این زمان بهانه‌ای شد تا نماینده مردم انزلی در مجلس شورای اسلامی، فرماندار شهرستان، شهردار و اعضای شورای این شهر برای تبریک سال نو مسیحی و ولادت حضرت عیسی (ع) امروز بعداز ظهر به دیدار کشیش «سیمون ترهوسپیانس» رئیس شورای خلیفه‌گری ارامنه این شهرستان بروند.
به گزارش ایرنا، فرماندار بندر انزلی در این دیدار گفت : مودت و دوستی بین مسلمانان و مسیحیان همچنان محکم و ناگسستنی است و جامعه ایرانی در سایه این پیوند یک ملت منسجم و یکپارچه است.
وی با بیان اینکه حضرت عیسی از پیامبران بزرگ الهی و پیام آور دوستی و مودت میان مردمان است و در قرآن کریم نیز بر مشترکات با اهل کتاب اشاره شده و باید مورد توجه قرار دهیم.
رئیس شورای خلیفه گری بندرانزلی نیز در این دیدار با تسلیت چهارمین سالگرد شهادت سردار بزرگ ایران و ابراز تاسف نسبت به حادثه کور تروریستی درکرمان گفت: هدف حضرت مسیح (ع) هم چون همه انبیاء محبت، مدارا، همراهی، همبستگی و دوستی است و باید همه به سهم خود مهربانی کنیم و پیوندها را قوت بخشیم.
ترهوسپیانس تصریح کرد: به نمایندگی از شورای خلیفه گری ضمن محکوم کردن این حادثه تروریستی، شهادت هموطنان کرمانی را به مقام معظم رهبری و خانواده شهدای این حادثه تسلیت می گویم و برای مجروحان این حادثه شفای عاجل خواهانم.
وی تصریح کرد: همه ما خواهان اشد مجازات برای کلیه عاملان این حادثه تروریستی هستیم تا جمهوری اسلامی ایران در آرامش و امنیت حفظ شده و تداوم یابد.
جمعیت ارامنه ایران ۱۲۰ هزار نفر است و در استان گیلان هم با محوریت بندر انزلی زمانی جمعیت قابل توجه چند هزار نفری از ارامنه ساکن بودندو جمعیتی هم شهرستانهای، لاهیجان، رودبار و تالش سکنی داشتند اما این روزها کلا ۳۸ نفر در گیلان زندگی می کنند که از این تعداد ۲۸ نفر در بندر انزلی و ۱۰ نفر در رشت ساکنن.
مسیحیان پروتستان و بخش بزرگی از مسیحیان ارتدکس معتقدند حضرت مسیح(ع) در ششم ژانویه ( ۱۶ دیما) متولد شده است از اینرو ارامنه بندرانزلی امروز را به عنوان نو شدن سال ۲۰۲۳ و ولادت حضرت عیسی (ع) جشن گرفتند.
ارمنیان گیلان عموما به زبان ارمنی (یکی از زبانهای هندواروپایی است)، فارسی و گیلکی سخن می‌گویند و پیرو دین مسیحیت از شاخه گریگوریان هستند. با توجه به آنکه مسیحیت در ایران به رسمیت شناخته شده و پیروان آن اماکن عبادی خاص خود دارند، مراسم مذهبی آنها در کلیسا برگزار می شود و در انزلی هم کلیسای کوچک مریم مقدس میعادگاه ارامنه این شهر است.
آیین ارامنه در سال نو
ارامنه و پیروان مذهب ارتدوکس، به مناسبت عید در کلیسا جمع شده و صلیب را در جام بزرگی از آب که نمادی از رودخانه اردن محل غسل تعمید حضرت عیسی(ع) به دست حضرت یحیی (ع) است، شست و شو می‌دهند و کشیش روغن مقدسی که گفته می‌شود عصاره چهل گیاه معطر است را قطره‌قطره درون یک مجمر آب می ریزد تا آن را متبرک کند.
به اعتقاد آنها هر فردی در پایان مراسم از آب متبرک درون ظرف بنوشد، پاک و منزه خواهد شد. پس از خاتمه مراسم حاضران از کشیش نان متبرک(یا فطیر که نوعی نان بی‌نمک است) به یاد نانی که حضرت عیسی در شام آخر برکت داد و بین حواریون تقسیم کرد، می گیرند و به منازل‌شان بازمی‌گردند.
