داود حومنیان در گفت‌وگو با خبرنگار گردشگری ایرنا درباره ضرورت‌ها و اولویت های توسعه گردشگری در ایران، اظهار داشت: سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی مهمترین حلقه مفقوده توسعه صنعت گردشگری ایران است، دقیق‌تر اینکه برنامه‌ریزی ناصحیح در شرایطی که سیاست‌گذاری درستی هم انجام نگرفته است؛ ایران کشور چند اقلیم است، یک سیاست و یک برنامه جواب‌گوی توسعه گردشگری نیست.
رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه تهران تاکید کرد: برای اینکه در رقابت حوزه گردشگری تا سال ۲۰۳۰ از رقیبان منطقه‌ای خود عقب نمانیم، اقدامات بسیاری نیاز داریم، از سیاست‌گذاری و تعیین ماموریت گرفته تا هدف‌گذاری و برنامه ریزی؛ همه اینها در شرایطی است که باید درباره زیرساخت و تجهیزات و تاسیسات مورد نیاز آن کمی و عدد و رقمی صحبت کنیم، چه تعداد هتل و واحد اقامتی، چه تعداد پرواز، چه تعداد تور و تورگردان، چه تعداد دفتر خدمات سفر، چه تعداد نیروی انسانی متخصص، چند تعداد واحد پذیرایی، چه تعداد اتوبوس... لازم داریم؟
گردشگری پیشران اقتصاد و موثرترین محور توسعه
حومنیان گفت: بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، گردشگری را اهرم اقتصادی و یکی از محورهای اصلی در برنامه‌های توسعه نشان در نظر می‌گیرند، به طور نمونه برنامه توسعه اقتصادی عربستان سعودی تا ۲۰۳۰، فارغ از اقتصاد و درآمدهای نفتی این کشور، صنایع خلاق و به ویژه گردشگری را عامل توسعه مدنظر قرار داده است.
هنوز برخی از مجموعه‌های گردشگری با همان شرایط و سیستم دوران کرونا فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهند تا صرفا بقا داشته باشندرئیس دانشکده گردشگری دانشگاه تهران افزود: گردشگری به عنوان پیشران اقتصاد می‌تواند یکی از مهمترین و موثرترین محورهای توسعه باشد، اما در کشور ما به دلیل عدم بهره‌مندی از فنون و دانش اقتصادی به ویژه اقتصاد گردشگری نمی‌توان سهم گردشگری را به درستی مشخص کرد. از جمله حساب‌های اقماری گردشگری (Tourism Satellite Account/ TSA) که سال‌هاست بدون توجه رها شده است؛ اگر شفاف شود که سهم درآمد گردشگری در اقتصاد کشور و درآمد ناخالص ملی چه اندازه است، آن وقت سیاست‌گذار و قانون‌گذار توجه و تمرکز بیشتر بر توسعه و رونق گردشگری خواهد داشت.
وی به خسارت‌های دوران کرونا به اقتصاد جهان به ویژه صنعت گردشگری و هتل‌داری اشاره کرد و گفت: در دوران کرونا خسارت‌های عمیقی به فعالان گردشگری وارد شد، برخی مشاغل تا مرز ورشکستگی پیش رفتند، عده زیادی بیکار شدند، در بسیاری از اماکن اقامتی شاهد تعدیل نیروی انسانی بودیم؛ متاسفانه هنوز هم خیلی‌ها به کار و شغل خود بازنگشته‌اند، هنوز برخی از مجموعه‌های گردشگری با همان شرایط و سیستم دوران کرونا فعالیت‌های خود را ادامه می‌دهند تا صرفا بقا داشته باشند.
حومنیان تصریح کرد: برای برون‌رفت از رکود ناشی از کرونا باید تقاضای سفرهای داخلی تحریک و تقویت شود، که البته در کشور ما با توجه به افزایش نرخ ارز، سفرهای برون مرزی کاهش و تقاضای داخلی افزایش داشته است، می‌توان انتظار داشت با افزایش سفرهای داخلی رونق به صنعت گردشگری بازگردد.
