چراغ زرد کرونا چشمک می‌زند

کرونا در آستانه چهارمین سال پیدایش خود ضعیف شده اما هنوز جولان می‌دهد. مردم دنیا بعد از سه سال سخت و مرگ آور و ابتلای ۶۹۴ میلیون نفر و مرگ ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر به زندگی عادی برگشته‌اند، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده کرونا دیگر در وضعیت اضطراری نیست اما این ویروس قصد خداحافظی ندارد و هر از گاهی به شکلی خودنمایی می‌کند. این بار با سویه جدید EG۵، این زیر سویه جدید از خانواده امیکرون در برخی کشورها موجب افزایش موارد ابتلا به کرونا شده اما مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند، در ایران وجود ندارد.

در ایران نیز با وجود با کاهش و افول کرونا مردم به زندگی عادی برگشته و ماسک‌ها را از صورت برداشته‌اند اما وزارت بهداشت هنوز چراغ کرونا را با انتشار روزانه آمار موارد مرگ و بستری و ابتلا روشن نگه داشته است، تا شمشیر این بیماری همچنان در بالای سر مردم بماند و مردم آن روزهای سخت را فراموش نکنند. روزهایی که با مرگ‌های چند صد نفری و در به دری‌های پیدا کردن واکسن کرونا در داخل و خارج خاطرات تلخی به یادگار گذاشت.

از زمان شناسایی کرونا در ایران ۱۴۶ هزار و ۳۱۹ نفر جان خود را از دست دادند و مرگ‌های تک رقمی هنوز در برخی روزها ادامه دارد

بر اساس اعلام وزارت بهداشت از زمان شناسایی کرونا در ایران در ۲۰ بهمن ۱۳۹۷ تاکنون ۷ میلیون و ۶۱۳ هزار بیمار مبتلا شناسایی شده و از این تعداد ۱۴۶ هزار و ۳۱۹ نفر جان خود را از دست دادند و مرگ‌های تک رقمی هنوز هم در برخی روزها ادامه دارد.

اکنون پس از چهار پیک بزرگ کرونا در ایران، در حالی که اکثریت مردم بی هراس از این ویروس تاجدار به زندگی روزمزه مشغول هستند. هر از گاهی نام یک سویه یا زیرسویه جدید به گوش می‌رسد، این بار نام زیر سویه EG۵ از خانواده امیکرون به میان آمده است اما مسئولان وزارت بهداشت می گویند، این واریانت جدید کرونا در ایران نیست.

«پدارم پاک آیین» سخنگوی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفته است: زیر سویه جدید کرونا با نام EG۵ ماهها پیش در دنیا کشف شده ولی هنوز به ایران نرسیده است. کشف زیر سویه‌های جدید کرونا در جهان به معنی شیوع آنها در ایران و سایر کشورها نیست. در ماههای گذشته علاوه بر زیرسویه EG۵، زیرسویه‌های متعدد دیگری هم در جهان کشف شده‌اند که هیچ یک شیوع نیافته و در ایران نیز شناسایی نشده بودند.

وی افزود: زیرسویه EG۵ نخستین بار ماهها قبل یعنی ۱۷ فوریه یا ۲۸ بهمن ۱۴۰۱ در جهان شناسایی شد. این زیرسویه، مشتق از یکی از زیرسویه‌های امیکرون به نام XBB۱, ۹.۱ است که از طرف سازمان جهانی بهداشت تحت رصد و سپس تحت توجه طبقه بندی شده است. این زیرسویه در ۵۱ کشور شناسایی شده و از زمان شناسایی تا کنون تغییری در بیماری‌زایی آن مشاهده نشده است.

هنوز زیرسویه EG۵ از زیرشاخه‌های امیکرون کرونا در کشور شناسایی نشده استسخنگوی وزارت بهداشت معتقد است: در ایران، آزمایش‌های لازم برای تعیین سویه و زیرسویه‌های شایع کرونا به تعداد بالغ بر ۲۰۰ مورد در هر ماه به ویژه در مورد مسافران خارجی و در مرزها انجام می‌شود اما زیر سویه EG۵ از زمان کشف آن تاکنون در ایران شناسایی نشده است.

پاک آیین گفت: خبر منسوب به یکی از دانشگاه‌های تهران مبنی بر توصیه به عموم برای ماسک زدن مورد تأیید وزارت بهداشت نیست و فعلا چنین توصیه‌ای وجود ندارد.

«حسین فرشیدی» معاون بهداشت وزیر بهداشت نیز در صحبت‌های مشابهی گفته است: هنوز سوش جدید کرونا یا همان زیرسویه EG۵ از زیرشاخه‌های سویه امیکرون کرونا در کشور شناسایی نشده است. امکان انتقال این زیرسویه جدید کرونا نسبت به سویه‌های قبلی بسیار بیشتر است، ولی علائم مشابه با کروناهای قبلی دارد. هرچند با علائم کرونای اولیه بسیار متفاوت است. البته چون اکثر افراد واکسن تزریق کرده‌اند تا حدی نسبت به آن ایمنی دارند.

