به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، سی و پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از ۱۹ تا ۲۹ فروردین ماه در مصلای امام (ره) برگزار می شود، جانمایی و متراژ غرفه یکی از دغدغه‌های ناشران در هر دوره برگزاری این رویداد است. زیرا با افزایش متراژ غرفه امکان نمایش تعداد بیشتری کتاب و انجام برنامه‌های فرهنگی در غرفه مهیا می‌شود. از طرفی سال‌ها است که به دلیل نیمه‌کاره بودن سازه‌های مصلی امکان استفاده از تمام فضای آن ممکن نبود، در سال‌های اخیر با پیشرفت ساخت‌وساز در این مکان، بخش بیشتری از مصلی برای نمایشگاه کتاب اختصاص داده می‌شود، اما هنوز هم تمام نیاز ناشران رفع نشده است.
برای بررسی موضوع‌های متراژ غرفه‌ها، جانمایی، دسترسی به غرفه‌ها در سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در بخش‌های کودک، آموزشی و دانشگاهی میزگردی برگزار شد. در این میزگرد فتح‌الله فروغی رییس هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان، کاظم آرمان‌پور مدیر مسئول انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی، محمدتقی حق‌بین عضو هیات مدیره انجمن ناشران کودک و نوجوان و امین آصفی مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران آموزشی حضور داشتند.
بخش نخست این نشست را اینجا و بخش پایانی را در ادامه می‌خوانید:
نبود آسانسور مشکل‌ساز است
پیشنهاد شما درباره فضای اختصاصی کودک چیست؟
حق‌بین: برای بیان واقعیت مجبور هستم مقایسه کنم، به لحاظ امکانات عمومی، مصلی جزو مراکز درجه یک در مقایسه با نمایشگاه بزرگ چین است، یعنی حجم قابل توجهی سرویس بهداشتی در اینجا وجود دارد. شاید در اوقاتی نظافت آنها اشکال داشته باشد واقعیت این است که خیلی شاهد این مسأله نبودم جز سال‌های اول که همه این سرویس‌های بهداشتی آماده نبود. الان حجم قابل توجهی سرویس بهداشتی قابل استفاده است. سال گذشته ترافیک جمعیتی خیلی کمتر بود.
بخش‌هایی از فضا برای جانمایی غرفه مناسب نیست، زیرا فضای مصلی اصولا برای نمایشگاه مناسب نیست
می‌خواهم بگویم اینکه فضای سبز هنوز کامل نشده، موجب اذیت مراجعان می‌شود. افراد می‌آیند و گرما می‌بینند این مساله واقعیتی مربوط به فضای سبز است زیرا هنوز کامل نشده و بخش‌هایی کارگاهی است ولی قطعاً آنچه در برنامه مصلی وجود دارد یک فضای مفرح است. امیدواریم هر چه زودتر به این بخش توجه شود، به دلیل اینکه این مکان برای نمایشگاه قرآن و نمایشگاه کتاب اختصاص پیدا می‌کند و برای نمایشگاه‌های فرهنگی این مکان ارائه می‌شود.
برای استفاده از بخش دانشگاهی تلاش می‌شود مردم را هدایت کنند تا از درهای خاصی وارد شوند ولی این کافی نیست. شاید ۲۰ تا ۳۰ درصد مخاطب خیلی ویژه اینگونه از فضای نمایشگاه استفاده می‌کنند. مابقی از راحت‌ترین مسیرها می‌آیند، یعنی با اتومبیل، اتوبوس و مترو؛ در چنین شرایطی، نبود آسانسور برای بخشی از مخاطبان که خانواده‌ها و افراد مسن در حوزه دانشگاهی هستند مشکل است. بحث آسانسور یک انتظار حداقلی است. چیزی نیست که بگویم تکنولوژی ساخت آسانسور در ایران وجود ندارد. این تکنولوژی به صورت داخلی هم وجود دارد. به نظر می‌رسد باید به توقعی که دو تشکل دیگر دارند توجه شود حتی برای استفاده خود مصلی هم این باید مورد توجه باشد.
باید این انتظار را از مسئولان داشت که به جرات بگویند تا ۵ سال آینده مصلی هستیم
در مورد بخش کودک یک مزیت این است که برای چند سال پیاپی بدون تغییر یک‌جا است. دو سالی است بخش جدیدی به ما اضافه شده است، اما جلوی ورودی آن مشکلاتی بود، خوشبختانه حل و کارگاه جمع و آلودگی که داشتیم رفع شد.
