به گزارش خبرنگار ایرنا، هوش مصنوعی یا به عبارتی Artificial intelligence که امروزه با اصطلاح هوش مصنوعی AI نیز شناخته می‌شود، روشی نوین برای ساخت ابزارهایی هوشمند با الگوبرداری از هوش انسان است.
هوش مصنوعی، ابزاری است که شبیه انسان فکر می‌کند و به جای او تصمیم می گیرد؛ در حقیقت این فناوری همان ماشین برنامه‌نویسی شده به دست انسان است که با هدف سهولت در انجام امور روزمره طراحی شده است.
سر در آوردن از هوش مصنوعی هم مثل هر تکنولوژی جدید دیگر که با کلی هیاهو و جنجال رسانه‌ای همراه است، ممکن است گیج‌کننده باشد و حتی متخصصان هوش مصنوعی هم به سختی می‌توانند خود را با تحولات لحظه‌ای این فناوری همراه کنند.
در زمینه هوش مصنوعی، یک سری سوالات به مراتب پرسیده می‌شود؛ مثلا اینکه دقیقا منظور از هوش مصنوعی چیست؟ فرق بین هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و یادگیری عمیق چیست؟ چه مسائل دشواری حالا به‌راحتی قابل حل هستند و حل چه مسائلی هنوز از توانایی هوش مصنوعی خارج است؟ آیا قرار است دنیا با هوش مصنوعی نابود شود؟
اگر برای شما نیز سوال شده که این همه هیاهو و هیجان بر سر هوش مصنوعی به‌خاطر چیست و اگر دوست دارید پاسخ این پرسش‌ها را به زبانی ساده یاد بگیرید، با ما همراه شوید تا پشت پرده این فناوری مرموز و قدرتمند را از زبان «سروه گرجی‌پور» دکترای هوش مصنوعی و مخترع سنندجی بخوانیم.
سروه گرجی پور در یک خانواده چهار نفره به دنیا آمده و پدرش را چند ماه قبل از دست داد و حالا مادر و برادرش را همراه و رفیق خود می داند.
گرجی پور در حوزه دکترای هوش مصنوعی تحصیل کرده و مقالات متعددی داشته و مولف و مخترعی است که در چندین حوزه اختراعاتی در حوزه پزشکی و صنعتی دارد.
ایرنا: ابتدا از خودتان و افتخاراتی که در حوزه اختراعات کسب کرده اید بگویید.
گرجی‌پور: اولین نفری هستم که هوشمندسازی منزل با اینترنت اشیا را انجام دادم و از سال گذشته تا کنون یک مدال نقره جهانی از کشور ترکیه ویپا، یک طلای دوبی(در کشور امارات) در مهرماه امسال و نشان ویژه دولت انگلیس را دریافت کردم و شرکتم با نام «اندازیار هوشمند» در جشنواره عصر امید فردا در کرج، موفق به دریافت تندیس شد.
آموزشگاه حوزه هوش مصنوعی و اکوسیستم ثبت ایده تا اختراع دارم و تندیس ویژه جشنواره را در حوزه هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به عنوان زن برتر شرکت کننده گرفتم.
هوشمندسازی مستوره اردلان را انجام دادم که با ایجاد یک بارکد نزدیک تندیس مستوره اردلان، به سه زبان انگلیسی کردی و فارسی، به سایتی متصل می شوید که زندگینامه مستوره اردلان بوده و گردشگران به راحتی می توانند با مشاهیر استان آشنا شوند.
گیفتهای هوشمند یکی از مزیتهایی است که می‌تواند حوزه گردشگری کردستان را در معرفی اماکن دیدنی متحول کند.
ایرنا: آیا دلیل خاصی داشت که به سمت هوش مصنوعی و اختراعاتی در این زمینه رفتید؟
گرجی‌پور: پدرم مشکل مغزی داشت و چندین بار یا یک پژوهشگر بیمارستان برای کار در حوزه هوش مصنوعی ارتباط گرفتم.
به سمت تحقیق در حوزه تورمورهای مغزی و سرطانها در حوزه هوش مصنوعی رفتم و متوجه شدم که کردستان در حوزه سرطان از استانهای با وضعیت بد است.
در حوزه‌های پزشکی شناسایی سرطانها و تومورهای مغزی، نیاز به هوش مصنوعی داریم. یکی از الزامات این حوزه تهیه دستگاه نویگیشن است که مجموعه ای از تکنیک های بسیار پیشرفته جراحی مغز و اعصاب دارد که طی آنها جراحان مغز و اعصاب با سیستم های پیشرفته، فرآیند جراحی را کنترل می کنند تا بتوانند به طور کاملا دقیق به محل ضایعه مغزی و یا نخاعی برسند و از شکاف بزرگ در سر بیمار خودداری کنند که خانواده من بصورت ملموس با آن سر و کار داشتیم و پدرم این مشکل را داشت.
