دغدغه حفاظت مردمی از حیات وحش را دریابیم

به گزارش ایرنا، طبق بند "ط" ماده ۳۸ برنامه ششم توسعه، سازمان حفاظت محیط زیست باید در تهیه، تدوین و اجرای برنامه عمل حفاظت و مدیریت از مناطق چهارگانه محیط زیست و گونه‌های در معرض تهدید و خطر انقراض حیات وحش کشور با رویکرد بهره‌گیری از ظرفیت های داوطلبانه و مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی با اولویت جوامع محلی و سازمان‌های مردم نهاد اقدام کند.

موضوعی که با توجه به کمبود بودجه و نیروی انسانی سازمان حفاظت محیط زیست سال هاست در خلال این برنامه به روال معمول و قانونی در سازمان محیط زیست درآمده؛ روالی که در نتیجه آن حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی و گونه‌های نادر حیات وحش را به بخش خصوصی سپرده تا بتوانند دوباره این بخش‌ها را احیا و جانی دوباره به آنها بدهند.

از سویی عملکرد موجود در استان های مختلف به ویژه کرمان در بهره گیری از این ظرفیت قانونی، خود گویای دستاوردهای مهمی در حفاظت از حیات وحش است که در صورت حذف آن، باتوجه به محدویت های اعتباری و نیروی انسانی سازمان حفاظت محیط زیست، جبران پذیر نیست.

محیط زیست کرمان هم از مواهب این بخش برنامه ششم توسعه طی این سال ها بی‌بهره نبوده و در بخش‌های مختلف مثل پارک ملی خَبر(khabr) که از زیستگاه‌های ویژه استان به شمار می رود از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کرده است.

اما این روزها جامعه محیط زیست نسبت به لایحه برنامه هفتم توسعه انتقاد دارد، لایحه‌ای که بند "ط" ماده ۳۸ قانون برنامه ششم توسعه را در خود ندارد و این یعنی دست محیط زیست برای بهره‌مندی از حفاظت مشارکتی خالی می شود و به‌تنهایی باید بار این موضوع را به دوش بکشد.

درباره حذف بند مشارکت‌های مردمی و نقش ویژه مردم و بخش خصوصی در حفظ حیات وحش و تنوع زیستی استان کرمان گفت‌وگویی با مجتبی نیک طبع مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان داشتیم که ضمن تشریح موضوع حفاظت مشارکتی در سازمان محیط زیست، بر ضرورت گنجاندن این طرح در برنامه هفتم تاکید کرد.

وی توضیح داد: در اجرای قانون برنامه ششم توسعه، بحث حفاظت مشارکتی در این سازمان مطرح است که در قالب آن اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند به منظور حفاظت و حراست از محیط زیست و زیستگاه‌ها به این سازمان کمک کنند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان تصریح کرد: کرمان، استانی پهناور است که به دلیل تنوع اقلیمی، آب و هوایی و پوشش گیاهی گوناگون و پراکنده شرایط خاص زیست محیطی در کشور دارد.

وی با اشاره به اینکه دنیا به سمت حفاظت مشارکتی در مجموعه محیط زیست در حال حرکت است، گفت: بحث‌های اکوتوریسم(طبیعت‌گردی یا بوم‌گردشگری) جزو شاخصه های مورد توجه گردشگری است که در دنیا روی آن تمرکز ویژه وجود دارد.

حفاظت مشارکتی در زیستگاه‌های طبیعی کرمان

نیک طبع با اشاره به اینکه در راستای حفاظت مشارکتی در مجموعه محیط زیست کرمان تاکنون چندین مورد اقدام انجام شده است، اظهارداشت: قرارداد مشارکت در پارک ملی خَبر و اولین شکارگاه خصوصی در استان در کنار دیگر فعالیت ها از این دست اقدامات هستند.

وی بیان کرد: در استان کرمان در راستای مشارکت افراد حقیقی و حقوقی در حفاظت از گونه‌های حیات وحش(گونه های حمایت شده و در معرض خطر انقراض) تاکنون در کشور پیشرو بوده‌ایم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با اشاره به سایر اقدامات در راستای بحث حفاظت مشارکتی در محیط زیست کرمان گفت: بحث قُرق اختصاصی منصورآباد(راویز، رفسنجان) برای نخستین بار در سطح کشور به همت دوستداران طبیعت اتفاق افتاد و با نظارت محیط زیست اقدام به حفاظت از گونه‌های حیات وحش در این منطقه کردند.

وی گفت: در منطقه منصورآباد راویز رفسنجان نیز حدود ۷۰ تا ۱۰۰ قوچ و میش نژاد کرمان برآورد شده بود که در راستای قرقی که در این منطقه اتفاق افتاد در سال جاری طبق سرشماری این تعداد قوچ و میش به عدد یکهزارو ۵۰۰ رسیده است.

نیک طبع تصریح کرد: بعد از ازدیاد جمعیت حیات وحش در منطقه منصورآباد که به دنبال قرق این منطقه اتفاق افتاد با دستور العمل‌های ابلاغی از سازمان مرکزی تعدادی از این حیات وحش به عنوان سهمیه پروانه در نظرگرفته شد که بخشی از آن به خزانه دولت واریز می‌شد و بخشی هم به منظور انتفاع جوامع محلی اختصاص پیدا کرد.

