«وحید جعفریان» در گفت‌وگو باخبرنگار اقتصادی ایرنا درباره وضعیت عرصه های بیابانی کشور، افزود: طبق آمارهای موجود، بیابان های طبیعی کشور در سطح ۳۲ میلیون هکتار است، اما آنچه اهمیت دارد بخشی از مراتع کشور ظاهری شبیه بیابان پیدا کرده، اما قابلیت بیابان را ندارند.
وی ادامه‌داد: تبعات منفی این عرصه ها بیشتر است، زیرا حتی بیابان هم محسوب نمی‌شود.
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اظهار داشت: اگر به موضوع بیابانزایی به معنای از دست رفتن قابلیت های حیاتی خاک توجه کنیم، گستره وسیعی از مراتع کشور و همین‌طور جنگل‌های مناطق خشک به‌ویژه جنگل‌های زاگرسی مستعد تخریب سرزمین و بیابان شدن هستند.
۸۸ درصد اراضی کشور پتانسیل تخریب سرزمین دارد
وی تصریح‌کرد: بر اساس آخرین گزارش‌های وزارت نیرو و دانشگاه تهران درباره بیابانی شدن کشور، ۸۸ درصد کشور پتانسیل تخریب سرزمین را دارد؛ یعنی به‌جز نوار باریکی از حوزه جنگل های هیرکانی یا غرب کشور همه عرصه‌ها این وضعیت را دارد که شرایط نشان می دهد به نقطه هشدار رسیده ایم.
جعفریان گفت: سالیانه یک میلیون هکتار به عرصه‌های بیابانی کشور اضافه می‌شود که بخش عمده روند افزایش کانون های بحرانی کشور به فرسایش بادی باز می‌گردد.
این مقام مسوول اظهار داشت: بنابراین افزایش ریزگردها در کشور به یک دغدغه تبدیل شده است، به طوری که مطالعات سال ۱۳۹۷ نشان می‌دهد ۳۰ میلیون هکتار مناطق تحت تاثیر بیابانی شدن داشتیم که در حال حاضر ۱۴ میلیون هکتار به کانون بحران ریزگرد در کشور تبدیل شده است.
وی افزود: این درحالی است که بخش عمده ریزگردها از حدود ۲۵۰ میلیون هکتار حوزه های خارج از کشور وارد ایران می‌شود.
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تصریح‌کرد: رصد عرصه‌های طبیعی کشور نشان می‌دهد که روند افزایش کانون های بحرانی ناشی از فرسایش بادی به مراتب بیش از یک دهه گذشته بوده و امیدواریم در سال ۱۴۰۲ بتوانیم با نتایج به‌دست آمده از مطالعات جدید اقدامات موثری در این زمینه داشته باشیم.
وی بیان‌داشت: طوفان های ماسه‌ای و گرد و غبار و چالش های ناشی از بیابانزایی که یک روند رو به افزایش در کشور دارد، به صورت مستقیم به بخش های کشاورزی، صنعت، حمل و نقل و سلامت مردم خسارت وارد می‌کند و می‌تواند زمینه‌ساز بروز چالش‌ها و بحران‌های اقتصادی و اجتماعی فراوانی باشد که بخشی از این فرایند مرتبط با تغییرات اقلیمی و بخشی ناشی از استمرار خشکسالی‌هاست که کشورهای مختلف منطقه و کشور ما را درگیر کرده است.
جعفریان گفت: البته در این بخش عوامل انسانی، چگونگی مدیریت منابع آب در تشدید این بحران تاثیرگذار است، زیرا نحوه سیاست‌های توسعه و مصرف منابع آب می‌تواند جریان تخریب سرزمین و طوفان های ماسه و گردوغبار که پیامدی از تخریب سرزمین هستند را تشدید کند.
وی ادامه‌داد: اگر در برنامه های توسعه‌ای کشور، منابع آبی و نیاز آبی دشت های سیلابی پایین دست را به درستی نبینیم و در تعادل بخشی با آب های زیرزمینی به نحوی عمل نکنیم که پایداری در این منابع ایجاد شود، در وهله نخست پوشش طبیعی مناطق بیابانی را از دست می‌دهیم؛ بنابراین شرایط برای فرسایش خاک خشک آسیب پذیر فراهم می‌شود و نتیجه این می‌شود که این روزها در اکثر عرصه‌های کشور همچون دشت سیستان، خوزستان، سرخس، جازموریان و غیره شاهد هستیم.