از اول تیرماه، از مرکز تحقیقات غربالگری درخواست کردیم تا این مرکز (دستگاه نویگیشن) راه اندازی شود ولی فعلا خبری از آن نیست و قیمت آن مدام در حال افزایش است و جراحان مغز و اعصاب استان نیز به میل خود نحوه کار با آن را فرا گرفتند.
هم مرزی با عراق برای گردشگری سلامت شرایط خوبی فراهم می کند و در داخل استان و منطقه غرب کشور هم امکان استفاده دارد و من در راستای مسوولیت اجتماعی وظیفه دارم که خرید این دستگاه را مطالبه کنم؛ در حد منطقه ای نیز نبود دستگاه آسیب بزرگی است.
ایرنا: به نظر شما چه حمایتهایی از مخترعان و مبتکران حوزه هوش مصنوعی باید شود تا بتوانند این فناوری را برای جامعه قابل استفاده کنند؟
گرجی‌پور: در مرحله اول، ایجاد مرکز تحقیقات هوش مصنوعی، نیاز اصلی کردستان است. در حال حاضر هیچ حمایتی نیست تا اختراعات این حوزه وارد مرحله تجاری سازی شود؛ به عنوان مثال یکی از اختراعات من دستبند ویژه بیماران آلزایمری است که در حد اختراع باقی مانده که این دستبند با استفاده از هوش مصنوعی میزان خطرات برای این بیماران را پیش بینی می کند و اگر بیمار ناخواسته دچار حملاتی شد با استفاده از عصب دست او، بیمار و همراهش را از خطر آگاه کرده و یک جی پی اس سخنگو دارد و به بیمار می گوید که باید چکار کند.
با توجه به افزایش آلزایمر در جامعه این دستگاه بسیار ضروری است ولی حمایتی برای ساخت نمونه اولیه آن نیز نشد و اگر پارسال با ۲۰۰ میلیون تومان می شد نمونه اولیه را ساخت، الان با سه برابر این رقم هم نمی شود کاری کرد.
این دستبند به غیر از بیماران آلزایمری برای برخی افراد خاص نظیر کودکان معلول کارایی دارد و حتی می‌تواند در صورت نمونه سازی در بازار جهانی هم مورد استقبال قرار گیرد چون آلزایمر مختص یک کشور نیست و در حال حاضر همه مردم کشورهای مختلف جهان با آن درگیر هستند.
ایرنا: از دیگر اختراعات خودتان و کارکردهای آن بگویید.
گرجی‌پور: مفصل نگهدارنده درب و پنجره با استفاده از اینترنت اشیا یکی دیگر از اختراعات من است که به ثبت رسیده و ۲ اختراع دیگر هم در دست ثبت دارم.
مفصل نگهدارنده درب و پنجره با استفاده از اینترنت اشیا که مدال طلای جهانی را در انگلیس به خاطر این اختراع از آن خود کردم، یک دستگاه ۲ در ۲ است که به پنجره نصب می‌شود و هوای داخل و خارج اتاق را تنظیم می‌کند؛ این مفصل اگر حس کند که مسمومیت ناشی از گاز اتفاق افتاده سعی می‌کند صاحبخانه را آگاه کند و به فارسی اعلام می‌کند شما در خطر هستید. اگر صاحبخانه پاسخگو نباشد خود دستگاه جریان برق را با استفاده از رله‌هایی که ما تولید کرده‌ایم، قطع، و با بازویی که دارد فشار آورده و پنجره‌ها را باز می‌کند و کد اشتراک گاز را برای سامانه ۱۹۴ و ۱۱۵ ارسال می‌کند، به این ترتیب جان یک انسان را از خطر مرگ نجات می‌دهد.
وسیله ای هم اختراع کرده ام که با استفاده از شبکه های عصبی میزان حملات تنفسی را پیش‌بینی می کند که در دوبی مورد قدردانی قرار گرفت.
برخی پروژه ها را هم در حوزه شهرداری به اجرا در آورده ام که از آن جمله هوشمندسازی تندیس مستوره اردلان و پله موزیکال پارک استقلال سنندج بود( با خنده) که بخشی از هزینه آن ( یک سوم ) را هنوز از شهرداری طلب دارم در حالیکه یک سال و سه ماه از اجرای آن می گذرد.
پروژه های خصوصی زیاد هم دارم، از جمله در حوزه زیبایی پزشکی است و مدلهای هوش مصنوعی در این حوزه کاربرد زیادی دارد و مدل هوش مصنوعی در حوزه تصاویر پزشکی تومورهای گیلیومی ( تومورهای بدخیم) نیز طراحی و اجرا کردم.
