به گزارش ایرنا «مکتب» به جریانی اطلاق می‌شود که عامدانه و با آگاهی، توسط عده‌ای صاحب‌نظر ایجاد، و با طرح قوانینی مورد پذیرش واقع شده و مطابق با آن تبعیت شود.
با این تعریف و توصیف نه تنها مراغه، بلکه مراکز مشهور شعر آیینی در زبان ترکی نیز شامل مکتب نمی‌شود؛ ضمن توجه به اینکه در سوی دیگر «سبک» مجموعه‌ای از تعاریف نانوشته است.
«حامد نوبخت یگانه» از پژوهشگران ادبیات شیعی به سبک مراغه در شعر ولایی اشاره و بیان می‌کند: اگر از مرحوم «میرفتاح موسوی» بگذریم، بنیانگذار سبک مراغه مرحوم «دخیل مراغه‌ای» است و مرحوم «سیدرضا حسینی» معروف به «سعدی زمان» از برجسته‌ترین نمایندگان آن است که در شهر تبریز نشو و نمو داشت.
به گفته وی سبک مراغه که بارزترین خصوصیت آن به لحاظ لفظ، سادگی و به لحاظ معنا روایی - حدیثی بودن آن است، در مقتل «دخیل» به این نوع جلوه‌نمایی می‌کند: «روایت دور ایلیکه معاویه جهنمه واصل اولوب...» یا در جایی دیگر «جناب سیدالساجدین و زینة‌الموحدین، امام زین‌العابدین بیروب...» و اما در شعر سعدی زمان که از آن به عنوان مقتلی موثق یاد می‌شود: «معتبر مقتلده بو کیفیتی وار چوخ یاران...».
وی بیان کرد: برای درک بهتر سبک مراغه به مقایسه‌ای اندک با دیگر سبک‌های شعر مرثیه در زبان ترکی می‌پردازیم و آن را از سبک تبریز آغاز می‌کنیم که سبکی عارفانه دارد.
وی ادامه داد: عرفان نه به معنای پیروی از «ابن عربی» یا «مولوی» بلکه در معنای کسب معرفت نسبت به ائمه‌ی اطهار (ع) بدان طریقت که فرموده‌اند تا درک حقیقت به ظرفیت در شناخت به نورانیت نبوی و علوی صل‌الله علیهم اجمعین.
پژوهشگر ادبیات شیعی اضافه کرد: مرحوم صراف تبریزی از برترین پیروان سبک عارفانه از زبان جناب سکینه به جناب علی اکبر (ع) اینگونه می‌سراید: «جان وئریر لعل لبون هردم منه عیسی کیمی / مات و مبهوت اولمیشام بو عرصده موسی کیمی / جلوه ی حسنون تجلا ائیلمیش سینا کیمی / کربلا صحراسی اولموش وادی سینا منه / چون بساط عشقده سنسن امیر سلسله / منده بو عشقیلن اوللام دستگیر سلسله ...».
«نوبخت یگانه» این را هم بیان کرد که مرحوم بیضای اردبیلی از سردمداران همین سبک می‌گوید: «تکیه ایلوب نیزیه چون صورت الله تک / واحد و یکتا حسین معناده الا الله تک ...».
وی اظهار کرد: اردبیل با سبکی «بینابین» از جهتی نزدیک به مراغه و از سویی دیگر نزدیک به تبریز است و مرحوم یحیوی به عنوان یکی از نمایندگان این سبک اینگونه سروده است: «امامون حالت موت و حیاتی فرد یکتادور / امام اولمز نظر دن غائب آسا دائم و احیادور ... / امام ئولسیدی باشی نیزه باشینده دانشمازدی ... / بو اخبار و احادیث و تواریخ و روایتلر ...».
وی افزود: «دربند» نیز با سبکی «حماسی» قابل توصیف است؛ چنانکه مرحوم شعاعی دربندی در مقام انشاد سروده است: «آصف رأییم گئچوب تخت سلیماندان گینه/ ماریه ملکونده بیر اوزگه سلیمان آختارور / زورق فکریم سالوب لنگر رجز دریاسینه/ نوح تک کرب و بلا دشتینده طوفان آختارور...».
وی با تاکید بر اینکه با مختصر نگاهی به دیگر سبک‌ها، زوایای سبک مراغه بیشتر روشن شده و مختصات سبک «روایی - حدیثی» آن بیش از پیش واضح می‌نماید، ادامه داد: ممکن است شاعری سبک مخصوص به خود را داشته باشد و در ذیل دیگر سبک‌ها نگنجد و البته این می‌تواند قدرت شعری آن شاعر را برساند به مانند استاد کریمی مراغه‌ای؛ اگرچه با نگاهی دوباره به اشعار وی، شاید به سبک بینابین برسیم.
«مهدی پولادی»، مولف کتاب عزاداری در مراغه نیز با بیان اینکه قالب تأثیرگذار و نافذ شعر و مرثیه، میان دلها و عاطفه از یک سو و حادثه عاشورا و شخصیت‌های کربلا از سویی دیگر پیوند می‌زند، اظهار کرد: مراغه همواره مهد پرورش ادبا، فضلا، شعرا و دانشمندان بزرگ عالم تشیع بوده و هست و مرثیه‌سرایان این شهرستان از سده‌های گذشته تا به حال به خط مشی امامان و معصومان لبیک گفته‌اند.
وی اضافه کرد: میرعبدالفتاح الموسوی المراغه‌ای(متوفای ۱۱۵۸هـ.ق)، طوطی مراغه‌ای از عالمان شاعر و عارفان پاکباز قرن سیزدهم هجری قمری و ملاحسین مراغه‌ای متخلّص به «دَخیل» که طی قرن سیزدهم در روستای خرمازرد مراغه متولد شد، از جمله پیشگامان مرثیه‌سرایی در این شهرستان هستند.
