جمعیت بیش از نیمی از پرندگان جهان رو به کاهش است

به گزارش ایرنا از سازمان حفاظت محیط زیست، مریم روحانی در یادداشتی به مناسبت روز جهانی پرندگان مهاجر ( ۱۱ مه برابر با ۲۲ اردیبهشت) افزود: همه ساله برای ارتقای سطح دانش و آگاهی جهانیان نسبت به تهدیدات پرندگان مهاجر، چالش‌های موجود در مسیرهای مهاجرتشان، اهمیت اکولوژیکی آنها و ضرورت همکاری‌های بین المللی برای حفاظت از این پرندگان و زیستگاه های آنها، در دومین شنبه ماه مه و دومین شنبه ماه اکتبر با توجه به ماهیت چرخه ای مهاجرت پرندگان در دو نیمکره شمالی و جنوبی زمین، روز جهانی پرندگان مهاجر گرامی داشته می شود.

وی اظهار داشت: به این مناسبت، مردم سراسر جهان رویدادهای متنوعی اعم از جشنواره های پرندگان، برنامه های آموزشی، نمایشگاه ها و برنامه های پرنده نگری را برای این روز تدارک می بینند.

مشاور امور بین‌الملل معاونت محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست ادامه داد: طول مسیرهای مهاجرتی برخی از پرندگان و مسافت هایی که در هر بار مهاجرت در می نوردند، بسیار شگفت انگیز و قابل تامل است. برخی از پرندگان مانند پرستوی دریایی قطب شمال رکورد دار این جریان بوده، بیش از ۹۰ هزار کیلومتر را در یک بار مهاجرت از این قطب تا آن قطب طی می کند، طول عمر این پرنده ۳۰ سال است و با احتساب مسافتی که سالانه زیر سر می گذارد، می تواند در طول عمر خود مسیری معادل سه بار از زمین تا ماه را برود و بازگردد.

روحانی گفت: کبوتر دریایی دودی یکی دیگر از رکورد داران در زمینه مسافت مسیر مهاجرت است که به تنهایی مهاجرت کرده، ۶۴ هزار کیلومتر را طی می کند. برخی از تگ‌گذاری های انجام شده برای پرندگان نشان می‌دهد پرندگانی که در نیوزلند تولیدمثل می‌کنند، ممکن است در یک سال تا ژاپن، آلاسکا و کالیفرنیا سفر کنند. مسیری که می‌تواند به ۷۴ هزار کیلومتر برسد.

وی اظهار داشت: آخرین نسخه گزارش وضعیت پرندگان جهان ( State of the World’s Birds ) در سال ۲۰۲۲، تصویری بسیار نگران کننده برای طبیعت به تصویر کشیده است، بر اساس این گزارش نزدیک به نیمی از گونه های پرنده در جهان در حال کاهش هستند و فقط ۶ درصد از آنها دارای جمعیت رو به افزایش هستند. از هر هشت گونه، یک گونه در معرض خطر انقراض قرار دارد. تخمین زده می شود که فقط در آمریکای شمالی از سال ۱۹۷۰ نزدیک به سه میلیارد پرنده تلف شده اند و در اتحادیه اروپا که از لحاظ مساحتی پنج برابر کوچکتر است، از سال ۱۹۸۰ تاکنون ۶۰۰ میلیون پرنده از بین رفته اند.

روحانی گفت: پرندگان مهاجر در طول مسیر مهاجرت خود نه تنها به زیستگاه های امن و مطلوب نیاز دارند، بلکه آب و مواد غذایی مناسب و کافی از ضروریات ادامه موفقیت آمیز مهاجرت آنها است. بخش مهمی از تغذیه بسیاری از گونه های پرندگان مهاجر را حشرات تشکیل می دهند و نه تنها در فصول تولید مثل پرندگان مهاجر، بلکه در طی مهاجرت های گسترده آنها، حضور، تنوع و فراوانی حشرات تأثیر بسزایی بر زمان، مدت و در مجموع موفقیت مهاجرت پرندگان می گذارد. پرندگان در طول مسیر مهاجرت به عنوان یکی از منابع اصلی تغذیه، از حشرات استفاده می کنند.

مشاور امور بین‌الملل معاونت محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: زمان مهاجرت پرندگان اغلب همزمان با اوج فراوانی حشرات است که تامین تغذیه و انرژی پرندگان را برای ادامه مسیر مهاجرت بر عهده دارند، کاهش جمعیت حشرات در سایت های تولیدمثلی و در طول مسیر مهاجرتی پرندگان، بقا، سلامت و تندرستی پرندگان را مورد تهدید قرار می دهد، تحقیقات نشان می دهد جمعیت حشرات جهان به سرعت رو به کاهش است، بر اساس تحلیلی در مجله Science، در هر دهه ۹ درصد از جمعیت حشرات جهان از بین می رود.

آمارها نشان می دهد از هر هشت گونه پرنده یک گونه در معرض خطر انقراض قرار دارد.وی ادامه داد: از بین رفتن جنگل ها، آلودگی های نوری، استفاده بی رویه از آفت کش ها و علف کش هایی که برای حفاظت از محصولات کشاورزی طراحی شده اند و تغییر اقلیم از عوامل اصلی آسیب به حشرات و روند کاهشی جمعیت آنها است، کمبود حشرات که منبع غذایی غنی از انرژی و پروتئین برای پرندگان مهاجر هستند، می تواند مهاجرت و تولید مثل پرندگان را مختل کرده، منجر به ضعف سیستم ایمنی، کاهش موفقیت باروری و افزایش نرخ مرگ و میر در پرندگان بالغ و موالید آنها شود.

