به گزارش ایرنا از روابط عمومی شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی، مردم بعضی شهرها و بسیاری از روستاهای کشور و استان خراسان شمالی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از نعمت آب شرب سالم و بهداشتی محروم بودند و در کنار این موضوع نهاد و متولی خاص و مشخصی نیز برای تامین این نعمت خدادادی وجود نداشت.
به برکت پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و با تاسیس و راه اندازی شرکت های آب منطقه ای تحول شگرفی در حوزه صنعت آب پدید آمد به طوری که سه طرح بزرگ آبرسانی به شهرهای بجنورد، شیروان و اسفراین از سدهای شیرین‌دره، بارزو و بیدواز، مطالعه حریم و بستر یکهزار و ۴۶۴ کیلومتر از رودخانه ها و ساخت هشت سد با مجموع گنجایش ذخیره حدود ۲۳۰ میلیون متر مکعب آب و ۱۰ بند انحرافی در این استان از جمله مهمترین اقدامات در این بخش محسوب می شود.
ساخت هشت سد
استان خراسان شمالی یکی از قطب‌های مهم کشاورزی کشور است و سهم بزرگی در تولید مواد غذایی مورد نیاز کشور را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر اقتصاد مبتنی بر کشاورزی آن باعث شده تقریباً نیمی از ساکنان آن شغلی مرتبط با کشاورزی داشته باشند و به همین نسبت نیمی از درآمد استان هم کشاورزی محور باشد.
در استان خراسان شمالی تاکنون هشت سد و ۱۱ بند انحرافی ساخته شده است و توان ذخایر آبی سدهای استان را ۲۳۴ میلیون مترمکعب است ضمن اینکه ۳۲ تشکل در پایاب این سدها فعال هستند و این منابع آبی سهم مهمی بر توسعه بخش کشاورزی ایفا می کنند.
خشکسالی سال های اخیر در این خطه به حدی رسیده است که امسال بسیاری از این سدها که منابع مهم آبی برای کشاورزی محسوب می شوند با تهدید خشکسالی مواجه هستند و در این صورت اقتصاد این خطه نیز تحت تاثیر قرار می گیرد.
بر اساس آمار آب منطقه ای خراسان شمالی امسال ۸۸ درصد از مخازن سدهای استان خالی و شاهد کاهش ۲۴ درصدی ورود آب به سدها هستیم این خود گواه عمق خشکسالی در این استان است.
اجرای طرح‌های بزرگ آبرسانی
تامین پایدار منابع آب شرب و بهداشت مردم استان از ماموریت های ذاتی شرکت آب منطقه‌ای است که این شرکت از بدو تاسیس تاکنون سه طرح بزرگ آبرسانی به شهرهای بجنورد، شیروان و اسفراین از سدهای شیرین‌دره، بارزو و بیدواز و همچنین طرح آبرسانی از منابع آب با کیفیت منطقه به شهرهای گرمه و جاجرم را در مجموع با بیش از ۱۵۶ کیلومتر خط انتقال اجرا کرده است.
همچنین طرح بزرگ تامین و انتقال آب زیرزمینی از مناطق شمالی استان به شهرهای خراسان شمالی را با احداث ۲۳۰ کیلومتر خط انتقال در دستور کار دارد که وزارت نیرو با تخصیص و انتقال سالانه ۴۰ میلیون متر مکعب آب زیرزمینی در این زمینه موافقت کرده است که با اختصاص اعتبارات مورد نیاز، این طرح نیز اجرایی خواهد شد.
انتقال آب های زیرزمین خراسان شمالی از بزرگترین پروژه های وزارت نیرو است که در این خطه از شمالشرق کشور اجرا می شود و در سفر سال گذشته رییس جمهور به استان مصوب شد.
با اجرای این طرح دشت ممنوعه شیروان و بسیاری از روستاهای فاروج، گرمه و جاجرم و اسفراین که سال ها به خاطر خشکسالی های پی در پی و کاهش بارندگی ها با بحران آب دست و پنجه نرم می کنند، سیراب می شود.
احداث شبکه آبیاری و حفظ حریم رودخانه ای
برای بهبود و توسعه آبیاری زمین های پایاب سدهای خراسان شمالی تاکنون حدود ۲۲ هزار هکتار زمین کشاورزی در پایاب سدهای استان زیر پوشش شبکه های آبیاری رفته است.
علاوه بر این استان خراسان شمالی ۶ هزار و ۶۰۰ کیلومتر رودخانه و مسیل دارد که ۲ هزار و ۲۰۰ کیلومتر آن رودخانه ها و مسیل های مهم است.
تاکنون حریم و بستر یکهزار و ۴۶۴ کیلومتر از رودخانه ها و مسیل های مهم استان مطالعه شده است و ۱۵۴ کیلومتر آن لایروبی و ۸۹ کیلومتر نیز ساماندهی شده است.
اترک بزرگترین رودخانه خراسان شمالی ۲۴۰ کیلومتر طول دارد که از ارتفاعات شرق قوچان منشاء می‌گیرد و رو به سوی استان گلستان جریان می‌یابد.
خراسان شمالی دارای ۲ حوزه آبریز اصلی است، در شمال استان حوزه آبریز اترک و در جنوب حوزه آبریز کویر مرکزی قرار دارد.
مدیریت و حفاظت آب های زیرزمینی
استفاده بی رویه منابع آب زیرزمینی در خراسان شمالی تاکنون موجب افت سطح آب و کسری مخازن این منابع در مجموع به مقدار بیش از ۲ میلیارد متر مکعب شده است.
برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی در استان خراسان شمالی، کل چاه های کشاورزی برقی این استان به تعداد یکهزار و ۱۸۹ حلقه به شمارشگرهای هوشمند آب و برق تجهیز شده و دو هزار و ۱۸۳ حلقه چاه غیرمجاز نیز مسدود شده است.
با مجموع اقدامات حفاظت منابع آب زیرزمینی در استان تاکنون بیش از ۲۷ میلیون متر مکعب از منابع آب زیرزمینی صرفه جویی شده است.
فرهنگ سازی تعادل بخشی منابع آب
تحقق اهداف طرح احیا و تعادل بخشی منابع آب مستلزم همراهی بهره برداران است. برای همراهی مردم در این طرح پروژه های مختلفی از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران پیش بینی شده است که طرح دانش آموزی نجات آب و برگزاری نشست‌های اطلاع رسانی با گروه‌های مرجع و قشرهای مختلف موثر جامعه از این جمله است.
طرح دانش آموزی نجات آب یکی از طرح های زیربنایی فرهنگ سازی در استان خراسان شمالی است. با اجرای این طرح تاکنون بیش از ۳۰۰ هزار دانش آموز در پایه های هفتم، هشتم و نهم تحصیلی زیر پوشش آموزش های آشنایی با منابع آب قرار گرفته اند و بر اساس آزمون های معتبر سطح آگاهی آنها بیش از ۱۸ درصد افزایش یافته است.
در راستای پروژه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی منابع آب برای گروه های مختلف بهره بردار از منابع آب استان خراسان شمالی، تاکنون نشست های آموزشی متعددی با اقشار مختلف و موثر جامعه شامل بهره‌برداران منابع آب، نخبگان استانی، مقامات قضایی، زنان روستایی و روحانیون خراسان شمالی برگزار شده و براساس گزارش‌های رسمی، شرکت آب منطقه ای استان خراسان شمالی پیشرو اجرای طرح های فرهنگ سازی و اطلاع‌رسانی منابع آب در سطح کشور است.
نظر شما