رسانه‌ها در خط مقدم مهار تبلیغات منفی و مقابله با ایران‌هراسی
حومنیان به سیاست تبلیغات منفی ایران‌هراسی و تاثیر آن بر صنعت گردشگری اشاره کرد و افزود: بی‌شک رسانه‌ها در خط مقدم مهار تبلیغات منفی و ایران‌هراسی قرار دارند و می‌توانند نقش محوری ایفا کنند، رسانه مهمترین اهرم مقابله با ایران‌هراسی است. البته بخشی هم به عهده دولت و دستگاه‌های فرهنگی تبلیغاتی برون‌مرزی است، ایران جزء ۱۰ کشور با بیشترین جاذبه گردشگری در دنیاست، جزو ۱۰ کشور دارای بیشترین آثار ملموس در فهرست جهانی و رتبه پنجم ثبت آثار میراث ناملموس در یونسکو است، با این ظرفیت‌ها نباید دغدغه توسعه گردشگری داشته باشیم.
هنوز برای برندینگ گردشگری ایران زود است، ما ادبیات برندینگ را به درستی به کار نگرفتیم، عدم استفاده صحیح برندینگ در صنعتی که هنوز خودش به درستی بنا نشده استوی به اهمیت ثبت‌های جهانی مانند میراث ملموس و ناملموس در برندسازی گردشگری کشور اشاره کرد و گفت: دستگاه تبلیغاتی به ویژه رسانه‌ها باید به صورت هدفمند و گسترده فعالیت کنند، نقش اول در این زمینه با رسانه است، در مرحله بعد با رویکرد دیپلماسی فرهنگی مبتنی بر گردشگری باید یک برنامه جامع منطقه‌ای، مشارکت‌محور و توسعه‌محور تدوین و عملیاتی شود، که بتوان به طور شایسته از این میراث و ظرفیت جهانی شدن آن بهره‌مند شد و ضمن این که اصالت آن را نیز حفظ کرد.
رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه تهران درباره برند گردشگری ایران خاطرنشان کرد: تاریخ و فرهنگ و میهمان‌نوازی ایرانیان را نمی‌توان صرفا برند دانست، بلکه بیشتر تصویر از ایران و جایگاه ایران است؛ هنوز برای برندینگ گردشگری ایران زود است؛ نکته دقیقا اینکه ما ادبیات برندینگ را به درستی به کار نگرفتیم، عدم استفاده صحیح برندینگ در صنعتی که هنوز خودش به درستی بنا نشده است.
حومنیان به اهمیت و جایگاه شورای عالی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اشاره کرد و گفت: حضور فعال سایر وزارتخانه‌ها و نهادهای موثر در این شورا در دورانی که تشکیل میشد این امید را تقویت می‌کرد که بتوان به زودی به توسعه کلان و یکپارچه این صنعت دست یافت؛ اکنون خلاء این شورا و کم فروغ بودن آن کاملا احساس می‌شود.
وی گردشگری را صنعتی میان‌بخشی و چندساحتی توصیف کرد و گفت: یک وزارتخانه به تنهایی نمی‌تواند در سطح کلان و ملی برنامه توسعه و رونق آن را پیاده‌سازی کند، بلکه همه دستگاه‌ها و سازمان‌ها و بخش خصوصی فعال این حوزه باید کمک کنند تا از ظرفیت‌های بی‌بدیل گردشگری در ایران ثروت تولید کرد، اشتغال ایجاد کرد و به چرخه اقتصاد کشور شتاب داد.
