شاهکار مهندسان ایرانی در جنوب آسیا؛ دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم به بار نشست

به گزارش خبرنگار حوزه دولت ایرنا، ایران و سریلانکا، روابط دیپلماتیک خود را پس از تغییر نام سابق این کشور به «سیلان» از سال ۱۹۶۱ و از طریق سفارتخانه‌هایشان در اسلام‌ آباد آغاز کردند؛ سفارت سیلان در سال ۱۹۹۰ در تهران گشوده شد و تهران نیز دفتر نمایندگی خود در کلمبو را در سال ۱۹۷۵ باز کرد. از آن سال تاکنون دو کشور روابط دوستانه‌ و همکاری‌های گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف به ویژه حوزه فرهنگی، اقتصادی و صادرات خدمات فنی و مهندسی داشته‌اند و اکنون آیت‌الله رئیسی پس از ۱۶ سال از آخرین سفر یک رئیس‌جمهور ایران به سریلانکا، میهمان این کشور است.

رئیس‌جمهور اسلامی ایران- پس از پایان سفر ۲ روزه خود به پاکستان و دیدار و گفت‌وگو با عالی‌ترین مقامات بلندپایه این کشور، به دعوت رسمی «رانیل ویکرمسینگه» همتای سریلانکایی برای انجام سفری یک روزه به این کشور جنوب شرق آسیا سفر کرد. آیت‌الله رئیسی بامداد دوشنبه -سوم اردیبهشت ۱۴۰۳- پیش از آغاز سفر رسمی به پاکستان و سریلانکا نیز توسعه روابط اقتصادی و تجاری با سریلانکا را از جمله اهداف سفر خود به این کشور اعلام و تاکید کرد: دو کشور همکاری‌های قابل‌توجهی در حوزه خدمات فنی و مهندسی دارند و قطعا این سفر نقطه عطفی در ارتقای سطح روابط میان ایران و سریلانکا خواهد بود.

آیت‌الله رئیسی پیش از این بارها بر توسعه روابط با سریلانکا و فعال‌تر شدن کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور تاکید کرده بود؛ وی در دیدار با همتای سریلانکایی خود در مقر سازمان ملل متحد، تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران برای صدور خدمات فنی و مهندسی آمادگی کامل دارد و قطعا مهارت و کارایی بسیار بالای مهندسان ایرانی منشأ کارها و اقدامات بزرگ و ماندگاری در سریلانکا خواهد شد. در فاصله کوتاه‌تر از هشت ماه از این دیدار و اینبار در سفر رئیس‌جمهور به سریلانکا، قرار است آیت‌الله رئیسی با همتای سریلانکایی خود در مراسم افتتاح و آغاز بهره‌برداری رسمی از «ابر پروژه چندمنظوره اومااویا» شامل ۲ سد و نیروگاه ۱۲۰ مگاواتی که از سوی پیمانکاران ایرانی احداث شده، شرکت کند. تمام مراحل مشاوره، طراحی و ساخت این پروژه چندمنظوره توسط مهندسان ایرانی انجام شده و این پروژه از بزرگترین پروژه‌های عمرانی سریلانکا به ارزش بیش از نیم میلیارد دلار است که تامین مالی آن از سوی دولت این کشور انجام شده و بیش از ۴۰۰ مهندس ایرانی در احداث آن نقش داشته‌اند.

اراده دولتِ مردمی در خدمت به فناوران ایران اسلامی

خدمات فنی و مهندسی یکی از ستون‌های اصلی توسعه اقتصادی کشورهاست و سهم عمده‌ای در مبادلات جهانی دارد. ارزش افزوده‌ای که در صدور خدمات فنی و مهندسی وجود دارد همراه با نیاز روزافزون اقتصاد جهانی به توسعه عمرانی و زیرساختی یک فرصت بین‌المللی است و برای ایران که از سرمایه‌های انسانی و فنی قابل توجهی در این زمینه برخوردار است، فرصتی مغتنم به حساب می‌آید تا با تدبیر و مدیریت، میزان بهره‌مندی خود را از فرصت‌های بین‌المللی افزایش دهد.