در مورد غرفه‌های بخش کودک و نوجوان باید در نظر داشت، زمانی که می خواهیم غرفه بدهیم، مجبوریم نسبت به تشکل‌های دیگر راهروهای وسیع‌تری در نظر بگیریم زیرا مخاطبان ما فردی و تک نیستند. مخاطبان ما خانوادگی هستند یعنی کودک به تنهایی نمی‌تواند به نمایشگاه کتاب بیاید، در نتیجه همراه والدینش می‌آید. این مساله موجب شکل‌گیری موج مضاعف جمعیتی در راهروهای بخش کودک می‌شود. پس باید راهروها را پهن‌تر بگیریم ولی حجم ستون ها و قطر آنها موانعی برای این مساله ایجاد می‌کند. بخش‌هایی از فضا برای جانمایی غرفه مناسب نیست، زیرا فضای مصلی اصولا برای نمایشگاه مناسب نیست.
با همه این اوصاف، تصور می‌کنم با شرایط فعلی کشور باید این انتظار را از مسئولان داشت که به جرات بگویند تا ۵ سال آینده همین جا هستیم و موانع آن را رفع کنند. موانع قابل رفع است. باید مصلی خود را به لحاظ تجهیزات برق و اینترنت مجهز کند تا فشار هزینه‌های وزارت فرهنگ را پایین بیاورد زیرا بار هزینه‌ای بر حوزه بودجه نحیف فرهنگ وارد می‌شود.
مسئولان توجه کنند تا بخشی از جامعه از نمایشگاه کتاب محروم نشوند
امسال متقاضیان غرفه در سالن کودک حدود ۱۲ هزار متر مربع فضا می خواهند و این فضا در سالن‌ها وجود ندارد
فروغی: جمع بندی من از این صحبت‌ها این است که به واقع ما مجری هستیم، محدودیت‌ها مشخص است و همکاران ناشر ما باید ملاحظاتی را که در اجرا داریم، مدنظر قرار دهند. یعنی ممکن است همکار من انتظاری داشته باشد که انتظار او به حق است، اما این انتظار به حق را باید متناسب با داشته‌های ما مطرح کند. به این دلیل که امسال متقاضیان غرفه در سالن کودک حدود ۱۲ هزار متر مربع فضا می خواهند یعنی اگر بخواهیم به تمام خواسته‌های ناشران در بخش کودک و نوجوان پاسخگو باشیم باید ۱۲ هزار متر را زیر بار غرفه ببریم و این فضا در سالن‌ها وجود ندارد.
بنابراین ضمن عذرخواهی از دوستان خود باید این را به متراژ حدود ۷ هزار مترمربع تقلیل بدهیم یعنی باید خواسته‌ها را کاهش دهیم و اینجاست که مورد اعتراض همکاران قرار می‌گیریم. طبیعی است بخشی از خواسته های برخی از ناشران ما در بخش کودک محقق نخواهد شد. من فکر می‌کنم در حوزه های دیگر هم ممکن است این اتفاق بیفتد یا نیفتد. دوستان ما در این زمینه صحبت خواهند کرد که بد نیست نظر دوستان را در این قسمت بشنویم و بدانیم آیا با محدودیت فضا روبرو هستند یا خیر؟
قبل از اینکه وارد این بحث شویم، خیلی آرمان گرایانه می‌شود اگر بخواهیم نمایشگاه کتاب برای معلولان مناسب‌سازی شود؟
فروغی: بخش‌هایی از مصلی برای افراد با نیازهای ویژه امکاناتی دارد، مثلاً برای حرکت ویلچر، ولی زیرساخت‌های لازم برای این موضوع در مصلی وجود ندارد. به نظرم تشکل‌ها و نهادهای سیاست‌گذار و به خصوص مصلی باید در این زمینه کمک کنند که بخشی از جامعه از برخوردار شدن از این رویدادهای فرهنگی محروم نشوند.
آرمان‌پور: حداقل در بخش دانشگاهی و کودک و آموزشی این امکان وجود ندارد. شاید فقط در شبستان این امکان وجود داشته باشد.
آصفی: ناشر پیشکسوتی داریم که نمی‌تواند وارد بخش‌های نمایشگاه شود و همیشه با اتومبیل او را بالا می‌آورند زیرا مشکلاتی در دسترسی وجود دارد.
کل طبقه اول در اختیار ناشران دانشگاهی قرار گیرد
ناشران دانشگاهی چه میزان غرفه نیاز دارند؟
آرمان‌پور: ناشران دانشگاهی حدودا به اندازه ۷ تا ۸ هزار مترمربع درخواست غرفه داشتند. با عنایت بر اینکه از سال پیش طبقه دوم را زیربار نمایشگاه بردیم و در آن جانمایی اتفاق افتاد، این فرصت ایجاد شد تا طبقه اول را به این بخش اختصاص دادیم.
