تولد آی‌قصه
آی‌قصه برنامه‌ای است که با هدف تولید محتوای صوتی شامل قصه، ترانه و لالایی و کتاب‌های صوتی راه‌اندازی شد. «وحید ترابی» مدیر اجرایی آی‌قصه در نشستی با پژوهشگران ایرنا در مورد ایده و شکل‌گیری این برنامه می‌گوید: آی‌قصه با هدف تولید محتوای صوتی، قصه، ترانه و کتاب صوتی برای مخاطب فارسی‌زبان کودک و نوجوان ایرانی، افغانی و ... آغاز به کار کرد.
ایده اولیه کار در سال ۱۳۹۷ توسط «امید ترابی و پوریا عالمی» مطرح شد و در سال ۱۳۹۸ نخستین قصه در «کست باکس» منتشر شد. بعد از انتشار ۶ تا ۷ قصه، برنامه آی‌قصه در نسخه اندروید موبایل‌ها فعال شد. من در آن زمان مسئول فنی مجموعه بودم و مسئولیت زیرساختی نرم‌افزار برعهده من بود. یکی از قصه‌های مشهور آی‌قصه «مجموعه قصه‌های شهر آی‌قصه» است که راوی این قصه‌ها خانم «لیلی رشیدی» و نویسنده این قصه‌ها «پوریا عالمی» بودند. این قصه‌ها از مجموعه‌ای از دوستان گوینده و کاربلد انجام و کار موفقی هم شد.
آی‌قصه در ابتدای فعالیت و تقریبا تا اوایل سال ۱۳۹۹ با روش به اصطلاح سینه به سینه تبلیغ می‌شد اما به تدریج، تیم اجرایی و تولید بزرگتر شد و مدیرعامل مجموعه پوریا عالمی بود. سرمایه اولیه برای راه‌اندازی این نرم‌افزار از طریق «پوریا عالمی، زهرا عمرانی و امید ترابی» بنیانگذاران مجموعه آی‌قصه تامین شد و بعد از دریافت مجوزهای لازم، شروع به فعالیت کرد. ما در واقع یک مجموعه فرهنگی_هنری هستیم که از دو نهاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نشر دیجیتال مجوز داریم.»
فضای کار استارتاپی در ایران بسیار پرهزینه است؛ به‌ویژه در بخش تولید محتوا که درآمدزایی کمتری دارد. تولید و نگهداری این محتواها نیز هزینه بیشتری دارد. تولید ۱۰ دقیقه قصه و نگهداری آن، نزدیک به ۱۵ میلیون تومان هزینه داردتولید محتوا، جذاب اما پرهزینه
ترابی مدیر مجموعه آی‌قصه در رابطه با سختی‌های کار تولید محتوا در کشور می‌گوید: فضای کار استارتاپی در ایران بسیار پرهزینه است؛ به‌ویژه در بخش تولید محتوا که درآمدزایی کمتری دارد. تولید و نگهداری این محتواها نیز هزینه بیشتری دارد. تولید ۱۰ دقیقه قصه و نگهداری آن، نزدیک به ۱۵ میلیون تومان هزینه دارد.
با وجود این هزینه‌ها در حال حاضر می‌توان گفت به نقطه صفر شروع رسیدیم و به اصطلاح دخل و خرج‌مان یکی شده است. همه قصه‌هایی که در آی‌قصه وجود دارد تولیدی است. در مجموعه آی‌قصه، نویسندگانی داریم که در موضوع‌های مختلف قصه‌ها را می‌نویسند و همین نکته ما را از دیگر نرم‌افزارهای قصه‌گو متمایز کرده است.
وی در پاسخ به پرسشی در مورد استفاده نکردن از قصه‌های کهن ایرانی نیز توضیح می‌دهد: «محتوای گذشته ما محتوای بدی نیست اما دو نکته وجود دارد؛ نخست آنکه تعداد این قصه‌ها کم است و بعد از مدتی تمام می‌شود و قصه جدیدی هم وجود ندارد.