ایرنا: این ایده ها چگونه به ذهنتان می رسد؟
گرجی‌پور: من هر جا احساس خلا و نیاز کنم و بدانم که با هوش مصنوعی می شود به کمک آن رفت، وارد عمل می شوم مثل زمانی که درد پدرم را دیدم به سمت تصویرسازی پزشکی رفتم.
من ۱۸ سال کارمند یکی از شرکتهای دولتی بودم و فکر می کنم که در حق خودم جفا کردم. دقیقا یک سال پیش و همزمان با بیماری پدرم از این کار بیرون آمدم و بعد از فراغت از کار اداری روی اختراعات خود سرمایه گذاری کردم و به عنوان زنان تاثیرگذار استان از من تجلیل شد.
ایرنا: چه موانعی بر سر راه هوش مصنوعی و توسعه آن احساس می کنید؟
گرجی‌پور: افزایش روزافزون قیمت‌ها مانعی برای این است که بشود نمونه‌های اولیه این اختراعات را ساخت و اگر ساختار بنیاد نخبگان عوض شود بسیاری از دغدغه‌های نخبگان نیز تغییر پیدا می‌کند.
بنیاد نخبگان نه تنها هیچ حمایتی ندارد بلکه سنگ اندازی هم می کند و برای دفاع از هویت خود به عنوان یک زن مخترع کار من به دستگاه قضا هم کشید.
شرکت من برگزار کننده پنل نخبگان کارآفرینان و مخترعان بود و قرار شد که کتاب هوشمند این پنل برای دسترسی راحت‌تر در اختیار همه قرار گیرد. شهرداری و فرمانداری قول حمایت برای چاپ این کتاب را دادند ولی در عمل هیچ حمایتی انجام نشد.
از مسوولان می خواهم به وعده های خود عمل کنند ولی حقیقت این است که نخبه را تا زمانی لازم دارند که با او عکس یادگاری بگیرند و بعد از آن دیگر سراغ نخبگان و مخترعان نمی روند و آنان را نمی شناسند و این رنج بزرگی است.
پیشنهاد تشکیل اتاق فکر نخبگان را دادیم ولی این امکان فراهم نشد و از سویی برای جامعه کارآفرینان، نخبگان و مخترعان حمایتهای بسیار کمرنگ انجام می شود که اصلا کافی نیست.
ایرنا: برای اینکه مردم از هوش مصنوعی به عنوان از بین برنده نیروی کار نترسند، چه باید کرد؟
گرجی‌پور: اولین گام برای برای اینکه هوش مصنوعی وارد کار و زندگی مردم شود، توجه به آموزش از سوی مسئولان است. بسترسازی از سوی دولت در عمل باید انجام شود و این ۲ مولفه اصلی اگر انجام شود فکر می‌کنم که بقیه امور خود به خود پیش می‌رود.
با یک مثال به کاربرد مهم هوش مصنوعی در استان بیشتر اشاره کنم؛ ببنید کردستان قطب تولید توت فرنگی کشور است و ما در این حوزه در زمینه شناسایی کیفیت توت فرنگی تولیدی می‌توانیم از هوش مصنوعی کمک بگیریم؛ به این صورت که با پردازش تصویری به جای اینکه میوه تک به تک به صورت فیزیکی کیفیت آن سنجیده شود. با هوش مصنوعی محصول را می توان اسکن و درجه رسیدگی و نارسیده بودن آن را مشخص کرد.
با توجه به فرسایش خاکی که در استان داریم به استاندار کردستان پیشنهاد دادم از سنسورهایی استفاده کنیم که میزان فرسایش خاک را اندازه‌گیری می‌کند و هزینه‌ای هم ندارد؛ از سویی کشاورز هم علاقه دارد که میزان فرسایش زمین کشاورزی خود را ارزیابی کند و بر اساس این سنسورها کشاورز می‌تواند با نرم‌افزاری که بر روی گوشی خود نصب کرده با اطلاع از زمان مناسب برای آبیاری زمین کشاورزی خود از هدر رفت آب هم جلوگیری کند.
در حال حاضر خاک کشاورزی در کشور ما خاکی است که پیر شده و اگر این نرم‌افزار در دسترس کشاورزان قرار می‌گرفت با اطلاع از بسیاری از عملیات‌های کشاورزی، می توان در زمان مناسب از خاک نگهداری و حفاظت کرد. در هر جایی که شما بخواهید چیزی را تشخیص و یا پیش بینی کنید هوش مصنوعی کارایی دارد. حتی برای شما به عنوان یک خبرنگار هوش مصنوعی و آموزش دیدن آن الزامی است.
کسی که نخواهد با هوش مصنوعی ارتباط بگیرد و آن را بلد باشد، سریع‌تر از چیزی که فکرش را می‌کند بیکار خواهد شد.
مقاومت در برابر تکنولوژی همیشه وجود داشته اما وقتی در میدان عمل قرار می‌گیریم می‌فهمیم که تکنولوژی برای کاربرد آسان کارهاست نه برای سخت کردن آن.