غذای مخصوص شب عید ماهی و کوکو سبزی است و در کنار آن مخلوط خشکبار اعم از قیسی، آلو، کشمش و گردو را با پیاز داغ و زعفران تفت داده و درون پیاله های کوچک برسر میز گذاشته می شود.
نان های گاتا، نازوک، گزیناق و رشته حلوا از شیرینی های مخصوص عید کریسمس ارامنه انزلی است. ارامنه روز بعد از غسل تعمید بر مزار درگذشتگان حاضر شده و به نیایش می پردازند. درخت کاج نیز ۲ روز مانده به ژانویه به خانه آورده و تزئین می شود و تا ۱۲ ژانویه نگه داشته می شود.
کلیساهای گیلان
در گیلان سه کلیسای مریم مقدس در بندرانزلی، کلیساها مسروپ مقدس رشت و اوریم رودبار از مشهورترین مراکز عبادی ارامنه استان بشمار می رود.
کلیسای مسروپ مقدس رشت به تاریخ اول ژوئیه ۱۸۷۲ ساخته شد پس از خروج میرزا کوچک خان از رشت و وقوع آتش‌سوزی مهیب؛ مدرسه و کلیسای ارامنه بشدت سوخت و مسیحیان رشت برای ادای فرایض دینی‌شان کلیسای جدیدی در سال ۱۳۴۵ شمسی (۱۹۶۶ میلادی) ساختتند. کلیسای اوریم رودبار نیز که در دوره پهلوی اول (سال ۱۳۱۲) برای انجام مراسم مذهبی کارکنان راه‌آهن ساخته‌شده بود اکنون در آستانه تخریب است.
کلیسای حضرت مریم در انزلی به لحاظ قدمت و جمعیت ساکن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این کلیسا در سال ۱۸۸۵ میلادی با هزینه شخصی «آواک ملک الله وردیان» از ارمنی‌های شهر بنا شد و هم اکنون مراسم‌های مذهبی و دینی ارامنه طبق سنت در این مکان برگزار می شود. کلیسای پروتستان غازیان نیز دیگر کلیسای این شهر است که در خیابان مترو پولی‌تان واقع‌شده است.
گورستان ارامنه
گورستان ارامنه در انزلی یکصد سال قدمت دارد و درباره گورستان قدیمی آنها در اطراف کلیسا نیز طبق رونوشت سندی از وزارت خارجه درسال ۱۳۳۲ هجری قمری ۱۹۱۴ میلادی ۱۲۹۳ شمسی موجود است.
در کنار این گورستان آرامگاه تعداد زیادی از مهاجرین لهستانی نیز قرار دارد که در حمله سربازان نازی در سال ۱۹۴۱ از طریق بندرانزلی به ایران پناهنده شده اند. در این گورستان ۶۳۹ نفر از مهاجرین لهستانی مدفون شده اند که به علت بیماری و سختی راه جان سپرده‌اند.
مودت و دوستی مسلمانان و ارامنه انزلی
"عزیز طویلی" در کتاب تاریخ جامع انزلی در مورد ورود ارامنه به این شهر اینگونه می نویسد: از تاریخ و چگونگی ورود اولین خانواده های ارمنی به انزلی اطلاع دقیقی در دست نیست اما ارامنه از لحاظ تجارت و امور فرهنگی و حتی فعالیت سیاسی نقش مهمی در بندر انزلی داشته اند و تنها اقلیتی هستند که در انزلی سابقه طولانی و مدونی دارند.
