تدریس ایرانی «دیپلماسی فلسطین» در ریاض

به گزارش حوزه سیاست خارجی ایرنا، اجلاس سران کشورهای عربی و اسلامی در حالی به پایان رسید که مطابق انتظار، به صدور بیانیه محکومیت آمیز علیه رژیم صهیونیستی توسط این کشورها ختم شد.

تمایز اجلاس ریاض اما، به نحوه حضور ایران و ریاست جمهوری کشورمان برمیگردد. نکته خاص نشست روز گذشته که تحلیلگران و رسانه های منطقه ای هم دست روی آن گذاشته اند، حضور مقتدرانه ایران و بیان صریح مواضع کشورمان و راه حل های عملی تهران برای حل و فصل جنگ فاجعه بار غزه است.

ایران و دیپلماسی فلسطین

اگر روز گذشته هیات ایرانی به ریاست آیت الله رئیسی در میان ۵۷ کشور عربی و اسلامی اصلی‌ترین سوژه این اجلاس توسط رسانه ها و کارشناسان منطقه ای و فرامنطقه ای شد و در کانون توجهات قرار گرفت، به این خاطر است که «دیپلماسی فلسطین» به هیچ کشور و کنشگری جز ایران اختصاص ندارد.

جمهوری اسلامی ایران در روزهایی به حمایت همه جانبه از فلسطین برخاست که طی سه دهه گذشته این جفرافیای فراموش شده هرچقدر مسلح‌تر شد و از سوژه منفعلی که فقط می‌تواند بمیرد اما حق دفاع کردن از خود را ندارد فاصله گرفت، هزینه دفاع از آن نیز افزایش پیدا کرد.

تهران درست در روزهایی که فلسطین برای دولت‌های عربی و سیاست بین الملل موضوعیت خود را از دست داده بود، کنار فلسطینی ها ایستاد تا این مسئله تاریخی و انسانی فراموش نشود. جمهوری اسلامی ایران در سال‌هایی که آرمان فلسطین به دست فراموشی سپرده می شد در سیاستی شرافتمندانه مانع از فراموشی این مساله شد.

حالا که فلسطین بیشتر از ۱۰سال و ۲۰ سال قبل موضوعیت پیدا کرده است و موعد پیروزی فرا رسیده است، درستی سیاست خارجی و دیپلماسی ایران مقابل دیدگان جهانیان قرار گرفته است. بر این اساس است که برخی از شخصیت‌ها و رهبران منطقه نظیر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه هر اندازه برای مصادره موضوع فلسطین تلاش می کنند توفیقی به دست نمی آورند. شاید همه متوجه شده باشند اگر غنیمتی هم باشد تنها به ایران خواهد رسید.

هنر بازیگری ایران در منطقه

در موضوع جنگ سوریه نیز همین اتفاق تکرار شد. در روزهایی که حکومت‌های عربی برای سرنگونی دولت بشار اسد به اجماع رسیدند و بر خلاف فلسطین، برای ساقط کردن دولت سوریه دست به اقدامات عملی هم زدند، دوباره این ایران بود که در آن روزهای ملتهب که حتی در داخل کشورمان خیلی ها توان تحلیل درست شرایط را نداشتند، از سوریه حمایت کرد و بعد از چند سال دمشق پیروز میدان نبرد با محور غربی-عربی و عبری نام گرفت.

تصویر مسلط سال گذشته در منطقه غرب آسیا، صف کشیدن سران عربی برای ملاقات با بشار اسد و عادی سازی و ترمیم روابط حکومت های خود با سوریه بود و حضور رئیس جمهور سوریه در اجلاس روز گذشته ریاض همچنان مهر تاییدی بر این گزاره است.

جنگ با یمن توسط ائتلاف عربی سومین اتفاقی بود که با حمایت ایران از مردم یمن، آنها پیروز نهایی بودند و برخی حکومت های عربی شکست سختی متحمل شدند.

در روابط بین الملل، واحدهای سیاسی که دولت های سرزمینی هستند بر اساس منطق واقع گرایانه -رئالیستی-که نشات گرفته از ذات قدرت در سیاست است، برای تصمیمات سیاست خارجی خود از الگوی هزینه-فایده ( Cost- Benefit) بهره می گیرند. بر این اساس و مطابق با این الگو، شاید بزرگترین درسی که اعراب در سیاست خارجی باید از ایران بیاموزند، درس هزینه-فایده کردن است.

ترکیب وظیفه اخلاقی و منفعت

از آنجایی که ماهیت قدرت و سیاست بین الملل کاملا مادی است و امر اخلاقی، اعتقادی و دینی را مردود و فاقد کارایی می داند اما با این وجود، ایران نه تنها از بعد مادی با منطق هزینه-فایده در موضوع فلسطین توانسته است به حصول منافع ملی کشورمان کمک کند، وزن و اقتدار ایران را در منطقه افزایش داده و تثبیت کند و کسب پرستیژ (که یکی از اهداف سیاست خارجی همه کشورهای جهان است) کند، بلکه به وظیفه انسانی، تاریخی و دینی خود هم در حمایت از مردم مظلوم فلسطین و آرمان قدس پرداخته و به این ندای وجدانی پاسخ دهد. این اتفاق شاید در تاریخ روابط بین الملل کم سابقه و حتی بی‌سابقه باشد.

درس دوم اجلاس دیروز ریاض به این امر اختصاص پیدا میکند که در خاورمیانه و به طور کلی در سپهر سیاست جهانی، بحرانی هایی نظیر آنچه که ملت فلسطین با آن روبروست، با مذاکره و گفتگو حل نخواهد شد. این اتفاق اذهان را متوجه یکی دیگر از مفاهیم روابط بین الملل یعنی «خودیاری» می سازد. تنها فاکتوری که به بقای فلسطین کمک می کند و همچنان که این روزها مشاهده می شود، اتکای فلسطینی ها به خود و سلاح هایشان است.

مقاومت فلسطینی با درک همین موضوع در جنبه دفاعی و تسلیحاتی برای دفاع از کیان فلسطین در برابر دشمنی وحشی و کودک کش به راهبرد «خودیاری» رسیده است. هیچ ملتی مانند فلسطین به این نتیجه نرسیده است که حقش را در میز مذاکره و امیدبستن به سازمان کنفرانس اسلامی و اتحادیه عرب و... نخواهد گرفت.

در حقیقت آنچه که طی یکماه گذشته و بعد از عملیات «طوفان الاقصی» از زبان مقامات ارشد ایرانی از رهبر انقلاب گرفته تا ریاست جمهوری و وزیر امور خارجه کشورمان؛ بر آن تاکید شده همین موضوع یعنی «خودیاری ملت فلسطین و محور مقاومت» در منطقه است، به این معنا که مقاومت، هویت و قدرت خود را دارد و برای اتخاذ تصمیمات خود نیاز به اجازه گرفتن از ایران ندارد.

فرامتن سخنرانی روز گذشته رئیس جمهور در اجلاس ریاض جایی که بیان کرد «ماجرای غزه رویارویی محور شرافت در برابر محور شرارت است و همه باید مشخص کنند که در کدام صف قرارگرفته‌اند» به این نکته ارجاع داشت که فلسطین منتظر کسی نمی ماند و راه خود را پیدا کرده و آن را با قدرت ادامه خواهد داد اما برای کشورهای اسلامی و عربی، این شاید آخرین آزمون باشد!