ناشران بر اساس تعداد کتاب هایی که چاپ کردند و بر اساس اولویت‌ها در این دو طبقه جانمایی شوند
بازدیدی که در اسفندماه از نمایشگاه داشتیم نشان داد عملا طبقه اول بازسازی و عملیات عمرانی در آن انجام شده است. درخواست کردیم کل طبقه اول در اختیار ناشران دانشگاهی قرار گیرد. اگر با این احتساب طبقه اول کامل باشد و طبقه همکف هم برای ناشران دانشگاهی در نظر گرفته شود، نیاز ناشران دانشگاهی رفع خواهد شد.
باید توجه داشت در فضای رواق‌ها به خصوص طبقه اول مکانی وجود دارد که عملا برای غرفه‌بندی مناسب نیست یعنی ما باید یک تعداد ناشرانی داشته باشیم که در حجم ۱۰۰ تا ۳۰۰ متر مربع متر غرفه بخواهند و بتوانیم آنها را در آن فضا جانمایی کنیم.
باید تدابیری اندیشید که ناشران بر اساس تعداد کتاب هایی که چاپ کردند و بر اساس اولویت‌ها در این دو طبقه جانمایی شوند.
تولید کتاب در بخش کودکان با دیگر بخش‌ها متفاوت است
چطور تعدادی از ناشران را برای فعالیت در طبقه اول راضی کردید زیرا با شرایط موجود تعداد مراجعان به طبقه اول که بخشی از ناشران دانشگاهی و همه ناشران آموزشی در آن جانمایی شدند، کمتر از سایر بخش‌های مصلی است؟
آرمان‌پور: اول اینکه این دوستان لطف دارند. سال پیش اولویت‌بندی کردیم و بر اساس حروف الفبا در نظر گرفتیم و ناشرانی که سال پیش در طبقه اول بودند امسال در همکف حضور خواهند داشت. به هر حال برخی از ناشران از خودگذشتگی می کنند. البته چند نفر سال پیش انصراف دادند ولی اکثریت حضور پیدا کردند و این مسئله را پذیرفتند.
حق‌بین: من از این موضوع می‌گذرم، هر سال توسط مقام معظم رهبری شعاری انتخاب می‌شود. ناشران کتاب کودک در یک دوره عمدتا دولتی بودند اما امروز خوشبختانه بالای ۹۵ درصد تولیدات کتاب کودک ایران در بخش خصوصی و مردمی فعال هستند، و بخش عظیمی از آنها اعضای انجمن ناشران کودک و نوجوان هستند. انتظار مجموعه ناشرانی که فعالیت می‌کنند، با توجه به انتخاب شعار که بر مشارکت مردم توجه دارد، این است که به بخش خصوصی توجه شود. انتظار می‌رود با همتی که در بخش خصوصی به صورت جدی ایجاد شده است، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به حوزه کتاب کودکان که خصوصا با خانواده‌ها مرتبط است و اساسا شروع کتابخوانی است، توجه ویژه داشته باشد.
با توجه به انتخاب شعار که بر مشارکت مردم توجه دارد، لازم است به بخش خصوصی توجه شود
تولید کتاب در بخش کودکان با دیگر بخش‌ها متفاوت است، برای مثال معمولا در بخش بزرگسال برای تصویرگری هزینه نمی‌شود، این در حالی است که همه کتاب‌های کودک مصور هستند. همچنین هزینه‌های دیگری مانند کاغذ مناسب و ... مطرح است. در بخش های دیگر عمدتا کتاب‌ها سیاه و سفید است، در حالی که کتاب‌های کودک رنگی هستند. اینها خود به خود هزینه‌ها را بالا می‌برد.
در نتیجه انتظار است با توجه به حجم فشار بر بخش خصوصی، و ادامه این فعالیت با وجود سختی‌ها در این بخش، وزارت فرهنگ امسال در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اسبابی را برای مردم فراهم کند تا بتوانند خرید مناسب‌تری از نمایشگاه داشته باشند.
بخش کودک هیچ سهمی تا به امروز از بن‌های نمایشگاه نداشته است
بخش کودک هیچ سهمی تا به امروز از بن‌های نمایشگاه نداشته است. بن‌ها معمولا به دانشجویان، طلاب یا به بخش های دیگر اعطا می‌شود. من نمی‌گویم از سهم حوزه‌های دیگر کم کنند ولی بحث من این است که سهم اختصاصی برای حوزه‌ای بگذارند که ۹۵ درصد تولیدکنندگان آن خصوصی هستند و امروز رهبری خواستند به این نوع تولیدکنندگان توجه شود. در نتیجه انتظار می‌رود به این توجه ویژه شود.
