به گزارش ایرنا، پرداختن به سنن و رسوم گذشتگان می‌تواند ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی اقوام و ملت‌های مختلف این سرزمین پهناور را برای نسل حاضر بازگو کرده و روحیات آنان را زنده کند.
فرهنگ و تمدن هر نسلی نیز نشات گرفته از آداب، سنن نیاکان و پیشینیان است و پایه های اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی هر ملتی ریشه در اعتقادات و مباحث فرهنگی و اجتماعی اجداد آن سرزمین دارد.
احیای بازی های بومی و محلی نیز می‌تواند در شناساندن فرهنگ قدیم و اصیل مردم و همچنین پیوند نسل جدید با نیاکان بسیار مفید باشد و این در حالی است که ورزشهای بومی - محلی در گیلان از سابقه چند صد ساله برخوردار است و مردم نیز از دیرباز در مراسم و جشنهای مختلف به این ورزشها می‌پرداختند.
گیلان یکی از استانهایی است که بیشترین بازیهای بومی - محلی را در کشور دارد که قدمت برخی از این ورزشها به بیش از چند قرن می رسد و اکثر آنها نیز بسیار زیبا هست و به طور معمول این ورزشها در مناسبتهای مختلف به نمایش در می‌آیند.
شناسایی بیش از ۲۵۰ بازی بومی محلی در گیلان
گیلان از دیرباز با داشتن فرهنگ غنی در ورزش نیز در سطح کشور پیشرو بوده است.
ورزش در این استان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و است و همیشه گیلان در ورزش جزو برترین استان بوده و تعداد ورزشکاران سازمان یافته این استان نیز رتبه‌های اول تا سوم کشور را در اختیار دارد و در رشته‌های گوناگون نیز قهرمانان بنامی از این استان به ورزش کشور معرفی شده‌اند.
علاقه وافر مردم این خطه به ورزش به سالهای اخیر مربوط نمی‌شود و ورزش در خون و رگ مردمام می‌باشد به طوریکه در ورزشهای بومی - محلی استان گیلان از قدمت چند صدساله برخوردار است و ورزشهای زیاد و معروفی در این بخش در استان وجود دارد.
رئیس هیات ورزشهای ورستایی، عشایری و بومی محلی گیلان در این خصوص در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: با این وجود بیش از ۲۵۰ بازی بومی - محلی در گیلان شناسایی شده که حدود ۱۸۰ مورد آن ثبت شده است.
محسن سماکچی افزود: از مهمترین این بازیها می‌توان به کشتی گیله مردی، لافند بازی، کلاه پران، عروس گولی، قیش بازی، ال‌کاوه، مرغانه بازی، ترنا، الختر، ماچلوس، هفت سنگ، آهوچره، آغوز بازی، شیرین دودو (زو یا کبدی)، هپولیکا، و توپ‌پا اشاره کرد که لافند بازی به همراه کشتی گلیه مردی از معروف ترین و محبوب‌ترین بازیهای بومی محلی استان قلمداد می‌شوند.
وی ادامه داد: در بین ورزشهای بومی محلی، کشتی گیله مردی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و اکثر ورزشدوستان در کشور نام این رشته ورزشی بومی محلی را شنیده و حتی استان مازندران در این رشته فعالیت و پهلوانان خوبی دارد.
وی بیان کرد: از بازی های بومی - محلی در استان گیلان، ۱۸ بازی به ثبت ملی رسیده و تاکنون نیز چهار بازی بومی محلی گیلان شامل رشته زیبا و پرطرفدار کشتی گیله مردی در سال ۹۰، لافند بازی(لافن بازی) از بازی های بومی محلی محبوب گیلان در سال ۹۱، ال کاوه بازی و همچنین مرغانه بازی در سال ۹۸ به ثبت ملی رسیده اند.
وی خاطرنشان کرد: همچنین آیین شکرگزاری گیله مردی و مراسم جشن خرمن نیز به ثبت ملی رسیده اند که در این ۲ مراسم نیز، بازی های بومی - محلی گیلان با استقبال خوب اقشار مختلف مردم اجرا می شود.
