به گزارش حوزه سیاست خارجی ایرنا؛ در ماه اخیر با درایت دستگاه دیپلماسی کشور برای اولین بار تیمی از کارشناسان فنی ایران به ایستگاه آب سنجی دهراود در افغانستان رفتند که از سال ۱۳۵۱ (سال انعقاد قرارداد) تاکنون بی سابقه بوده است.
اکنون باید منتظر نتایج این سفر و تجزیه و تحلیل کارشناسان فنی آب از مشاهدات ایشان باشیم، اما نفس ورود کارشناسان ایرانی برای اولین بار به دهراود در بالادست سد کجکی (که خود در بالادست بندکمال خان) واقع شده است یک نقطه عطف خوب در تاریخ مناسبات آبی دو کشور و نویدبخش حل و فصل بهتر مسأله آب است.
بیانیه دولت سرپرست افغانستان نیز دیگر نشانه مثبت در این حوزه است. در این بیانیه آمده است: «به تاریخ ۱۸ اسد زمینه بازدید هیئت تخنیکی ایران از دستگاه آب‌شناسی دهراوود مساعد گردید تا جریان آب را مشاهده و اندازه‌گیری کند. این هیئت دریافت که دریای هلمند دارای حداقل جریان آب بوده و معاونین این دریا به صورت کامل خشکیده است... امارت اسلامی افغانستان مجدداً تاکید می‌کند که در صورت بارندگی و مساعد شدن شرایط مطلوب، حقابه ساکنین پایین دست دریای هلمند در ولایت نیمروز افغانستان و سیستان در ایران را تامین خواهد کرد.»
بیانیه قبلی نیز تصریح بر اصل حقابه داشت لذا اکنون انتظار می رود که با توجه به همکاری های اخیر شاهد تحول جدی در این حوزه باشیم و البته باید به این نکته اساسی توجه داشت که برای رسیدن به نقطه مطلوب باید این تعاملات و محاسبات (محاسبه آب ورودی به سد کجکی) تداوم داشت باشد و بر اساس میزان آب ورودی به سد، حقابه ایران که حدود ۱۴ درصد آب هیرمند است پرداخته شود.
طبق معاهده در سال ترسالی و زمانی که حجم آب سد به شش و نیم میلیاد مترمکعب آب برسد، حقابه ایران هشتصد و بیست میلیون متر مکعب است و به میزانی که آب کمتر شود حقابه ایران هم در تناسب دقیق با کاهش آب سد کاهش می یابد (نه اینکه صفر شود) پس پایش میزان آب ورودی از طریق ایستگاه آب سنجی دهراوود اساس فنی-حقوقی جهت مطالبه صحیح حقابه از همسایه شرقی را فراهم می سازد.
مسأله حقابه هیرمند و سرنوشت مردم سیستان بایستی از دو جنبه دیگر نیز مورد پایش قرار گیرد. یکی جنبه سیاسی است که بر هرگونه تعامل حول مسأله آب سایه می اندازد. تعامل سیاسی مثبت موجب پیشبرد سریع و یافتن راه حل برای مسأله آب خواهد شد و جنجال های سیاسی موانع فراوان بر سر این راه قرار خواهد داد.
طی چند روز اخیر انبوه اخبار نادرست و فضاسازی در ایران و خارج از ایران به سبب ایجاد بحران بین دو کشور همین خط سیاسی مرموز و آلوده به اغراض سوء را نشان می‌دهد و اگر در برابر این خط اقدام بازدارنده قوی صورت نگیرد مسائلی مانند آب بسیار سخت حل خواهد شد.
جنبه دیگر جنبه تغییرات اقلیمی و مشکلات وسیع جهان معاصر در حوزه کم آبی است که باید برای مقابله با آن برنامه های قوی و درازمدت داشت. نشریه «ساینس» اخیرا در گزارشی با ابراز نگرانی از ایجاد منازعه بین ایران و افغانستان در نتیجه تغییرات اقلیمی نوشت که «گرمای هوا، کاهش بازندگی، افزایش جمعیت و توسعه کشاورزی فشار فزاینده‌ای روی منابع آب در حوضه هیرمند وارد کرده است. داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهند سطح آب‌های زیرزمینی از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۱ درنتیجه خشکسالی، اعمال تغییرات در مسیر آب و بهره‌برداری از منابع زیرزمینی، به‌طور متوسط ۲.۶ متر کاهش یافته است...»
در هر صورت مقابله با جریان های مغرض و برنامه ریزی بلندمدت سیاسی و محیط زیستی و ... می تواند حیات و تمدن را در سیستان باستانی و عزیز امتداد دهد و اکنون انتظار می رود که دستگاه سیاسی و دیپلماتیک کشور در ادامه حرکت مثبت کنونی با درایت و حسن تعامل مسأله آب هیرمند را تا حل و فصل نهایی مشکل به پیش برند.
نظر شما