به گفته وی، نظر به اهمیت حشرات در حیات پرندگان مهاجر، در سال ۲۰۲۴، رویداد روز جهانی پرندگان مهاجر بر حشرات و ضرورت همکاری های بین المللی برای حفاظت از آنها متمرکز شده است.

حفاظت از حشرات، حفاظت از پرندگان

روحانی گفت: جنیفر جورج، مدیر اجرایی همکاری های مسیر پروازی آسیای شرقی-استرالیا (EAAFP) درباره روز جهانی پرندگان مهاجر و نقش حشرات در حیات آنها گفت که ما نمی توانیم بدون دوستان شش پای خود، حشرات، زندگی کنیم. تعداد این موجودات از ما انسان ها بیشتر است، هرچند ممکن است کوچک و ترسناک باشند و اغلب ما را آزار دهند، نیش بزنند یا گاز بگیرند، اما به عنوان بخش مهمی از زنجیره غذایی، دنیای ما به آنها متکی است. حشرات بخصوص برای پرندگان بسیار اهمیت دارند، زیرا سرشار از پروتئین بوده، مغذی هستند و بسیاری از پرندگان برای تغذیه تنها از آنها استفاده می کنند. بنابراین، برای زنده نگه داشتن گونه‌های پرندگان، از آفت‌کش‌ها دوری کنید، برای پشه‌ها ارزش قائل شوید، گیاهانی را پرورش دهید که گل می‌دهند و این پیام حشرات برای زندگی، حشرات برای حیات را منتشر کنید.

روحانی افزود: پرندگان نقش های مهمی در اکوسیستم های جهان ایفا می کنند. آنها شکارچی، گرده افشان، پراکننده بذر، لاشه خوار، کنترل کننده آفات و مهندس اکوسیستم هستند، توانایی پرندگان در جابجایی های گسترده به آنها کمک می کند بتوانند بین اکوسیستم های دور از هم، مواد مغذی را به گردش درآورند و پراکنش گیاهان را تسهیل کنند، کاهش جمعیت حشرات می تواند این کارکردهای اکوسیستمی را دچار اختلال کند. به همین ترتیب، جمعیت بیش از حد برخی از حشرات، بدون وجود پرندگان طعمه خوار طبیعی می تواند باعث شیوع بیماری هایی شود که سلامت گیاهان و محصولات کشاورزی را با خطر مواجه می کند.

وی ادامه داد: در سال ۲۰۲۴ (۱۴۰۳)، روز جهانی پرندگان مهاجر بر نیاز به انجام اقدامات حفاظتی شامل کاهش استفاده از آفت کش ها و کودها و در صورت امکان روی آوردن به کشاورزی ارگانیک، حفاظت از این موجودات و حفظ پیوستگی مناطق دارای پوشش گیاهی طبیعی که غذا و سرپناه پرندگان و دیگر گونه ها را تامین می کنند، تاکید دارد.

مشاور امور بین‌الملل معاونت محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: ایران نیز هر ساله میزبان صدها هزار پرنده مهاجر از جمله قوها، فلامینگوها، انواع اگرت، حواصیل ها، لک لک ها، باکلان ها، انواع مرغابی ها، پلیکان ها و بسیاری دیگر از گونه ها است که با حضور و زیبایی های چشم نوازشان، طراوتی بی نظیر به طبیعت ایران می بخشند، بنابراین ما نیز وظیفه داریم به بهترین نحو و با تمام توان از این موجودات دوست داشتنی حفاظت کنیم و میزبانان خوبی برای آنها باشیم.

وی افزود: به علاوه تنوع گونه های حشرات نیز در ایران بسیار بالا بوده و براساس برآوردهای انجام شده بین ۱۵ تا ۲۰ هزار گونه حشره در کشور وجود دارد که حفاظت از آنها نه تنها به حفظ پرندگان بلکه به دلیل نقش های مهمی که در سلامت و پایداری اکوسیستم ها دارند، به حفظ حیات خودمان کمک می کند، بنابراین لازم است هر یک از ما نیز با پویش روز جهانی پرندگان مهاجر همراه شویم و با اقدامات حفاظتی و برگزاری برنامه های مختلف، نقشی در برنامه جهانی حفاظت از حشرات و پرندگان مهاجر ایفا کنیم.

روحانی با اشاره به چند پیشنهاد ارائه شده در سطح جهانی برای همراهی هر چه بهتر در این مسیر گفت: کاشت گونه های گیاهی بومی در باغ ها و باغچه ها برای فراهم کردن زیستگاه های مناسب برای حیات وحش، انتخاب محصولات ارگانیک و اجتناب از آفت کش های مضر، کاهش و جلوگیری از تخریب زیستگاه ها، آموزش دوستان و خانواده در مورد نقش حشرات در اکوسیستم ها، حمایت از تلاش های آموزشی با هدف حفاظت از حشرات و ترویج حفاظت از آنها در سطح جامعه، ایجاد قوانین و مقررات برای حفاظت از حشرات و پرندگان مهاجر، تشویق اقدامات حفاظتی محلی برای حفاظت از زیستگاه های طبیعی برای حشرات، پرندگان و دیگر اجزای حیات وحش، انتشار مطالب آموزشی، ترویجی در شبکه های اجتماعی،و به کار گرفتن هنرهای تجسمی مختلف برای آگاهی رسانی هر چه بیشتر در خصوص اهمیت این گونه ها و گام هایی که می توان در حفظ آنها برداشت برخی از این پیشنهادات است.

وی تاکید کرد: هر کدام از ما می توانیم بخشی از برنامه جهانی نجات تنوع زیستی باشیم و گامی هرچند کوچک در این مسیر برداریم، یادمان باشد هر ایرانی یک حافظ محیط زیست، هر ایرانی یک حافظ تنوع زیستی است.