ارامنه بطور دائم چندین نسل در انزلی ساکن بوده اند برخی از آنها مهاجرانی بودند که از مناطق قفقاز و تفلیس به این دیار مهاجرت کردند ولی بسیاری از نقاط مختلف ایران بویژه از تبریز به گیلان کوچ کرده اند و هم اکنون برخی از خانواده های ارامنه پدر یا پدر بزرگشان از تبریز به انزلی وارد و ساکن شده اند. (۱)
رئیس شورای خلیفه‌گری ارامنه بندرانزلی با تبریک سال نو میلادی و روز تولد حضرت عیسی مسیح در گفت و گو با ایرنا تصریح کرد: ارامنه ایران هزاران سال است که در ایران زندگی می کنند و در واقع خود را ایرانی می دانند و فرقی بین خود و سایر هموطنان نمی بینند و مسئولان کشور با مسیحیان به خصوص ارامنه رابطه دوستانه آمیخته به محبت دارند.
سوسپیمون ترهیانس افزود: به عنوان یک ایرانی مسیحی به ایرانی بودن خود افتخار و عنوان می کنم تمام آداب و رسوم اقلیت ارامنه در کلیسا طبق آداب و قواعد مرسوم برگزار می شود.
ترهوسپیانس با اشاره به دیدار هرساله مقام معظم رهبری از خانواده شهدای ارامنه در ایام عید ولادت حضرت مسیح (ع) گفت: دیدار مسئولان با ارامنه شهرستان طبق سنت هر ساله انجام می‌شود و این نمادی از پیوندها و محبت هاست.
وی اضافه کرد: ارامنه ایران درعرصه های علمی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نقش بسزایی داشته و دارند و از هرگونه خدمات میهن پرستانه دریغ نمی ورزند و مفتخرندبه آنکه هماره در غم و شادی ملت ایران در کلیه حوادث سرنوشت ساز از دوران دفاع مقدس و جبهه های حق علیه باطل شرکت فعال داشته ودر این ایام ۱۲۱ شهید نثار میهن و نظام جمهوری اسلامی ایران کردند.
هوسپیان خطاب به کسانی که ارامنه را مهربانترین قوم غیرمسلمان می خوانند، گفت : کتاب مقدس ما، دین مسیحیت را دین محبت، صلح و آرامش می داند و به طور طبیعی رفتاری منطبق با آموزه های دینمان خواهیم داشت.
وی ادامه داد : ارامنه انزلی همه ساله مراسم ملی و مذهبی شان را طبق آئین و رسوم خود در کلیسا با حضور پدر روحانی برگزار می کردند اما از سال ۸۳ به علت کمبود در برخورداری از پدر روحانی این مراسم با پخش نوارهای مذهبی برگزار می شود.
ترهوسپیان اضافه کرد: در موارد ضروری چون غسل تعمید یا وفات مراسم با حضور پدر روحانی انجام می شود.
وی آرزوی ارمنیان در سال نو میلادی و روز ولادت حضرت عیسی (ع) برای تمام ایرانیان و جهانیان صلح، سلامتی و آرامش عنوان و خاطر نشان کرد : با برقراری صلح ملت‌ها می توانند فعالیتهای انسان دوستانه خلق کنند.
رئیس شورای خلیفه گری ارامنه بندرانزلی در این گفت و گو بار دیگر با تسلیت شهادت جمعی از هموطنان کرمانی در سالروز شهادت سردار شهید قاسم سلیمانی افزود: امیدواریم مسببان این عمل جنایتکارانه به سزای اعمال خود برسند.
براساس شواهد تاریخی سابقه اسکان ارامنه در شمال ایران به سال ۱۱۵۰ شمسی باز می گردد و از آن زمان تاکنون همواره دوستی، مودت و درک متقابلی بین شهروندان ارمنی و مسلمان شمال ایران علی الخصوص مردم انزلی وجود داشته است.
ارامنه شهرستان بندرانزلی بتدریج برای کسب و کار و تحصیل به شهرهای بزرگ ایران و سایر کشورها مهاجرت کردند. آنان در سال های نه چندان دور، شمارشان حدود چهار هزار نفر برآورد می شد که بتدریج جمعیت آنان برای کسب و کار و نیز تحصیل به شهرهای بزرگ ایران و سایر کشورها مهاجرت کردند و در حال حاضر، تعداد آنها در این شهرستان بندری به حدود ۱۱ خانوار و ۲۸ نفر می رسد.
پاورقی:
(۱) برگرفته از کتاب تاریخ جامع بندر انزلی؛ نویسنده : عزیز طویلی
نظر شما