افزایش طلاق توافقی ناشی از تغییر ساختار خانواده و حذف انباشت فرهنگی است

امان الله باطنی روز شنبه در گفت وگو با ایرنا، افزود: در طلاق های توافقی یا اختیاری زن و مرد تصمیم به طلاق می گیرند و مسئله قابل تحلیل همین است.

وی با بیان اینکه اکنون بر اساس آمارها ۸۰ درصد طلاق‌ها بطور توافقی است، نسبت به فُزونی این پدیده اجتماعی هشدار داد و افزود: بر اساس آداب و سنت های جامعه ایرانی، سه دوره تاریخی برای ازدواج وجود دارد که افزایش بی رویه طلاق توافقی در این بستر تاریخی قابل تحلیل است.

باطنی ادامه داد: در یک دوره همسریابی و همسر گزینی با خانواده و میزان اختیار افراد چه برای ازدواج و چه برای طلاق بسیار محدود است که به‌دنبال فراوانی وصلت فامیلی، ازدواج تبدیل به بخشی از مناسبات خانوادگی دو فامیل می‌شود و طلاق به این راحتی اتفاق نمی‌افتد.

این جامعه شناس افزود: این دوره مربوط به زمانی است که ما با خانواده گسترده مواجه بودیم و ازدواج‌های فامیلی نیز در راستای تقویت خانواده گسترده صورت می‌گرفت؛ بنابراین با پدیده طلاق آن هم به شکل توافقی رو به رو نبودیم.

باطنی در هم ریختگی مناسبات خانوادگی با طلاق را علت بازدارنده جدایی زوجین در این دوره عنوان کرد و افزود: آثار تلویزیونی مانند "عروس آتش" یا "پدرسالار" پیامدها و محدودیت‌های ازدواج‌های قومی و فامیلی این دوره را به‌خوبی ترسیم کرده است.

این پژوهشگر اجتماعی افزود: در دوره دیگر، همسریابی با فرد است اما همسر گزینی با خانواده و ازدواج‌ها به‌جای اینکه در بستر خانواده گسترده صورت بگیرد در خانواده هسته ای اتفاق می افتد، بنابراین انتخاب همسر و ازدواج ها راحت تر است اما همچنان طلاق‌ها کمتر توافقی است و خانواده در پذیرفتن یا نپذیرفتن آن و جلوگیری از طلاقهای توافقی دخالت دارد .

باطنی ادامه داد: در دوره سوم اما بخاطر افزایش فردگرایی و نوعی اَتُمیسم اجتماعی(ذره گرایی)، هم همسریابی و هم همسر گزینی فرایندی فردی و شخصی است.

وی گفت: فردگرایی در جامعه ایران به شکل فردمحوری خود را نمایان می‌کند و علت بیشتر طلاق‌ها را نیز می‌توان در میزان ازخودگذشتگی زنان و مردان در زندگی زناشویی و نقش درک متقابل آن‌ها از یکدیگر که به توانایی تحمل تفاوت‌ها تعبیر می‌شود واکاوی کرد.

این جامعه شناس تصریح کرد: در این دوره ازدواج‌ها و طلاق‌ها بطور کامل در بستر خانواده هسته ای صورت می‌گیرد که در آنها از مناسبات خانوادگی پیچیده خبری نیست.

باطنی با بیان اینکه در این دوره ازدواج‌ها و طلاق‌ها در انباشت فرهنگی خانواده جایگاهی ندارد، افزود: بنابراین هم ازدواج بسیار ساده و توافقی صورت می‌گیرد و هم طلاق بسیار راحت تر و همراه با پذیرش آسانتر انجام می شود.

پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه اکنون در دوره سوم به سر می‌بریم، افزود: در زمان حاضر والدین به‌راحتی ادامه زندگی با همسر فعلی و یا طلاق را بر عهده فرزندان می گذارند و بر این باورند از آنجا که فرزند خودش انتخاب کرده است با چه کسی ازدواج کند تصمیم به جدایی نیز به‌طور کامل به او محول می‌شود.

باطنی افزود: در این دوره به‌دلیل اینکه ازدواج‌ها در خانواده بطور کامل هسته ای صورت می گیرد و بخشی از مناسبات دیگر خانوادگی نیست، طلاق آسان‌تر و با پذیرش بیشتر همراه است.

وی افزود: نکته بسیار مهم اینکه فراوانی طلاق‌های توافقی مربوط به همین دوره است و اگر اکنون آمارها در این زمینه افزایش یافته ناشی از آن است که هیچ انباشت فرهنگی در ازدواج ها نیست.

این جامعه شناس همچنین به رواج طلاق‌های صوری در جامعه اشاره و بیان کرد: این طلاق‌ها ناشی از نوعی غارت‌گری اجتماعی و بخاطر منتفع شدن از برخی امتیازات مادی و مستمری است، که بیش از هر چیز به‌دنبال کاهش سرمایه اجتماعی و سیاست‌های ناقص صورت می پذیرد و مقوله ای جدا از طلاق‌های توافقی است.

وی با استناد به نتایج نظرسنجی‌ها خاطر نشان کرد: ۸۳ درصد از طلاق گرفته‌ها در مقایسه با پیش از طلاق از طلاقشان راضی بوده و تنها ۱۷ درصد ابراز عدم رضایت کرده‌اند، بنابراین در دهه اخیر طلاق برای جامعه، از یک امر مذموم و یک برچسب اجتماعی منفی تبدیل به یک‌راه حل‌شده که راحت‌تر شدن فرآیند طلاق را به‌دنبال داشته است.

به گزارش ایرنا و بر اساس اطلس ازدواج و طلاق شهرستان های کشور که این وقایع را از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۰ مورد بررسی قرار داده؛ ۱۹۴ شهر و شهرستان آمار طلاق بالاتر از میانگین کشوری داشته اند.