محیط، اتمسفر و مکان جزء جدایی ناپذیر صنعت گردشگری
حومنیان به توسعه فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی و متاورس در بخش گردشگری در جهان اشاره کرد و گفت: اگر نقش تسهیل‌کنندگی رویکردهای نوین حوزه فناوری ارتباطات (ICT) را در نظر بگیریم، همه اینها نقش ابزاری در توسعه گردشگری دارند، به هیچ عنوان نمی‌توانند چیزی را در گردشگری جایگزین کنند. زیرا اولین و مهمترین اصل در گردشگری جابه‌جایی فیزیکی است، محیط، اتمسفر و مکان بسترهای اصلی سفر هستند که جزء جدایی ناپذیر این صنعت به شمار می‌آیند، لذا همه اینها ابزارها و نرم‌افزارهایی هستند که بتوانند برخی فعالیت‌های مرتبط با این صنعت را تسهیل کنند، هر چشم‌انداز و هدفی بیش از این، قطعا برای صنعت گردشگری تهدید است و آسیب‌زا خواهد بود.
ناهماهنگی مانع بهره‌مندی از فرصت طلایی جام جهانی قطر شد
حومنیان درباره استفاده از فرصت رویدادهای جهانی منطقه‌ای برای جذب گردشگر توضیح داد: بدون شک المپیک و جام جهانی یکی از بزرگترین رویدادهای ورزشی دنیا است که قابلیت و ویژگی گردشگری ورزشی دارد، رویدادهایی که کشورهای زیادی برای کسب میزبانی و حضور ورزشکاران خود بر سر آن رقابت دارند، زیرا از دیدگاه‌های مختلف آورده‌های بسیاری برای جوامع از درآمدهای هنگفت اقتصادی، پرستیژ بین المللی گرفته رفاه جامعه محلی، اشتغال‌زایی تا تا توسعه گردشگری و معرفی منطقه به عنوان یک مقصد گردشگری.
رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه تهران اظهار داشت: متاسفانه ما خیلی دیر متوجه شدیم که جام جهانی در همسایگی ما در کشور قطر چه منافعی و مزایایی برای کشور ما دارد، آن طور که باید توجه نکردیم وقتی هم متوجه شدیم برنامه مشخصی برای جذب گردشگر نداشتیم. صرف جذب و میزبانی از تعدادی تماشاگر و گردشگری از این رویداد به سمت ایران، جام جهانی می‌توانست رویکردی برای بهره‌وری ایران از این همسایگی و همجواری باشد. اما آنچه بیشتر مانع بهره‌مندی از این فرصت طلایی شد، ناهماهنگی بین بخشی بود.
دانشگاه تهران، آموزش نیروی متخصص برای صنعت گردشگری
حومنیان به آغاز سومین سال فعالیت دانشکده گردشگری دانشگاه تهران (از ۷ دی ماه) اشاره کرد و گفت: این دانشکده سال ۱۴۰۰ تشکیل و شروع به فعالیت کرد، دانشگاه تهران به این نکته مهم توجه نشان داد که بی‌شک گردشگری از محورهای توسعه کشور است، که با تاسیس این دانشکده، هم توجه به حوزه علمی این صنعت است و هم می‌تواند به آموزش و تربیت نیروی متخصص بپردازد هم ارتباط دانشگاه با این صنعت را بهبود داده و تقویت کند.
رئیس دانشکده گردشگری دانشگاه تهران درباره ارتباط دانشگاه و صنعت گردشگری گفت: ارتباط خیلی حکم نیست، دانشکده گردشگری دانشگاه تهران از زمان تاسیس به جز رویکرد آموزشی، اقدامات متنوعی را در زمینه ارتباطات بیرونی آغاز کرده است، برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی گردشگری، امضای تفاهم‌نامه همکاری با حوزه‌های مرتبط مانند حمل و نقل هوایی و هتل‌داری از جمله ایران ایر و هتل‌های پارسیان، همکاری با مجموعه‌های گردشگری، امضای تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های بین‌المللی از جمله سمرینگ اتریش، بازدیدهای علمی دانشجویان، برگزاری نشست‌های تخصصی، بهره مندی از حضور متخصصان این صنعت اقداماتی است که تاکنون انجام شده است.
نظر شما