یکی از برجسته‌ترین شاخصه‌های دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم نیز زمینه‌سازی برای صادرات خدمات فنی و مهندسی و کالای ایرانی است. شعار سیاست خارجی متوازن دولتِ مردمی از نخستین روزهای فعالیت در دستور کار قرار گرفت و به جرات می‌توان گفت که پس از یک وقفه هشت ساله، دستگاه دیپلماسی کشور بار دیگر به عرصه خدمت‌رسانی به سازندگان و فن‌آوران ایران بازگشته است.

نگاه یک سویه در سال‌های گذشته و ارتباط با کشورهای محدود در این زمینه سبب شده بود حوزه فعالیت پیمانکاران، مشاوران و تولیدکنندگان ایرانی به چند کشور محدود شود که امروز شاهدیم با راهبرد اساسی دولت سیزدهم در دیپلماسی، این نگاه به صورت ریشه‌ای تغییر کرده و بازار مخاطب ما تمام کشورهای در حال توسعه و حتی پیشرفته در سراسر جهان را در بر می‌گیرد.

در اثر فعالیت‌های همه جانبه انجام شده در زمینه صادرات خدمات، بیش از ۵ برابر نسبت به دوره قبل رشد داشته و ظرفیت محقق شده در این زمینه به بیش از ۵ میلیارد دلار بالغ شده است و امروز فناوری و خدمات فنی و مهندسی ایرانی به بیش از ۱۸ کشور جهان صادر می‌شود. بر این اساس پیش‌بینی‌ها در این خصوص ارتقا ظرفیت‌های صادرات خدمات فنی به بیش از ۴۰ میلیارد دلار است که با کل درآمد ارزی کشور در برخی از دوره‌ها قابل مقایسه است.

صادرات یک میلیارد و ۲۹۲ میلیون دلاری در سال گذشته

دولت سیزدهم برنامه دارد که در راستای توسعه دیپلماسی همسایگی و به جهت موقعیت استراتژیک ویژه خود در منطقه، از مزیت همجواری با کشورهایی که توان تکنولوژیک کمتری برخودارند، استفاده کند. «علی‌اکبر محرابیان» وزیر نیرو با تاکید بر اینکه ظرفیت‌های قابل توجهی برای صدور خدمات فنی-مهندسی کشور و حضور در تعاملات بین‌المللی وجود دارد، می‌گوید: جمهوری اسلامی ایران در علم مهندسی آب جزو کشورهای پیشرو بوده و در صدر جدول صادرات خدمات فنی مهندسی قرار دارد.

ایران به عنوان یک کشور پیشرو در صنعت آب و برق، جایگاه نخست منطقه را در صدور خدمات فنی و مهندسی در این صنعت دارد و دولت سیزدهم نیز با تاکید بر دیپلماسی اقتصادی از ابتدای کار خود تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان و صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی را در اولویت کار خود قرار داد تا علاوه بر معرفی توان و تخصص مهندسان و کارآفرینان ایرانی، بستر صادرات و ارزآوری از این راه را افزایش دهد.

بر اساس آمار سازمان توسعه تجارت، در ۱۲ ماه سال گذشته صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور به یک میلیارد و ۲۹۲ میلیون دلار رسیده است. عددی که نشان می‌دهد این حوزه دارای ظرفیت‌های بالایی برای صادرات است.

شاهکار مهندسان ایرانی در دل سریلانکا

در مسیر توسعه دیپلماسی اقتصادی در دولت سیزدهم، سریلانکا یکی از کشورهای هدف وزارت نیرو محسوب می‌شود و در این زمینه یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های این کشور از سوی شرکت‌های ایرانی ساخته و هم اکنون آماده افتتاح است.

پروژه چند منظوره سد و نیرو «اومااویا» سریلانکا نیز از جمله پروژه‌هایی است که تماما توسط شرکت‌های ایرانی انجام شده است و به عنوان یکی از ابرپروژه‌های حوزه صادرات خدمات فنی- مهندسی کشورمان در زمینه‌های سدسازی، انتقال آب و تولید برق به شمار می‌رود و قرار است همزمان با حضور رئیس‌جمهور در سریلانکا افتتاح و مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