لافن بازی ورزش بومی محلی زیبا و مهیج
طی چند سال اخیر برنامه ها و گزارشات مختلفی در خصوص کشتی گیله مردی ارایه شده اما لافن(لافند) بازی بعنوان یکی از بازیهای بومی محلی و بخشی از فرهنگ مردم با وجود پیشینه و محبوبیت زیاد، مهجور مانده و نفرات انگشت شماری در این رشته فعالیت می‌کنند.
یکی از کارشناسان باسابقه ورزش گیلان در خصوص ورزش بومی محلی لافن بازی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: لافن یا لافند بازی یکی از ورزشهای بومی - محلی شناخته شده و معروف استان گیلان در سطح کشور می باشد که در اکثر جشنها این بازی به نمایش گذاشته می‌شود.
اسماعیل شکری افزود: لافن در زبان محلی به طناب اطلاق می شود و این رشته ورزشی بومی محلی به شکلهای مختلف در اقصی نقاط جهان به خصوص در سیرکها به نمایش در می‌آید که البته این رشته با نام های بندبازی، رسن بازی، داربازی و ریسمان بازی نیز به اجرا گذاشته می‌شود.
وی تصریح کرد: این رشته بومی محلی گیلانی قدمت زیادی دارد و برخی از ملوانان و کشتیرانان نیز در زمانهای گذشته برای کار خود از آن بهره می گرفتند به طوری که واعظ کاشفی سابقه این رشته را به زمان حضرت نوح (ع) می داند.
وی گفت: واعظ کاشفی می نویسد اگر بپرسند کار رسن بازی از کی مانده، بگو از نوح پیغمبر که در وقتی که عالم را طوفان گرفته بود و آن حضرت با مومنان در کشتی بودند چون مژده نجات رسید، رسنی که در بادبان کشتی بود، حضرت نوح(ع) دست در آنجا زد و به میل کشتی برآمد تا ببیند که آب چه مقدار رفته و چه مقدار مانده و زمانی بر بالای رست درنگ کرد و از این طرف به آن طرف حرکت فرمود.
رئیس اسبق هیاتهای والیبال، ورزشهای همگانی و هیات انجمن های ورزشی گیلان ادامه داد: در اشعار شاعران ایران نیز اشاره‌ای به بندبازی شده و حاکی از آن است که رواج این بازی در دوره‌های مختلف می باشد.
وی اضافه کرد: سوزنی سمرقندی می گوید: کند همچو بازیگران گاه کشتن ـ کند همتش را همی بندبازی، همچنین نظامی می گوید: ولی باد از رسن پایت ربوده است ـ رسن بازی نمی دانی چه سود است و صائب تبریزی دیگر شاعر ایرانی نیز می گوید: دل تو تا رک خامی زآرزو دارد / چه عنکبوت تو را کار ریسمان بازی است.
این کارشناس بازیهای بومی محلی بیان کرد: همچنین در رستم التواریخ ضمن شرح وقایع دوران سلطنت کریم خان زند اشاره ای نیز به بندبازان در شهر شیراز در عروسی فرزند فخرالملوک کریم خان داشته است و به هر حال در نمایش بندبازی هم می‌توان نشانی از عملیات مهارتی، نظامی‌گری و همچنین از دریانوردان کهن دید.
شکری در خاتمه اظهار کرد: به هرحال لافن بازی به همراه چند رشته بومی محلی سابقه و قدمت زیادی در گیلان دارد و پرداختن به این ورزشها می تواند رسم و رسوم گذشتگان را برای نسل جدید زنده کند و به طور حتم برای نسل امروز نیز این بازیها و سنتها جذاب است.
نحوه اجرا و وسایل موردنیاز لافند بازی
اکنون به خود لافن(لافند) بازی می پردازیم که این رشته از ۲ نفر تشکیل شده و زمین بازی آن آزاد است و وسایل مورد نظر طناب و نقاره است. ترکیب گروههای بندبازی نیز از بندباز که به آن پهلوان نیز گفته می شود و یالانچی یا شیطانک که وردست پهلوان است، سرناچی و نقاره(دهل) زن تشکیل می‌شود.