گران قیمت بودن کتاب کودک با مختصاتی که بیان کردم یعنی کاغذ رنگی و تفاوت‌های دیگر به سبد خانواده اضافه شود تا بتوان امیدوار بود، چراغی که بخش خصوصی توانسته به خوبی روشن نگه دارد و حفظ کند از دست نرود.
فروغی: برای تکمیل، عرض می کنم، تاکید آقای حق‌بین به این معناست که اگر می‌خواهیم در آینده در بزرگ‌سالی و در میان دانشجویان و دانش‌آموزان، افراد کتابخوان داشته باشیم باید به مبنا و شروع کتابخوانی که حوزه کتاب کودک و نوجوان است توجه کنیم. این به هیچ وجه نادیده گرفتن بخش های دیگر نیست بلکه توجه به بن مایه و ریشه است. یک درخت در ابتدا به ریشه و آبشخور ابتدایی نیاز دارد تا درخت کهنسال شود.
دانشجویان با استفاده از بُن بتوانند دو کتاب بخرند
آرمان‌پور: قیمت کتاب برای دانشجویان هم بالا است؛ انتظار این است که امسال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدابیری بیندیشند تا دانشجویان بتوانند با آن بن‌هایی که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اختیار دانشجویان یا طلاب یا دوستان دیگر قرار می‌گیرد امکان خرید حداقل دو جلد کتاب را داشته باشد.
بُن‌های تخصیص داده شده برای خرید کتاب هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری است
این مبلغ به شکل متوسط چقدر است؟
آرمان‌پور: الان مشخص نشده است.
فروغی: حدود ۵۰۰ هزار تومان.
آرمان‌پور: حداقل تا یک میلیون باید باشد. به علاوه اینکه این تدبیر به نحوی اتفاق افتد که استفاده از بن فقط در بخش مجازی ممکن باشد، زیرا در این شکل از ارائه یارانه فساد کمتری اتفاق می‌افتد. اگر هدف از ارائه بن تشویق دانشجویان به کتاب خوانی است، این مساله با امکان خرید در بخش مجازی مهیا می‌شود زیرا دانشجو می‌تواند در آن بخش کتاب کودک هم بخرد.
انتظار داریم اگر می‌خواهیم خوانش کتاب را در نمایشگاه کتاب برای همه قشرهای مختلف جامعه توسعه دهیم این یارانه و این بُن را به عنوان هزینه در نظر نگیریم بلکه این اقدام می‌تواند سرمایه‌گذاری باشد. فرمایش آقای فروغی را تایید می‌کنم. برای اینکه اگر می‌خواهیم فردا دانشجو فقط کتاب درسی نخواند و کتاب‌های دیگر را هم بخواند، اگر به دانش‌آموز این مسئله را تاکید می‌کنم تا فقط کتاب آموزشی نخواند و کتاب‌های دیگر نیز مطالعه کند، باید از ریشه و بُن مایه این فرهنگ را به کودکان و نوجوانان بیاموزیم. همچنین کتاب را باید به سبد خانوار برگردانیم. اگر سبد معیشتی از روغن، شکر، شیر و غیره تشکیل شده است، بخش کوچکی را به کتاب اختصاص دهیم.
بعضی بخش‌های مصلی تقسیم‌پذیر نیست
آیا به اندازه کافی بن در اختیار بخش آموزشی قرار می‌گیرد؟
آصفی: نمایشگاه استانی در ۲ یا ۳ دوره اخیر در حوزه دریافت بن تجربه جدیدی داشت. در این نمایشگاه‌ها به هر مخاطب، به ازای هر کد ملی یک بن یا تخفیف ویژه اختصاص داده می‌شد. نمایشگاه کتاب تهران، بین‌المللی و فراگیرتر است و حتما هزینه‌ها و سازوکار در آن پیچیده‌تر از نمایشگاه استانی است، اما اگر این اتفاق بیفتد مخصوصا برای قشر دانش‌آموز و دانشجو خیلی خوب است.
در نمایشگاه‌های استانی به هر کد ملی یک بُن یا تخفیف ویژه اختصاص داده می‌شد
تجربه‌ای در شهر آفتاب داشتیم که آن زمان شهرداری برای اینکه شهر آفتاب پررونق شود بن دانش آموزی می‌داد. اگر بتوان از نهادهای دیگر کمک گرفت و از بودجه فرهنگی آنها استفاده کرد تا مراجعه بیشتر به نمایشگاه اتفاق بیفتد، خوب است. بودجه‌های فرهنگی در نهادها زیاد است و باید بتوان به اینها مسیر و سمتی داده شود.