اشتباه‌ترین شیوه برای استفاده از هوش مصنوعی نگاه به آن به عنوان سرگرمی است که باید با افزایش آگاهی نسبت به این تکنولوژی، بهترین استفاده را از هوش مصنوعی داشت.
{ در این جا رضا گرجی‌پور برادر این مخترع هم در صحبتهای خواهرش سهیم شد و گفت: کاش خانواده‌ها و مسئولان به این سمت بروند که کودکان خود را حداقل با یک مهارت آشنا کنند مثلاً با آنان یاد بدهند که چگونه لاستیک ماشین را عوض کنند اگر ژاپن امروز به پیشرفت رسیده در سایه آموزش در رده‌های پایه و کودکی است.
ولی ما فقط توانسته‌ایم به عنوان والدین کودکان را از هر چیزی بترسانیم؛ بچه‌ای که در جامعه بزرگ نشود قطعاً سرخورده خواهد شد و با کوچک‌ترین شکست، دیگر امکان شروع دوباره را نخواهد داشت چون لای پر قو بزرگ شده است.}
ایرنا: برای توسعه هوش مصنوعی و کاربرد آن در بین نسل جوان به دنبال فناوری و تکنولوژی روز هستید، چه کارهایی انجام داده اید؟
گرجی‌پور: من مدرس دانشگاهم و در همدان و سنندج در حوزه اینترنت اشیا و هوش مصنوعی تدریس می کنم که استقبال دانشجویان بسیار چشمگیر است.
در همدان طراحی بازیهای کامپیوتری سناریوسازی را کار کردیم که دانشجویان آن را تبدیل به هوش مصنوعی کردند و از چارچوب تئوری وارد فاز عمل شده و بعد برای رشد بیشتر مسابقاتی را برگزار کردیم که نتایج آن بسیار جالب بود.
در استان استقبال چندانی از ایده های من نمی شود و دلیل آن را این می دانم که اساتید تصور می کنند شاگردهای آنها نباید از آنان سبقت بگیرند و من با این مشکل مواجهم.
با همه اینها، دوره هوش مصنوعی لازم است و ما در حوزه آموزش خیلی درد داریم و باید از رده های پایه شروع کنیم که با روسای آموزش و پرورش صحبت کرده ام تا آموزش لازم به دانش آموزان داده شود.
اولین کارگاه آموزشی را بصورت رایگان با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برگزار کردیم و در موسسه خودم هم از ۱۴ سال تا ۵۵ سال در حوزه هوش مصنوعی کارآموز دارم.
ایرنا: یکی از پروژه های شما گیفت هوشمند مستوره اردلان( اولین زن مورخ جهان) بود، چه شد که به سمت این بانوی تاریخ نگار رفتید؟
گرجی‌پور: آقای جمال احمدی آیین، مولف کتاب مستوره اردلان پیشنهاد داد تا این طرح را پیاده کنم و وقتی روی زندگینامه مستوره خانم دقیق شدم و سختی هایی را که تجربه کرده بود، خواندم، شباهتهایی بین خود و او دیدم که اولین بودن را هر دو تجربه کرده بودیم.
قرار بود که برای سردیس تمامی مشاهیر در پارک مشاهیر سنندج، این گیفت هوشمند طراحی شود ولی سازمان سیما و منظر شهرداری سنندج همکاری نکردند.
کسی کار بلد نباشد با هوش مصنوعی بیکار می شود، این گیفت این امکان را به گردشگران می‌داد که زندگینامه مشاهیر کُرد را تنها با اسکن یک (QR) روی گوشی همراه خود ببینند و مطالعه کنند.
ایرنا: هوش مصنوعی کارآفرین است یا نه، دشمن کسب و کار؟
گرجی‌پور: هوش مصنوعی بصورت کامل وجود ندارد و هرکس در حیطه کاری خود می تواند هوش مصنوعی را بیاموزد و به کار بگیرد، ما در موسسه خودمان آموزش را بصورت میکرو لرنینگ (یادگیریهای کوچک کوچک ) داریم و به دنبال پرورش استاد هوش مصنوعی نیستیم.
خیلی از بسترهای هوش مصنوعی بر پایه ریاضیات است که بسیاری از آحاد جامعه علاقه‌ای به این رشته ندارند و برای همین ما بستر را ساخته ایم و فرد یادگیرنده تنها اعداد را در این بستر قرار می دهد و برای خود قابل استفاده می کند.
باید تاکید کنم که هوش مصنوعی حوزه کاری محدودی ندارد و در همه حوزه ها کاربرد دارد و کار را تسهیل می‌کند.
البته مردم از هوش مصنوعی می ترسند که دلیل آن عدم آگاهی و مقاومت در برابر تغییر است.
نظر شما