۷۰۰ هزار هکتار از برنامه‌های مدیریت پایدار سرزمین عقب هستیم
به گفته این مقام مسوول، آنچه که امروز برای توسعه پوشش گیاهی در کشور انجام می‌شود به هیچ عنوان با آنچه که به لحاظ خشکی اکوسیستم های مناطق بیابانی اتفاق می افتد قابل قیاس نیست.
وی اظهار داشت: در خوشبینانه‌ترین حالت نزدیک‌به ۳۰۰ هزار هکتار فعالیت اجرایی آبخیزداری در سال انجام می‌شود، در حالی که باید یک میلیون هکتار عملیات آبخیزداری ناشی از تخریب سرزمین انجام شود؛ یعنی ۷۰۰ هزار هکتار از برنامه های مدیریت پایدار سرزمین در حوزه بیابان ها عقب هستیم.
جعفریان بر این باور است که تسریع فرایند آبخیزداری در کشور نیازمند اقدامی جهادی، بنیادی و فراگیر با مشارکت دستگاه‌های مختلف اجرایی و مردم است، اما اگر سیاست‌های مدیریت منابع آب به عنوان علت و ریشه اصلی خشک شدن اکوسیستم های پایین دست تغییر اساسی و بنیادین پیدا نکند ما چندان خوشبین نیستیم که بتوانیم مراتع آسیب‌پذیر و جنگل‌های خشک را حفظ کنیم.
لزوم سرعت‌بخشی به اجرای عملیات آبخیزداری
وی افزود: اجرای عملیات آبخیزداری تنها راهکار برای مقابله با بیابانزایی است، زیرا عملیات آبخیزداری به عنوان سازه های کوچک می‌تواند جریان توزیع رطوبت را در سطح خاک تقویت کند.
مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت: این امر برخلاف سدهای بزرگی است که به‌طور عمده اکوسیستم‌های پایین‌دست را تحت تاثیر قرار می‌دهند و باعث خشکی آنها می‌شوند. مثل سدهایی که در کشورهای اطراف ما به نوعی عرصه های طبیعی کشور ما را تحت تاثیر قرار داده اند.
وی با بیان اینکه آبخیزداری منجر به توزیع رطوبت در خاک و بهبود پوشش گیاهی و اکوسیستم طبیعی می شود، اظهار داشت: اکنون حوزه منابع طبیعی کشور نیازمند توجه و تحول بنیادین است، بنابراین در شرایط فعلی سرعت‌بخشی به اجرای عملیات آبخیزداری بسیار اهمیت دارد و باید در سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی ها و تامین اعتبار به این بخش نگاه ویژه ای داشته باشیم.
تشکیل کارگروه مقابله با بیابانزایی در دولت سیزدهم
جعفریان گفت: به دلیل جدیت موضوع حفظ منابع طبیعی کشور، در دولت سیزدهم کارگروه مقابله با بیابانزایی تشکیل شد که این اقدام یک حرکت رو به جلو در این بخش به شمار می‌رود، به شرط آنکه به صورت مستمر جلسات این کارگروه تشکیل شود تا به موضوعات بی وقفه رسیدگی شود.
وی اضافه‌کرد: با توجه به تغییر اقلیم، استمرار خشکسالی‌ها و محدودیت منابع آبی کشور، تامین اعتبار مورد نیاز این بخش و تسریع در اقدامات آبخیزداری بسیار مهم است تا بتوانیم از سرعت بیابانی شدن عرصه ها کاسته و در عین حال رطوبت خاک را برای پوشش گیاهی مناسب حفظ کنیم.
اجرای آبخیزداری در ۳ میلیون هکتار نیازمند ۱۶ همت اعتبار است
این مقام مسوول درباره تامین اعتبار این بخش، اظهار داشت: اکنون منابع اعتباری این بخش از محل اعتبارات مدیریت ریزگرد و طرح ملی مقابله با بیابانزایی تامین می‌شود، به طوری که سال گذشته این اعتبار حدود ۷۰۰ میلیارد تومان بوده است.
وی تاکید کرد: ما برای یک اقدام جهادی برنامه‌ریزی کرده‌ایم که در واقع اگر اعتباری افزون بر ۱۶ همت (هزار میلیارد تومان) با مشارکت دستگاه های اجرایی و نقش آفرینی موثر وزارت کشور و حضور گسترده شهرداری ها و دهیاری‌ها انجام شود، با احیای سه میلیون هکتار از عرصه‌ها بخشی از عقب ماندگی های قبلی جبران شود.
نظر شما