در بخش آموزشی به ۷ هزار متر مربع فضا نیاز داریم، این در حالی است که حدود ۳ هزار و ۵۰۰ متر بیشتر فضا به این بخش تخصیص داده نمی‌شود، یعنی همه نیازهای ناشران آموزشی باید نصف شود. باز هم فضا نمایشگاهی نیست، یک جاهایی از مصلی را نمی توان خرد کرد یعنی دالانی ۲۰۰ متری است و باید به یک ناشر این میزان را بدهیم.
اگر متولیان مصلی اجازه می‌دادند، ستون‌ها را خراب می‌کردیم
ناشران آموزشی فقط در طبقه اول جایگذاری شدند و بخش همکف ندارند، به همین دلیل مشکلات بیشتر است؟
آصفی: پائین هم تقریباً همین وضعیت را دارد زیرا ستون‌های بزرگ، اتاق، دالان دارد و خیلی مشکل است و نمی‌توان آن را درست مدیریت کرد. جبر نقشه و سالن اینطور است. مصلی نیز اجازه تخریب نمی‌دهد والا اینها را خراب می‌کردیم.
همه کوشش‌هایی که صورت می‌گیرد بدون حضور مخاطبان و مراجعان، خیلی ارزشمند نخواهد بود
ناشران تا این حد ناراضی می شوند؟
آصفی: دقیقاً همینطور است.
ناشران به دیدار مخاطبان خوشحال هستند
به نظر شما برای بهتر برگزار شدن نمایشگاه کتاب در مصلی چه اقداماتی باید انجام شود؟
فروغی: در ادامه صحبت‌هایی که دوستان داشتند، من دو سه نکته دیگر را بیان کنم. امیدوارم تبلیغات نمایشگاهی چنین رویدادی قبل از شروع نمایشگاه انجام شود. به نظرم آماده کردن مخاطب برای برگزاری این رویداد اگر از قبل در برنامه‌های مختلف صداوسیما، برنامه‌های مختلفی که شهرداری‌ها دارند، در رسانه‌ها به خصوص خبرگزاری‌ها که درگیر این موضوع هستید اتفاق افتد، مردم را کاملاً مطلع می‌کند تا در نمایشگاه حضور داشته باشند. زیرا همه کوشش‌هایی که صورت می‌گیرد بدون حضور مخاطبان و مراجعان، خیلی ارزشمند نخواهد بود. واقعیت امر این است که ناشران به دیدار مخاطبان خوشحال‌تر هستند، نسبت به فروشی که مورد انتظار آنها است.
غرفه تجمیعی در سالن کودک ونوجوان تدارک دیده شده است
چقدر زمان قبل تر باید تبلیغات شروع شود؟
فروغی: تقریباً ۸ تا ۱۰ روز قبل می‌تواند زمان مناسبی باشد. باید اشاره کنم به این که نمایشگاه و برگزاری نمایشگاه کتاب فقط از عهده نهادی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برنمی‌آید. همه نهادهای دیگر باید کمک کنند و تاکنون این کمک‌ها را کرده‌اند. اگر نمایشگاه موفقی بوده فقط به دلیل تاثیر برگزارکنندگان یعنی ناشران و انجمن‌ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست، قطعا کوشش نهادهای دیگر در این زمینه موثر بوده است. امیدواریم امسال بیشتر این اتفاق بیافتد به خصوص در حوزه نظافت، در حوزه تردد، در حوزه پارکینگ که مصلی باید در اختیار بگذارد، زیرا این امور به استقبال بیشتر از نمایشگاه کمک می‌کند.
آخرین عرض من این است که بر حسب سنتی که در چندین سال گذشته داشتیم و در یکی دو دوره گذشته این موقعیت بهتر شد غرفه تجمیعی در سالن کودک ونوجوان تدارک دیده شده است. غرفه تجمیعی برای ناشرانی است که علاقه ندارند به طور موردی و به صورت خصوصی در نمایشگاه حضور داشته باشند یا کتاب های این ناشران به تعدادی نیست که بتوانیم غرفه در اختیار آنها قرار دهیم. بنابراین یک محل خوب و مناسبی را برای غرفه تجمیع در نظر می‌گیریم. درخواست ما از ناشران کودک و نوجوان این است که اگر کتاب‌ها به تعداد لازم که آیین‌نامه اجازه می‌دهد غرفه در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد، می‌توانند از این فضا و از این فرصت بهره‌مند شوند.
نظر شما