بندباز در بالای طناب حرکات نمایشی انجام می دهد و یالانچی نیز در پایین با تقلید از بندباز، مردم را به خنده می آورد. پوشاک و ابزارها در این نمایش سنتی جذاب که در مطالعه فرهنگ بومی مردم گیلان مشاهده می‌شود نمایانگر عناصر بومی و روحیات مردمان این سرزمین است.
چهار تیر چوبی یا لوله آهنی که هر کدام در حدود ۵ متر طول دارد و از چوب‌های جنگلی یا لوله آهن است نیز در این نمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد و ابزار مورد نیاز با توجه به مهارت و بازی لافندباز مانند دوچرخه، صندلی، سینی، لحاف و تشک، شیشه چراغ، بطری نوشابه و دیگ بزرگ نیز در این مراسم استفاده می‌شود.
طناب و ریسمان این بازی به طور معمول از جنس کنف است که البته مرحوم پرویز خودش که یکی از برجسته ترین ورزشکاران تاریخ این رشته بومی محلی محسوب می شد، از ترکیب کنف و ابریشم در بافت طناب استفاده می‌کرد که این طناب بیست متر طول دارد و از ۱۲ رشته و چهارلایه سه رشته‌ای تابیده شده و وزن آن حدود ۳۰ کیلوگرم است.
لنگر که نوعی چوب بلند است دیگر وسیله موردنیاز برای این رشته بومی محلی است که از دو نیمه سه متری تشکیل شده و با یک بست فلزی به یکدیگر متصل می‌شو که لافندباز تعادل خود را بر روی طناب به وسیله آن حفظ می‌کند.
پوشاک موردنیاز لافن باز یا پهلوان نیز سبک و چسبان است که بنا به سلیقه بندبازان، تزئیناتی بر روی آن انجام می شود و در گذشته پهلوانان برای جلوگیری از چشم زخم، دعاهایی بر بازوی خود می‌بستند، همچنین لباس یالانچی‌ها نیز شبیه لباس حاجی فیروز است.
برای شروع این ورزش نیز ابتدا یالانچی وارد میدان شده و عربده جویی می‌کند، پهلوان پس از او وارد میدان می‌شود و می‌خواهد بالای طناب برود که یالانچی جلوی او را می‌گیرد و با حرکات خنده‌آور مانع این کار می‌شود، سپس پهلوان با او کشتی گرفته و یالانچی را زمین می‌زند و بالای طناب می‌رود.
شعرخوانی نیز بخشی از این بازی است زیرا پهلوان یا لافندباز بالای ریسمان و طناب قرار می‌گیرد و شعر می‌خواند و یالانچی از پهلوان تقلید کرده و شعرها را بازخوانی می‌کند.
شروع بازی با نرمش پا و دو کام و دو شاخه زدن دو ضرب و سه ضرب است که سابقه آن در ایران به مرحوم پهلوان خودش برمی‌گردد و بهترین نوع بازی به عقیده پهلوانان همان دوکام و دو شاخه زدن است.
پهلوان از طناب پایین آمده و یالانچی را بر دوش گرفته و بالای طناب می‌برد، همچنین پهلوان صندلی را بالای طناب برده و صندلی را داخل مجمعع گذاشته و روی صندلی می‌نشیند.
حرکات پهلوان بر روی طناب بسیار زیبا، مهیج و خطرناک است و شاید به دلیل خطرناک بودن حرکات روی طناب و آن هم از فاصله چندی متری، افراد چندانی مایل نیستند که در این رشته ورزشی بومی محلی ورود کنند زیرا انجام این حرکات نیز بسیار سخت و خاص است.
به هر حال لافند بازی یکی از زیباترین و کهن‌ترین بازیهای بومی محلی در گیلان بشمار می رود که مرحوم خودش به همراه فرزندانش نقش بسزایی در آشنایی این رشته در میان مردم داشت و وی در مراسم‌های مختلف حضور می یافت و این ورزش بومی محلی را به همراه فرزندانش به نمایش می گذاشت.
امیدواریم که مسئولان ورزش گیلان به خصوص هیات ورزشهای روستایی عشایری و بومی محلی این استان، در ترویج و پویایی این رشته‌های بومی محلی تلاش وافری داشته تا نسل جدید با این ورزشهای زیبا و کهن بیشتر آشنا شوند.
نظر شما