وی ادامه داد: از دیگر شاعران مرثیه‌سرای این شهرستان به «میرزامهدی شکوهی مراغه‌ای» فرزند محمدقلی که طی سال ۱۲۴۷هـ.ق در شهر تبریز دیده به جهان گشود و بعد از مدتی در مراغه ساکن شد، می‌توان اشاره کرد.
به گفته این نویسنده، حاج میرسلام‌الله موسوی مراغه‌ای متخلّص به مُجرم مراغه‌ای ملقّب به مجذوب علیشاه(متولد ۱۲۰۵ه.ش)، علی متخلّص به عاشق مراغه‌ای و میرزامحمود آقائی فرزند میرزامحمد متخلّص به «فانی» نیز در اشعار بسیاری در مدح اهل بیت به یادگار گذاشته‌اند.
وی ادامه داد: مرحوم میرزا محمد گلزاری فرزند محمدعلی متخلّص به پریشان(متولد ۱۲۶۲ه.ش)، کربلائی محمدعلی نسبت کریمی متخلّص به «ذاکر» مراغه‌ای(متولد ۱۲۷۸ ه.ش) و علی‌قلی دواتگرزاده متخلص به عبدالذّلیل مراغه‌ای (متولد ۱۲۸۰ه.ش) از دیگر شاعران مرثیه‌سرای این شهرستان هستند.
«پولادی» افزود: همچنین از دیگر شاعران مرثیه‌سرای این شهرستان می‌توان به حجت‌الاسلام حاج میرزا ابوالفضل ناظمی متخلّص به ناظمّیه(متولد۱۲۹۱هـ.ش)، جهانبخش قره‌چاللو متخلص به «جهان» فرزند جهانگیرخان (متولد ۱۲۹۳ ه.ش) و اسماعیل حمیدیه متخلّص به «نشید» (متولد ۱۲۹۵ه.ش) اشاره کرد.
این مولف با معرفی چند شاعر مرثیه‌سرای دیگر این شهرستان، بیان کرد: عباسقلی اکبری فرزند درگاه قلی (متولد ۱۳۰۳ ه.ش در روستای نُوای مراغه)، «علی‌النّقی افتخارزاده» متولد ۱۳۰۴ هجری شمسی و حاج محمد خیری مطلق فرزند اسماعیل متخلّص به «خیری» و متولد ۱۳۰۹هجری شمسی نیز از دیگر مرثیه‌سرایان این شهرستان هستند.
به گفته «پولادی» استاد حاج میرزا حسین نسبت کریمی فرزند مرحوم محمدعلی «ذاکر مراغه‌ای» متخلّص به کریمی مراغه‌ای و عطوف کتابچی متخلّص به «محبّی» متولد ۱۳۱۲ هجری شمسی از شاعران معاصری هستند که اشعاری بس گرانبها در مدح اهل بیت به یادگار گذاشته‌اند.
وی ادامه داد: احمد شاکر فرزند کریم از شعرای گمنام مراغه، رضا پاشازاده متخلص به «رضا» و متولد ۱۳۱۵ ه.ش و سیدحبیب صدر متخلص به «صدر» متولد ۱۳۱۹ هجری شمسی نیز از شاعران نامی این شهرستان هستند.
وی اضافه کرد: از دیگر شاعران معاصر این شهرستان می‌توان به «رحیم مهکام»، «فیروز خیری»، «حمید اقبالی‌فام»، «حاج یعقوب ماهری»، «پرویز لطف»، «استاد حیدر عباسی» و «استاد داود مثمر» اشاره کرد.
«پولادی» این را هم بیان کرد که دکتر جواد فرهودی متخلّص به هادی، احمد ذاکر، استاد رضا نویدی‌آذر، رحیم ضیائی‌فر، آیت‌الله حاج یعقوب جعفری، کریم باقریفام، محمد اصغروند متخلّص به «اخگر»، «اکبر مقصودی» و «بهزاد احدی» از دیگر شاعران نامی این شهرستان به شمار می‌روند که هریک اشعاری در مدح اهل بیت دارند.
به گزارش ایرنا از دیگر شاعران مرثیه‌سرای این شهرستان نیز می‌توان به حسن علیدوست، رحیم نسبت کریمی، ابراهیم آذری، یعقوب علیرضائی جاهد، علی عباسپور، سیّدرضا صدر، حسن روحی، ودود دوستی، اوروجعلی نصیری، هادی محمدی، محمد آذرشین‌فام و چاپار محمدپور چلان علیا اشاره کرد.
تعداد مرثیه‌سرایان این شهرستان به ویژه آنان که در قید حیات هستند به حدی است که به سادگی نمی‌توان اسامی همه آنان را در یک مکتوب جمع کرد اما نام‌هایی چون رضا موقّر(قاجار)، فیروز جوادی، دکتر علیرضا صحتی، بابک نجفی، اسماعیل شیری، وهّاب حیدری، سیدحجّت نقوی، سعید تیموری، داود محمدزاده و حیدر خدایی نیز در میان شاعران مرثیه‌سرای شهرستان به چشم می‌خورد.
همچنین از دیگر شاعران مرثیه‌سرای این شهرستان می‌توان به جعفر صادقی، فریبا عباسی، رضا حسن‌پور باقری، حسین فرهادی، سیامک نژادمحمدی، خلیل محمدصادقی ورجوی، عارف ساسانی، وحید وجدانی، محمد نعمت‌دوست و احسان باشرافت اشاره کرد.
نظر شما