر بدون آسیب رسانی به سلول دیگر را داشته و محیط های کشت که جنین در آن به سلامت رشد کند و یک سلول به سلامت توسعه و تکثیر پیدا کند و همچنین سایر ابزارها و اقدامات ظریف فراوان باشد.

تاخیر دریافت هزینه درمان از بیمه‌ها مراکز درمانی را ورشکست خواهد کرد

مدیر مرکز درمان فوق تخصصی ناباروری و سقط مکرر پژوهشگاه ابن سینا در ادامه با بیان اینکه، در کشور ما چهار نوع تعرفه درمان وجود دارد، افزود: این شامل تعرفه های بخش دولتی، عمومی غیردولتی، خیریه و بخش خصوصی است و بیمه توانسته تعرفه عمومی غیردولتی یعنی همین مراکز وابسته به جهاد دانشگاهی را تا ۹۰ درصد پوشش دهد و این کمک بسیار خوبی است.

صادقی تبار با اشاره به اینکه، هم اکنون مراکز جهاد دانشگاهی متولی تقریبا یک سوم یا ۴۰ درصد سیکل های درمان ناباروری در کشور هستند، گفت: در حال حاضر دو مجموعه بزرگ ابن سینا و رویان به عنوان مراکز ارجاعی یا رفرنس، بخش قابل توجهی از سیکل های درمانی و هشت مرکز دیگر جهاد نیز بخش های دیگری را سرجمع بین یک سوم تا حداکثر ۴۰ درصد از سیکل های درمانی کشور را انجام می دهند و طبیعتا این تدبیر مدبرانه و آگاهانه ای بوده است که بیمه ها اندیشیده اند بر اینکه بتوانند هزینه ها را تا سقف نهاد عمومی غیردولتی یعنی تا ۹۰ درصد پوشش دهند.

مدیر مرکز درمان فوق تخصصی ناباروری پژوهشگاه ابن سینا با تاکید بر اینکه، توزیع بودجه حمایتی از طرف بیمه ها بسیار با چالش و مشکل مواجه است، خاطرنشان کرد: بخش بیمه در طول چند دهه فعالیت در کشورمان تمرین کرده که در مرحله نخست خدمت را یک مرکز درمانی انجام دهد و بعد از اینکه اسناد هزینه خدمات توسط مرکز برای بیمه ارسال شد، سرفرصت و پس از برررسی اسناد و اگر اشکالی به آن اسناد نگرفت، هزینه پوشش را بعدها پرداخت کند که این ماه ها زمان می برد.

صادقی تبار می گوید: اجرای این شکل کار توسط بیمه ها که در سایر درمان ها نیز مرسوم است، در درمان حوزه ناباروری تقریبا محال است چراکه هر سیکل درمان ناباروری ده‌ها میلیون تومان هزینه دارد.

وی ادامه داد: به عنوان مثال یک مرکز درمان ناباروری بزرگ، پرتردد و فعال همچون ابن سینا اگر ماهیانه بخواهد هزاران سیکل درمانی را انجام دهد و برای هر کدام نیز ده‌ها میلیون تومان هزینه کند و این مبلغ را با تاخیر چندین ماهه از بیمه دریافت کند، نیازمند برخورداری از بودجه چندصد میلیاردی ماهانه است. این در حالی است که چنین بودجه ای در مرکز درمان ناباروری ابن سینا برای خدمات دهی به بیماران فراهم نیست از طرفی به دلیل نوسانات قیمت دلار و ارز مراکز خدمات رسان به دلیل اینکه ماه ها بعد هزینه های درمان خود را از بیمه دریافت خواهند کرد، بعضا ممکن است با ورشکستگی مواجه شوند.

راهکار پیشنهاد پژوهشگاه ابن سینا به مجلس برای رفع مشکل چیست؟

مدیر مرکز درمان فوق تخصصی ناباروری و سقط مکرر پژوهشگاه ابن سینا در ادامه سخنان خود از طرح پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی به منظور بهبود وضعیت فعلی و استفاده هرچه بیشتر زوج های نابارور از بودجه جوانی جمعیت خبر داد.