فلسفه شکل‌گیری آی‌قصه در واقع همین نکته بوده است؛ نکته دوم اینکه قصه‌های قدیمی که وجود دارد مربوط به زمانی تا پیش از ۳۰ سال گذشته بوده و در این ۳۰ سال اخیر قصه جدید و خوب زیادی تولید نشده است. برای مثال اتفاق بزرگی مانند همه‌گیری کرونا اتفاق افتاد؛ آیا قصه‌ای درباره این موضوع برای کودکان وجود دارد؟ چطور می‌توان این موضوع را در قالب قصه برای بچه‌ها تعریف کرد و توضیح داد؟ یا برای آموزش مسایل مالی به کودکان قصه‌های کمی وجود دارد. در اینجا قصه دیگر فقط کارکرد سرگرمی ندارد و یک نقش فرهنگی مهم دارد. این موارد بخشی از دلایل تولید قصه‌های آی‌قصه هستند.
البته در نرم‌افزار آی‌قصه فایل کتاب‌های صوتی از انتشارات مختلف نیز وجود دارد که ما در پلتفرم آی‌قصه، این قصه‌ها را به فروش می‌رسانیم و حتی نسخه صوتی برخی از این کتاب‌ها را نیز خودمان تولید کرده‌ایم. کاری که نرم‌افزارهای مشابه دیگر هم انجام می‌دهند اما خاص بودن آی‌قصه در تولید قصه‌های جدید است.
طرح اولیه آی‌قصه فقط تولید قصه‌های صوتی بود. بعد از مدتی به این فکر افتادیم که یک مسیر موازی با آی‌قصه را راه‌اندازی کنیم که در واقع بخش تصویری آی‌قصه باشد. چون بر اساس بازخوردهایی که دریافت کردیم بخشی از مخاطبان آی‌قصه در سنین پایین‌تر دوست داشتند قصه‌ها و شخصیت‌ها تصویر داشته باشند. مشکل اینجاست که تولید انیمیشن بسیار پر هزینه است. به طور مثال اگر یک قصه صوتی ۱۰ دقیقه‌ای از نقطه آغاز تا پایان ۲۰ میلیون تومان هزینه داشته باشد، همین قصه اگر در قالب انیمیشن تولید شود نزدیک به ۶۰ میلیون تومان هزینه دارد.
ما در آی‌قصه دسته‌بندی موضوعی هم داریم و می‌خواهیم در آینده قابلیت جست‌وجو با موضوع‌های مختلف را نیز به این نرم‌افزار اضافه کنیم.
ترابی همچنین در مورد حمایت سازمان‌ها از فعالیت مجموعه آی‌قصه می‌افزاید: «در یک دوره‌ای در سال ۱۴۰۰ با سازمان یونیسف همکاری کوتاهی داشتیم که مجموعه آی‌قصه تقدیرنامه‌ای را هم دریافت کرد اما تا کنون حمایتی از سوی سازمان‌های داخلی فعال در حوزه کودکان وجود نداشته است.»
آدم بزرگ‌هایی که بچه‌ها را دوست دارند
وی در مورد انتخاب موضوع قصه‌ها و میزان آشنایی و تسلط نویسندگان این قصه‌ها به موضوع‌های تربیتی کودکان نیز توضیح می‌دهد: «ما یک هیات تحریریه داریم که آقای پوریا عالمی مدیریت آن را برعهده دارد. روند کار به این شکل است که وقتی موضوع جدیدی برای قصه مطرح می‌شود برای مثال اگر قرار است قصه‌ای با موضوع نجوم، مسایل مالی و یا مسایل تربیتی نوشته شود، به سراغ متخصصان این حوزه می‌رویم. در قصه‌هایی که با موضوع نجوم نوشته شد با موسسه نجوم ایران و در موضوع سواد مالی با موسسه پارت همکاری کردیم.
این همکاری‌ها هم در قالب مشاوره و راهنمایی در نوشتن قصه و هم به صورت اسپانسرِ کار انجام می‌شود. در موضوع‌های تربیتی نیز نسخه نهایی قصه‌ها با نظارت گروهی از مشاوران تربیتی نوشته می‌شود. رویکرد ما در آی‌قصه این است که کودک با نفس قصه گوش‌دادن آشنا شود و انس بگیرد؛ چون گوش‌کردن به قصه به رشد هوش و تقویت خلاقیت کودکان کمک می‌کند. نکته مهم در قصه‌گویی این است که پیام به صورت مستقیم منتقل نشود. در تلاشیم در قصه‌ها به صورت نامحسوس و غیرمستقیم مفاهیم و موضوع‌های تربیتی را به کودکان منتقل کنیم.
