زنده‌یاد مشکاتیان در اوج حس و حال و کمال دانش سنتور می‌نواخت

به گزارش ایرنا از روابط عمومی فرهنگسرای ارسباران، حمیدرضا نوربخش در آیین بزرگداشت زنده‌یاد پرویز مشکاتیان آهنگساز، موسیقی‌دان، استاد دانشگاه، پژوهشگر و نوازنده سنتور که روز سه‌شنبه ۱۱ مهرماه با حضور اهالی موسیقی و جمعی از علاقه‌مندان به هنر موسیقی در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد، اظهار داشت: یاد می‌کنم از مرد بزرگی که از اواسط دهه ۶۰ و حدود ۲۴ سال دوستی نزدیک و تنگاتنگ با ایشان داشتم. پرویز مشکاتیان نیازی به تعریف و توصیف ندارد و بی‌شک یکی از نوابغ ماندگار موسیقی ماست. واسطه آشنایی من با پرویز مشکاتیان، استاد احمد عبادی بودند که مشکاتیان را که یک هنرمند جوان و ۳۰ ساله بود تکریم می‌کرد و لقب استاد را برایشان به کار می‌برد.

وی افزود: بعدها دیدم که استاد حسن کسایی که به این راحتی‌ها کسی را استاد خطاب نمی‌کردند، عبارت «استاد مشکاتیان» را به کار بردند. این نشانگر چیزی جز نبوغ نیست. زمان، تجربه و سلوکی لازم است که یک هنرمند بتواند این مراحل را طی کند و به چنین جایگاهی برسد. مشکاتیان این مراحل را به سرعت طی کرده و جالب است که بیشتر شاهکارهای او متعلق به پیش از ۳۰ سالگی‌اش است. اثر مهمی مثل «بیداد» در سال ۶۱ ساخته شده و در سال ۶۴ منتشر شده است.

نوربخش درباره بُعد نوازندگی پرویز مشکاتیان خاطرنشان کرد: سنتور سازی است که به سبک رسیدن در آن کار ساده‌ای نیست. اینکه حس و حال و نکات فنی را همزمان در حین نواختن سنتور داشته باشید دشوار است. وقتی هنرمند بزرگی مثل فرامرز پایور بنای مستحکمی را گذاشته، اینکه کسی بیاید و شیوه مستحکم و تازه‌ای را آغاز کند اقدام جسورانه‌ای است. مشکاتیان در اوج حس و حال و در کمال دانش و ذوق موسیقی ایرانی سنتور را می‌نواخت و جای حرف و سخن باقی نمی‌گذاشت.

مدیرعامل خانه موسیقی ایران گفت: ارتباط عمیق مشکاتیان با شعر ویژگی دیگری است که در سایر آهنگسازان کمتر می‌بینیم. اصلاً کلامش شعر بود و به شدت با اشعار کلاسیک و جدید انس داشت. ای کاش جلساتی از این دست بیشتر برگزار شود و صاحب‌نظران بیایند و درباره این بزرگان صحبت کنند. متاسفانه موسیقی سنتی امروز در جامعه ما کمرنگ شده و برای کارهای سخیف سر و دست می‌شکنند.

مشکاتیان فهم درستی از شعر داشت

مدیر امور موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران نیز گفت: پرویز مشکاتیان هیچ نیازی به بزرگداشت ندارد. کسی که نیاز به بزرگداشت دارد، جامعه فراموشکار امروز ماست که ببینیم چه کسانی این فرهنگ را به دست ما رساندند. حوزه فرهنگ مثل دوی امدادی است. گروهی می‌آیند، تلاش می‌کنند، چوب‌ها را به نسل بعد می‌دهند تا آنها به مسیر ادامه دهند.

سید عباس سجادی ادامه داد: پرویز مشکاتیان یکی از نادرترین و کاربلدترین هنرمندان موسیقی بود؛ چه در عرصه نوازندگی، چه در عرصه آهنگسازی و چه در عرصه پیوند شعر با موسیقی. تفاوت مشکاتیان با بسیاری از آهنگسازان هم‌دوره‌اش این بود که فهم درستی از شعر و ادبیات داشت و یک ادیب تراز اول بود. اگر به سخنان او گوش می‌دادید یا دقایقی را با او سپری می‌کردید، متوجه می‌شدید که او یک ادیب به تمام معناست. من به واسطه ارادتم به اهالی موسیقی توفیق این را داشتم که زمانی را از حضور ایشان بهره ببرم.