صادقی تبار می گوید در ابتدای این طرح اعلام کرده ایم که در طول این دوسالی که قانون جوانی جمعیت و حمایت از زوج های نابارور از طرف مجلس اعلام شده است، هیچ مرکز خصوصی نیامده با بیمه ها قرارداد ببندد، در صورتی که بسیاری از درمان ها را خصوصی ها ارائه می دهند. البته مرکز درمان ناباروری ابن سینا به عنوان یک مرکز درمانی وابسته به جهاد دانشگاهی به دلیل رسالت و وظیفه خود با بیمه قرارداد بسته است اما متاسفانه سازمان بیمه نتوانسته است زیرساخت های لازم را برای بهبود شرایط فراهم کند تا خدمات خود را به آن ترتیبی که متعارف بیمه ها است، ارائه کند.

وی با اشاره فعالیت بیش از ۱۱۰ مرکز درمان ناباروری دارای مجوز از وزارت بهداشت و فعالیت متخصصانی که پروانه خود را از وزارت بهداشت اخذ و دارای فلوشیپ آی وی اف و ناباروری هستند، افزود: طبق طرح پیشنهادی ما به مجلس کافی است که هر زوج با کدملی به این مراکز مراجعه و در سامانه ای متمرکز ثبت نام و رجیستر شود.

صادقی تبار ادامه داد: بر این اساس با ثبت کدملی خانم و آقا آنها دیگر امکان دریافت خدمت از مرکز دیگر تا قطع خدمت و سرویس از مرکز مورد استفاده را نخواهند داشت. به مجرد اینکه متخصص مورد تایید وزارت بهداشت در یک مرکز درمان ناباروری تایید کرد که فرد نابارور است و درمان «آی وی اف» یا «ایکس سی میکرواینجکشن» برای فرد نابارور مورد نیاز است، آن حمایتی که دولت می خواهد انجام دهد در قالب یک بسته ۱۵ یا ۲۰ میلیون تومانی در ابتدای درمان برای آن مرکز درمانی واریز شود.

مدیر مرکز درمان فوق تخصصی ناباروری و سقط مکرر پژوهشگاه ابن سینا اظهار داشت: در اینجا اتفاقی که می افتد مرکز درمانی بسته به تعداد زوج هایی که در آن مرکز ثبت نام کرده و رجیستر شده اند، قادر خواهد بود امکانات، مواد و داروهای مورد نیاز بیمار را فراهم کند. این البته یک طرح کلی است و بیمه می تواند یک مبلغی را ابتدا پرداخت کند و بعد دو ماه که درمان زوج تکمیل شد، بررسی کند که هزینه درمان این زوج چند میلیون تومان شده است.

وی گفت: به دلیل اینکه درمان ناباروری درمانی است که کاملا متناسب هر زوج طراحی می شود و این نیست که ما برای همه زوجین نابارور با چشم بسته یک درمان ثابتی را تجویز کنیم و برای هر زوجی میزان و نوع دارو و خدماتی که باید انجام شود با زوج دیگر متفاوت است، اما حدودا می دانیم که این زوج بین ۳۰ تا ۴۵ میلیون هزینه دارد پس اگر می خواهیم ۲۰ یا ۲۵ میلیون تومان کمک کنیم این را با ثبت نام هر زوج در هر مرکز به آن مرکز بدهیم حالا آن زوج یا درمان خود را انجام می دهد که معمولا انجام می دهند یا به هردلیلی رها می کنند به دلیل مشکلاتی دیگر برای درمان مراجعه نمی کنند در این صورت این پولی که پرداخت می شود محاسبه و در حسابداری سازمان نگه داشته می شود و این پول باقی مانده برای زوج بعدی بازگردانده می شود و مرکز درمانی بدهکار و در ادامه برای فرد دیگر استفاده می شود.

وی در توضیح بیشتری در ارتباط با ضرورت پیش پرداخت درصدی از هزینه درمان ناباروری به مراکز درمانی گفت: هم اکنون شرکت هایی در کشور هستند که میزان محیط کشت جنین برای استفاده در سه ماه آینده را از حداقل سه ماه قبل سفارش می گیرند و هزینه محیط کشت را که تاریخ مصرف آن سه ماه بیشتر نیست، به قیمت روز ارز آزاد از مرکز درمان ناباروری دریافت می کنند.