«ما در آی‌قصه تیم ثابت از نویسنده و تصویرگر و گوینده و ... نداریم. برای تولید قصه‌ها با حدود ۷۰ تا ۸۰ نویسنده در مجموعه قصه‌های مختلف و در بازه‌های زمانی متفاوت همکاری داشته‌ایم و با سه استودیو مختلف کار می‌کنیم. گاهی پیش آمده که برای موضوع قصه به چند نویسنده سفارش دادیم و در نهایت قصه‌ای را که بهتر بوده انتخاب کردیم. از افراد مشهور در حوزه کودک که به عنوان صداپیشه شخصیت‌های قصه با مجموعه ما همکاری می‌کنند آقای پیمان فاطمی است. خانم نگار استخر هم در یکی از مجموعه قصه‌های آی‌قصه به عنوان صداپیشه با ما همکاری کردند.»
ترابی در رابطه با نسبت هنر و ادبیات با فناوری در مجموعه آی‌قصه به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: «در آی‌قصه نقش هنر پررنگ‌تر و بیشتر است. درست است که اگر نرم‌افزار نباشد نمی‌توان قصه‌ها را به این شکل و در این سطح ارائه داد اما آنچه که موجب ارزشمندی آی‌قصه می‌شود، بخش هنری و ادبیات آن است.»
وی درباره بازخورد مخاطبان کودک آی‌قصه نیز می‌گوید: «در این برنامه امکان ارسال نظرات در قالب کامنت(پیام) برای هر قصه وجود دارد اما بیشترین بازخوردها را از صفحه اینستاگرام آی‌قصه دریافت می‌کنیم. علاوه بر آن، در فواصل مختلف، مسابقات و چالش‌هایی را در وب‌سایت آی‌قصه برگزار می‌کنیم که مخاطبان در آن شرکت می‌کنند. به طور مثال عید امسال، مسابقه رنگ‌کردن تخم‌مرغ در دو موضوع قصه‌های آی‌قصه و موضوع آزاد برگزار کردیم. بچه‌ها در این مسابقه عکس از تخم‌مرغ‌هایی که رنگ کرده بودند می‌فرستادند و به آنها جوایزی هم اهدا شد.
گاهی چالش‌هایی در صفحه اینستاگرام برگزار می‌شود و از بچه‌ها می‌خواهیم بخشی از قصه‌های آی‌قصه را با صدایشان بخوانند و برای ما ارسال کنند. بعد از پایان چالش، این ویدئوها و صوت‌ها جمع‌آوری شده و در صفحه اینستاگرام آی‌قصه و یا در کانال یوتیوب بارگذاری می‌شود.»
فراز و فرودها
مدیر اجرایی آی‌قصه در مورد فراز و فرودهای این مجموعه از آغاز فعالیت تا کنون توضیح می‌دهد: «همه‌گیری کرونا و قرنطینه ناشی از آن سبب شد استقبال مردم از نرم‌افزارها و خدمات آنلاین بیشتر شود و این اتفاق به سود آی‌قصه هم تمام شد. البته در طول فعالیت‌مان دو بار ضربه شدید و سختی خوردیم؛ نخست در دوران عید سال ۱۴۰۰ که به شرکت ابرآروان حمله(سایبری) شد و سرورهای آن از بین رفت. در این اتفاق بخش زیادی از اطلاعات دادههای ما نیز از بین رفت و مدت زیادی طول کشید تا آنها را بازیابی کنیم. آخرین اطلاعاتی که از کاربران داشتیم مربوط به دو هفته پیش بود که به روز نبود؛ در نتیجه تصمیم بر این شد تا استفاده از نرم‌افزار را به مدت یک ماه برای کاربران رایگان اعلام کنیم.»
«این روند بازیابی ادامه داشت تا شهریور ۱۴۰۱ و جریان ناآرامی‌هایی که اتفاق افتاد که به طور کل فضای آنلاین دچار افول شد. در اینجا، اتفاقات درست برعکس دوران کرونا رقم خورد و به ضرر فعالیت ما تمام شد. در پاییز ۱۴۰۱ استفاده از آی‌قصه به یک بیستم حالت گذشته رسید اما از دی‌ماه سال ۱۴۰۱ که مسئولیت اجرایی کل مجموعه به من سپرده شد، تلاش کردیم فضا را تغییر داده و اپلیکیشن را به اصطلاح زنده کنیم و به مرور زمان به حالت طبیعی برگشتیم.»