وی با اشاره به اینکه قُرق ۲ منطقه دیگر در استان کرمان نیز در دستور کار محیط زیست قرار دارد و مدارک آنها نیز آماده است، تاکید کرد: گویا این موارد یکسری مشکلات قانونی دارد که اگر برطرف شود، شاهد ایجاد سه منطقه قرق خواهیم بود که با مشارکت جوامع محلی و بخش خصوصی مدیریت می‌شود و نیاز نیست دولت در آن هزینه ‌ای کند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان اظهارداشت: با اقدامات حفاظت مشارکتی در محیط زیست هزینه‌های دولت در حفاظت از گونه‌های مختلف برداشته می شود و مجموعه حیات وحش نیز بهتر نگهداری می‌شود زیرا خود مردم بهتر پای کار هستند.

وی ادامه داد: در قانون برنامه ششم توسعه تاکید شده بود اجرای برنامه حفاظت از مدیریت مناطق و گونه های در معرض خطر با مشارکت جوامع محلی و افراد حقیقی و حقوقی باشد اما این موضوع در برنامه هفتم توسعه حذف شده و ما تلاش داریم موضوع حفاظت مشارکتی در محیط زیست دوباره به برنامه توسعه برگردد.

ظرفیت بزرگ مردمی

نیک طبع گفت: ظرفیت استفاده از مشارکت‌های مردمی در حفاظت از محیط زیست بسیار بزرگ، گسترده و این خیلی مهم است که بتوانیم مردم را پای کار بیاوریم.

وی با تاکید بر اینکه محیط زیست بدون مردم هیچ توانی ندارد، خاطرنشان کرد: مردم باید در کنار محیط زیست باشند تا این مجموعه بتواند به اهداف خود برسد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با اشاره به اینکه اقدام دیگر در راستای حفاظت مشارکتی در محیط زیست در استان کرمان موضوع پارک ملی خَبر بود: در مورد این پارک ملی و پناهگاه حیات وحش روچون(در محدوده شهرستان بافت که به شکل خوشه‌ای در داخل پارک ملی خبر پراکنده است) در وسعتی نزدیک به ۱۷۸ هزار هکتار در قالب طرح حفاظت مشارکتی و بهره‌برداری تفرجگاهی با مجموعه شرکت هواپیمایی ماهان قراردادی منعقد شده است.

وی ادامه داد: در قالب این تفاهم نامه حفاظت این مجموعه(پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون) با کمک بخش خصوصی مذکور و به کارگیری نیروهای بومی که در منطقه است انجام می شود.

نیک طبع اظهارداشت: مجموعه بخش خصوصی مذکور در مجموعه پارک ملی خبر و پناهگاه حیات وحش روچون در قالب طرح حفاظت مشارکتی با ایجاد فنس، گذاشتن دوربین و روش‌های نوین پایش منطقه به کمک سازمان حفاظت از محیط زیست آمده است.

وی گفت: تنها موردی که در قالب این قرارداد برای آن شرکت در نظر گرفته شده بهره برداری تفرجگاهی و اکوتوریسم از گردشگری است تا بتوانند درآمد داشته باشند و هزینه هایشان را جبران کنند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان بیان کرد: در پارک ملی خبر هیچ گونه بهره‌برداری از منابع طبیعی حیات وحش، جنگل ، معادن و غیره در قالب قرارداد حفاظت مشارکتی برای بخش طرف قرارداد در نظر گرفته نشده و تنها این شرکت در راستای اکوتوریسم از این منطقه استفاده خواهد کرد.

وی با اشاره به سومین اقدام حفاظت مشارکتی در محیط زیست کرمان گفت: شرکت صنعتی و معدنی گل گهر در سیرجان در ایفای مسئولیت‌های اجتماعی خواستار این شده که از گونه‌های حیات وحش حفاظت کند.

نیک طبع ادامه داد: منطقه شکار ممنوع "سیاهکوه" سیرجان( با وسعت ۴۵ هزار هکتار در حدفاصل جاده سیرجان -بندرعباس و سیرجان) چند سالی است که به دلایل مختلف از وضعیت شکار ممنوع خارج شده و تعارضات زیادی در این منطقه وجود داشت که با رویکرد حفاظت از این منطقه در قالب همراهی طرف قرارداد، ۷۰ هکتار از آن با رایزنی فنس کشی شد تا از سه گونه ارزشمند قوچ و میش کرمان، کَل و بُز(گونه‌ای از بز کوهی) و جبیر(یکی از انواع آهوی بومی شبه‌قاره هند و ایران )حفاظت شود.

وی خاطرنشان کرد: بند "ط" ماده ۳۸ برنامه ششم توسعه ظرفیت مناسبی بود که سازمان محیط زیست توانست از آن استفاده کند و طبق آن قراردادهای متعددی برای حفاظت از گونه‌ها و محیط‌های طبیعی کرمان داشته باشد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان با تاکید بر اینکه کشورهای صاحب کرسی که بحث گردشگری طبیعت در آنها فعال بوده، موضوع حفاظت مشارکتی نیز در آنها پُر رنگ تر است، گفت: از بخش خصوصی می توان در راستای حفاظت و حراست از زیستگاه‌ها استفاده و به کمک آن بعضی از زیستگاههایی که آسیب دیدند را احیا کرد لذا انتظار می رود نمایندگان مردم در خانه ملت این موضوع مهم را لحاظ کنند.