صادقی تبار افزود: این در حالی است اساسا یک مرکز درمان ناباروری نمی تواند بدون برنامه ریزی یک محیط کشت خریداری کند چراکه تاریخ مصرف آن منقضی می شود و لازم است که مراکز بر اساس بیماران ثبت نام شده برنامه ریزی کرده و به میزان مورد نیاز مواد لازم را سفارش دهند و این مواد را که ۳۰ روز مهلت استفاده از آنها است، تازه به تازه سفارش دهند.

وی اظهار داشت: بنابراین چنین برنامه ریزی که یک مرکز ناباروری از یک سو هزینه سنگینی کند و از طرفی مراجعه کننده ای نداشته باشد، منطقی نیست؛ با این پیشنهاد ساده زوجین نابارور بسیار راحت می توانند از بودجه ای که دولت برای آنها در نظرگرفته است، استفاده کنند.

جهاد دانشگاهی آماده اجرای پایلوت طرح پیشنهادی است

مدیر مرکز درمان فوق تخصصی ناباروری و سقط مکرر پژوهشگاه ابن سینا گفت: در سال اول قانون جوانی جمعیت ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای درمان ناباروی در اختیار بیمه سلامت قرار گرفت اما متاسفانه به دلیل اینکه این قانون دیر و در آبان ماه اعلام شد، فقط ۱۴۰ میلیارد تومان آن استفاده شد و ۵۶۰ میلیارد تومان مابقی به خزانه برگشت آن هم در شرایطی که مردم تشنه این حمایت هستند و با سختی گاهی برای درمان فرش زیرپای خود را می فروشند و این نشاندهنده آن است که باید تدابیری اندیشیده شود.

صادقی تبار با بیان اینکه، در حال حاضر جهاد دانشگاهی به عنوان متولی حداقل ۴۰ درصد درمان ناباروری در کشور داوطلب اجرای این طرح پیشنهادی به صورت پایلوت شده است، افزود: مراکز وابسته به جهاد می توانند با دریافت ۴۰ درصد بودجه درمان ناباروری یعنی ۳۰۰ میلیارد تومان به مدت یکسال طرح را اجرا کنند و دولت در صورت رضایت‌مندی از میزان موالید، رضایت بیماران و تسهیل خدمات دهی می تواند اجرای این طرح را کشوری کند.

وی افزود: ما این طرح را هم به مرکز پژوهش های مجلس و هم به کمیسیون بهداشت و درمان و هم خودم شخصا در کمیسیون اجتماعی مجلس به صورت شفاف بیان کرده و به نمایندگان مجلس اعلام کردم که آمادگی داریم این طرح را یک بار فقط در جهاد اجرا کنیم. البته این طرح آنقدر بسیط و روشن و ساده است که احتیاجی به پایلوت کردن ندارد می شود این طرح را می توان به راحتی در کشور اجرایی کرد؛ ما حاضریم فقط در جهاد دانشگاهی یکسال این طرح را تجربه کنیم و از آن ۷۰۰ میلیارد تومان حدود ۳۰۰ میلیارد به ما بدهند و بعد پایان سال ببینند چه اتفاقی می افتد.

صادقی تبار گفت:‌ با همین فرمول یک نرم افزار در ۱۰ مرکز جهاد نصب و به زوجین اعلام می کنیم که اگر به مراکز جهاد مراجعه کنید، این سهم از هزینه شما را دولت پرداخت کرده است و شما می توانید از خدمات این مراکز استفاده کنید. بعد از آن می بینید چه میزان مراجعه و چه تعداد تولد ثبت خواهیم کرد.

وی ادامه داد: در صورت استفاده صحیح بودجه درمانی، به طور حتم موالید زیادی را از این مسیر در کشور شاهد خواهیم بود و به این ترتیب آن ۲۰ درصد از جمعیت نابارور کشور بخش قابل توجهی از چالش ها و دغدغه مربوط به جوانی جمعیت را حل می کنند و در کنار آن نشاط، امید، خودباوری، گرما و انرژی مثبت به بسیاری از خانواده ها باز خواهد گشت.

گفت و گو از:‌ ناهید شفیعی و یوسف درویشی