سد و نیروگاه چندمنظوره‌ ۱۲۰ مگاواتی‌ «اومااویا» یکی از چهار پروژه برتر بتنی جهان و دومین پروژه مهندسی سریلانکاست که دارای ارزشی بالغ بر ۲.۵ میلیارد دلار است. از این پروژه به‌عنوان شاهکار مهندسان ایرانی در صنعت سدسازی‌ یاد می‌شود که اجرای آن ارزآوری بالایی برای ایران اسلامی به همراه داشته است. همچنین در سال‌های اخیر، صدور خدمات فنی و مهندسی از ایران به سریلانکا رونق چشمگیری‌ داشته و ایران علاوه بر ساخت پالایشگاه‌ و تامین سوخت آن، پروژه برق‌رسانی به یکصد روستای این کشور را نیز اجرا کرده است. ‌

احداث نیروگاه ۱۲۰ مگاواتی در دل زمین

با اجرای طرح چند منظوره اومااویا که در ۲۳۰ کیلومتری شرق کلمبو، پایتخت کشور سریلانکا احداث شده است؛ آب مازاد رودخانه‌های اومااویا و ماهاتوتیلا اویا واقع در استان اووا «Uva» برای توسعه کشاورزی به منطقه کم آب همین استان منتقل می‌شود. این در حالی است که هم‌زمان با تحقق این هدف، تولید انرژی از طریق نیروگاه زیرزمینی به ظرفیت ۱۲۰ مگاوات انجام خواهد شد.

این نیروگاه در عمق ۷۵۰ کیلومتری زمین احداث شده است و تامین کننده ۳۰ میلیون متر مکعب آب است؛ تولید ۲۹۰ گیگاوات ساعت انرژی در سال، تامین آب مورد نیاز ۵۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی منطقه خشک جنوب شرقی سریلانکا و انتقال ۱۴۵ میلیون مترمکعب آب از منطقه پرباران به مناطق خشک از جمله اهداف این پروژه بوده است که به همت متخصصان و مهندسان ایرانی در کشور سریلانکا به مرحله اجرا و بهره‌برداری رسیده است.

مراحل احداث پروژه سد و نیروگاه اومااویا در کشور سریلانکا توسط مهندسان ایرانی

این پروژه از نظر اجرای ۲۴ کیلومتر تونل با دو دستگاه TBM بدون دسترسی میانی در شرایط بسیار سخت زمین شناسی و وجود جریان‌های آبی پرفشار، حفاری یکی از بلندترین شفت‌های (تونل ها) عمودی دنیا در نیروگاه‌های آبی به طول ۶۱۸ متر، اجرای پوشش فلزی شفت عمودی به وزن تقریبی ۱۰۰۰ تن به صورت معلق و نصب و احداث نیروگاه در حفره و فضاهایی در عمق ۷۵۰ متری زمین که به آن مقار می‌گویند، جزو پروژه‌های منحصربه‌فرد مهندسی محسوب می‌شود.

مجری ایرانی این پروژه به دلیل رویکرد مسئولانه نسبت به جوامع محلی موفق شدند در سال ۱۴۰۱ نشان عالی مسئولیت اجتماعی را دریافت کنند؛ همچنین بر اساس اعلام انجمن بین‌المللی تونل‌سازی و فضاهای زیرزمینی ITA، پروژه چندمنظوره اومااویا در بین چهار پروژه منتخب نهایی در بخش پروژه‌های ۵۰ تا ۵۰۰ میلیون یورویی در سال ۲۰۲۰ میلادی قرار گرفت.

ارزیابی پروژه‌ها بر اساس شاخص‌هایی چون احجام عملیات پروژه، رعایت اصول ایمنی، نقش پروژه در غلبه بر مشکلات و کاهش آلایندگی و حفظ محیط زیست و دستاوردها و نوآوری‌های خاص پروژه، صورت گرفته است.پیش از این نیز در سال ۱۳۸۸ پروژه برق‌رسانی به ۱۰۰۰ روستای کشور سریلانکا به همت متخصصان ایرانی توسط یک شرکت داخلی آغاز و در سال ۱۳۹۲ به اتمام رسید؛ این مهم بیانگر این است که توسعه و گسترش صادرات خدمات فنی - مهندسی ایران به سایر کشورها از دهه‌های گذشته آغاز شده است و امروز به صورت ویژه و جدی دنبال می‌شود.