معاون وزیر بهداشت البته به صراحت نمی‌گوید که مردم ماسک نزنند و اندکی محتاطانه‌تر طوری صحبت می کند که مردم مراقبت از خود را فراموش نکنند. او گفت: سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که کرونا از وضعیت اضطراری خارج شده اما این موضوع به معنای از بین رفتن کامل کرونا نیست. نه تنها در کشور ما بلکه در کشورهای دیگر هم روزانه برخی به این بیماری مبتلا می‌شوند.

«دکتر حمید سوری» متخصص اپیدمیولوژی به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: در ماههای گذشته سویه‌های جدیدی از کرونا در دنیا گزارش شده است. اگر در کشوری چنین گزارشی وجود نداشته به معنای این نیست که آن سویه یا زیرسویه از کرونا وجود ندارد یا اصلا وارد نشده است. این موضوع به میزان ارزیابی ژنتیک واریانت‌های کرونا در یک کشور بستگی دارد. در کشوری مثل ایران که نظام مراقبت ژنومیک نداریم خیلی آشکار نیست که سویه‌های جدید وارد کشور شده است یا خیر.

نظام مراقبت ژنومیک کرونا به معنای انجام آزمایش‌های ژنتیک بر صورت مداوم بر روی نمونه‌های ژنوم و توالی یابی ژنتیک نمونه‌های این ویروس ست تا از طریق این غربالگری نمونه‌های جدید ژنتیک این ویروس در کوتاهترین زمان ممکن از زمان ورود یا پیدایش آنها شناسایی شوند.

وی می افزاید: در کشور ما با وجود ورود سویه‌های جدید کرونا و با وجودی که برخی از آنها قدرت سرایت بالایی داشته‌اند، قدرت بیماری‌زایی یا مرگ آوری آنها پایین بوده است. آنچه مسلم است این است که تا زمانی که ریشه کنی و پایان اپیدمی کرونا از طرف سازمان جهانی بهداشت اعلام نشده باید همچنان خطر انتقال و ابتلا به این بیماری را جدی تلقی کنیم.

در ایران که نظام مراقبت ژنومیک نداریم خیلی آشکار نیست که سویه‌های جدید کرونا وارد کشور شده است یا خیر

این متخصص اپیدمیولوژی تاکید می‌کند: مردم اکنون به زندگی عادی برگشته‌اند و زمان آن نیست که به مردم توصیه کنیم، مدام دستها را بشویند یا فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند یا سفرها را محدود کنیم اما مسئولیت اصلی برای پیشگیری و هشدار به موقع با وزارت بهداشت است.
تاکید سوری بر این موضوع است که وزارت بهداشت در این زمنیه باید دو اقدام مهم را انجام دهد؛ اول اینکه آخرین وضعیت کرونا و هشدارهای لازم را به موقع اعلام کند. دوم اینکه آمادگی لازم را برای هر گونه بحران یا تهدید احتمالی از نظر دارو، امکانات بهداشتی و درمانی و نیروی انسانی داشته باشد تا مانند سال ۹۸ که با بحران ماسک و دارو و لوازم بهداشتی و درمانی مواجه شدیم، غافلگیر نشویم.

به گفته وی پایش مناسب و شناسایی به موقع ژنوم ویروس‌های کرونای موجود در کشور بسیار مهم است تا بتوانیم هر خطر بالقوه را به موقع کنترل کنیم. در هر صورت هنوز در ایران نظام مراقبت ژنومیک نداریم و به صورت تصادفی ممکن است، یک سوش جدید ویروس را شناسایی کنیم. انجام برخی کنترل‌های مرزی نظام مراقبت ژنومیک نیست. نظام مراقبت ژنومیک یعنی از حدود یک درصد مبتلایان جدید به صورت مستمر نمونه ژنتیک بگیریم و ارزیابی کنیم تا در صورت ورود هر نوع ویروس جدید بتوانیم به موقع و سریع واکنش نشان دهیم.

سوری می‌گوید: با توجه به اینکه در ایران نظام مراقبت ژنومیک وجود ندارد، ممکن است زیرسویه‌های جدید امیکرون در کشور وجود داشته باشد و ما خبردار نشویم. خوشبختانه واریانت‌های جدید کرونا در دنیا خیلی مرگ و میر بالایی نداشته‌اند. آخرین آن در نیویورک بود که با وجود بالا رفتن موارد ابتلا، میزان مرگ مبتلایان کم بوده است و شدت بیماری زیاد نبوده است. فقط قابلیت انتقال بیماری بالا بوده است و در سویه‌های جدید خیلی نمود بستری و مرگ نداریم. با این حال گر چه مردم به زندگی عادی برگشته‌اند اما نظام سلامت نباید عادی انگاری داشته باشد.

داستان پر اشک و آه کرونا هنوز تمام نشده است. ریشه ها و علل پیدایش آن در ابهام است و شمشیر داموکلس آن همچنان بالای سر است. سرمایه‌های زیاد انسانی و مالی در این سالهای بحران از بین رفت، هزینه‌های زیادی برای ایجاد خطوط مختلف تولید دارو و واکسن انجام شد و هزاران نفر شغل خود را از دست دادند. اما سه سال پس از پاندمی کرونا و مرگ بیش از ۱۴۶ هزار ایرانی بر اثر بیماری کووید۱۹ هنوز چراغ کرونا روشن است، هر چند به رنگ زرد. چراغ زرد کرونا چشمک می‌زند و معلوم نیست مرحله بعدی این چراغ قرمز است یا سبز.