وی گفت: برپایی چنین مجالسی برای افزایش همدلی میان اهالی موسیقی بسیار مؤثر است. امروز پرویز مشکاتیان در بین ما نیست، اما آنچه برای ما به یادگار مانده یادها و خاطراتی است که از ایشان در ذهن داریم. امیدوارم قدر همدیگر را بیشتر بدانیم.

همچنین نوید دهقان سرپرست گروه موسیقی قمر اظهار داشت: صحبت کردن از پرویز مشکاتیان کار دشواری است. ۱۴ سال پیش ما هم همچون سعدی، رفتن جان از بدن را به چشم خویشتن دیدیم. از طرفی می‌دانم آنچه که ساخت، امید و آرزویی که جان نازنینش را برای آن صرف کرد، روزی ثمر خواهد داد. امروز وقتی می‌بینم به خاطر وجودش چنین جمعیتی گرد هم می‌آیند و با تمام جانشان حاضر می‌شوند، همان امید و سرشاری از عشق و آینده در وجودم موج می‌زند.

در ادامه قطعه «شاه خرابات» با شعری از حافظ ساخته نوید دهقان برای تقدیم به پرویز مشکاتیان برای حاضران پخش شد.

هنرمند هیچ‌گاه نمی‌میرد

میلاد کیایی آهنگساز و نوازنده سنتور نیز با اشاره به آشنایی دیرینه با پرویز مشکاتیان گفت: آشنایی من با این هنرمند گرامی و صاحب سبک به تابستان سال ۱۳۴۴ باز می‌گردد که سنتور ۱۱ خرک می‌نواخت و استعداد عجیبی در نوازندگی داشت. زنده‌یاد مشکاتیان در آن زمان آشنایی چندانی با تئوری موسیقی نداشت و خوشبختانه من چون با فرهنگ و هنر در آن زمان ارتباط داشتم، توانستم ایشان را به زنده‌یاد محمد حیدری نوازنده صاحب سبک سنتور معرفی کنم. او در مدت کوتاهی تئوری موسیقی را آموخت و بعد از آن دیگر خودش به شکل جوششی و کوششی پیشرفت کرد و صاحب‌سبک شد. باقی ماجرا را هم که دیگر در جریان هستید.

وی اضافه کرد: می‌خواهم به نام یک هنرمند اشاره کنم که شاید کمتر کسی بداند که چه قدر در بقای آثار پرویز مشکاتیان نقش داشته است. علیرضا جواهری کسی بود که آثار ایشان را مکتوب کرد و اگر تلاش او نبود، آثار اجراشده مشکاتیان شاید امروز در دسترس ما قرار نداشت. مایه تأسف است که پرویز مشکاتیان را در میانسالی و ناباورانه از دست دادیم، ولی روحشان همیشه شاد است، چرا که هنرمند هیچ‌گاه نمی‌میرد.

این برنامه به مناسبت چهاردهمین سالگرد درگذشت این استاد موسیقی برگزار شد و پخش کلیپ از فعالیت‌های پرویز مشکاتیان و اجرای تک‌نوازی ساز بالابان توسط عباس زند از بخش‌های آن بود.

در پایان مراسم گروه قمر به سرپرستی نوید دهقان و با صدای حمیدرضا نوربخش، به اجرای قطعات «کنج صبوری»، «شیدایی» و «خوش‌نوای بی‌نوا» از ساخته‌های پرویز مشکاتیان پرداخت. بهزاد رواقی (تار)، علیرضا گرانفر (سنتور)، محمد صانعی (تار)، شاهین صفایی (بم تار)، امین گلستانی (عود)، فرهاد صفری (تنبک)، حسین محمدحسینی (نی)، صبا نصرتی (کمانچه) و نوید دهقان (کمانچه) اعضای گروه قمر در این اجرا بودند.