ترابی به دیگر مشکلات موجود در مسیر فعالیت آی‌قصه اشاره کرده و می‌گوید: « یکی دیگر از مشکلات بر سر راه فعالیت مجموعه آی‌قصه اخذ مجوز به عنوان موسسه فرهنگی بود که بسیار سخت و زمان‌بر است. برای ما چیزی حدود یک سال و نیم طول کشید تا این مجوز را دریافت کنیم.
متاسفانه هنوز فرهنگ هزینه‌کردن برای استفاده از محتوای خوب در کشور ما جا نیفتاده و افراد ترجیح می‌دهند از نسخه‌های رایگان و حتی غیرقانونی محتوا استفاده کننداز بزرگترین دغدغه‌های استارتاپ‌ها نیز بحث مالی آن است به‌ویژه در موضوع تولید محتوا که افراد در ایران برای این بخش پول نمی‌دهند. متاسفانه هنوز فرهنگ هزینه‌کردن برای استفاده از محتوای خوب در کشور ما جا نیفتاده و افراد ترجیح می‌دهند از نسخه‌های رایگان و حتی غیرقانونی محتوا استفاده کنند. این موارد، در کنار هزینه بالای تولید محتواست.»
آی‌قصه به روایت آمارها
وی درباره تعداد نصب و دانلود برنامه آی‌قصه و سایر آمارهای مربوط به این نرم‌افزار می‌گوید: «تا اوایل سال ۱۴۰۰ تعداد دانلود اپلیکیشن آی‌قصه در کافه بازار تقریبا ۲۰ هزار بار بود که این عدد در حال حاضر به ۱۰۰ هزار دانلود و نصب و در گوگل این تعداد به ۲۳۰ هزار بار رسیده است. در مجموع تاکنون نزدیک به ۳۳۰ هزار بار نصب انجام شده است. تا این لحظه ۵۶۱ قصه در آی‌قصه داریم که تقریبا ۹۰ ساعت است. تا اوایل سال ۱۴۰۱ ما به عدد ۱۵۰۰ کاربر فعال در اپلیکیشن رسیدیم و تقریبا ۱۰۰ هزار نصب اپلیکیشن انجام‌شده بود که ۱۰ هزار نفر از این تعداد از نسخه پولی قصه‌ها استفاده می‌کنند.
نکته مهمی که قصد داریم به زودی راه‌اندازی کنیم، به‌خصوص به دلیل درخواست متعددی که از سوی مخاطبان آی‌قصه دریافت کردیم، اضافه کردن نسخه تلفن همراه آی.اُ.اس (IOS) اپلیکیشن آی‌قصه است.»
مدیر اجرایی نرم‌افزار آی‌قصه درباره نسبت مخاطبان این برنامه که به صورت رایگان از محتوا استفاده می‌کنند در مقایسه با افرادی که از نسخه پولی استفاده می‌کنند نیز می‌افزاید: «در بازه‌های زمانی مختلف مدل رایگان و پولی اپلیکیشن را تغییر دادیم چون هدف ما این بود که افراد مختلف در این برنامه به قصه گوش کنند. به عنوان مثال در یک دوره‌ای یک مجموعه قصه به صورت رایگان در دسترس بود به طوری که می‌توان گفت ۷۰ درصد از کسانی که نرم‌افزار را نصب کرده بودند این قصه‌ها را گوش کرده بودند. این استقبال از قصه‌ها برای ما بسیار جذاب بود تا جایی که تصمیم گرفتیم افرادی که اپلیکیشن را نصب می‌کنند به مدت یک روز اشتراک رایگان برای همه قصه‌ها داشته باشند.
در حال حاضر می‌توان گفت هر فردی که برنامه آی‌قصه را نصب‌کرده حداقل یک قصه از قصه‌های موجود را گوش کرده است اما به صورت آماری می‌شود گفت تعداد افرادی که از نسخه رایگان استفاده می‌کنند به نسبت کسانی که از نسخه پولی استفاده می‌کنند، ۸۰ در برابر ۲۰ درصد است.»
نظر شما