وبا، میهمان ناخوانده فصل گرما/آب و مواد غذایی غیربهداشتی نخورید

به گزارش ایرنا، بیماری وبا هنوز در دنیا به عنوان یک تهدید برای سلامت عمومی محسوب می شود و بر اساس تخمین محققین سالانه بین سه تا چهار میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا و حدود ۲ میلیون نفر جان خود را از دست می دهند. بیشترین موارد ابتلا مربوط به ۲ قاره آفریقا و آسیا بوده و درمان صحیح و مناسب میزان کشندگی بیماری می‌تواند حتی به کمتر از یک درصد کاهش یابد.

این بیماری از سالهای دور نیز به عنوان یکی از بیماری‌های بومی کشور ما بوده، از سال ۱۳۴۴ همه ساله مواردی از بیماری در کشور گزارش شده طی سالیان گذشته همه‌گیری‌هایی از این بیماری در تمام کشور و در بعضی از سال‌ها در مناطق محدودتری از کشور دیده شده و در سال های اخیر بروز وبا بسیار کاهش یافته و موارد معدودی از این بیماری در کشور مشاهده شده است.

وبا یک بیماری اسهالی حاد عفونی و به شدت مسری است که به دنبال خوردن آب یا غذای آلوده به باکتری ویبریوکلرا ایجاد می‌شود و در صورتی که به موقع درمان نشود، موجب کم آبی شدید بدن و مرگ انسان می‌شود. این میکروب از طریق مدفوع انسان دفع و می‌تواند موجب آلودگی آب و مواد غذایی شود. استفاده از آب سالم، دفع بهداشتی مدفوع و رعایت بهداشت از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری‌های قابل انتقال از آب و غذا از جمله وبا است.

به اعتقاد متخصصان،دوره پنهان این بیماری یعنی فاصله زمانی بین ورود باکتری عامل وبا به بدن تا زمان بروز علائم بالینی معمولا دو تا سه روز است اما این زمان می تواند از چند ساعت تا پنج روز نیز به طول انجامد. ابتلا به وبا کاملا در ارتباط با وضعیت بهداشتی بوده، افرادی که از آب آشامیدنی ناسالم استفاده یا در مناطقی زندگی می کنند که وضعیت بهداشتی نامطلوب بوده و مدفوع و فاضلاب ها به صورت غیربهداشتی دفع می شوند، بیشترین خطر ابتلا به وبا را دارند.

اساس درمان در بیماری وبا نیز جبران فوری آب و املاح از دست رفته بدن در اثر اسهال بوده، در واقع این بیماری می تواند به راحتی و با موفقیت درمان شود. استفاده از آنتی بیوتیک های مناسب که در صورت نیاز توسط پزشک تجویز خواهد شد طول دوره بیماری را کوتاه و شدت بیماری را کاهش می دهد، اما به اندازه جبران کمبود آب بدن مهم نیستند. افرادی که به اسهال و استفراغ شدید مبتلا می شوند به ویژه افرادی که در مناطقی که وبا اتفاق می افتد زندگی می کنند، باید سریع به پزشک مراجعه کنند.

پیشگیری و کنترل وبا مستلزم به کار گیری یک استراتژی چند بخشی و ترکیبی مشتمل بر اجرای نظام مراقبت، تامین آب سالم، دفع بهداشتی فاضلاب و رعایت اصول بهداشتی، جلب همکاری و مشارکت جامعه و همچنین اجرای اقدامات درمانی مناسب است، نظام مراقبت این بیماری مبتنی بر شناسایی دقیق و به هنگام موارد اسهال حاد آبکی و آزمایش است.

بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت تعداد موارد وبا گزارش شده طی چند سال اخیر همچنان بالا بوده و طی سال ۲۰۲۰، تعداد۳۲۳ هزار و ۳۶۹ مورد ابتلا و ۸۵۷ مورد مرگ از ۲۴ کشور دنیا گزارش شده است.

وبا بیماری خطرناک اما قابل پیشگیری

مدیرگروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی بیماری وبا را یک بیماری اسهالی حاد ذکر کرد وگفت: این بیماری از جمله بیماریهای اسهالی است که از گذشته تا بحال مسئول ایجاد بسیاری از همه گیری های بیماری اسهالی بوده ولی امروزه با شناسایی زودرس بیماری و درمان بیماران در قالب نظام مراقبت بیماری های منتقله از آب و غذا مرگ و میر بیماری کاهش یافته است.

دکتر محمدرضا سربازی با اشاره به این که هرساله با گرم شدن هوا شرایط برای رشد میکروب در محیط و بیمار شدن افراد فراهم می‌شود، تاکید کرد: امروزه با شناسایی زودرس بیماری و درمان بیماران، مرگ و میر این بیماری به شدت کاهش یافته است.

مدیرگروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی دانشگاه درباره راه‌های سرایت بیماری گفت: میکروب عامل وبا، فقط در انسان بیماری ایجاد می‌کند و از طریق مصرف آب و مواد غذایی آلوده به مدفوع انسان آلوده سرایت می‌کند. در مواردی نیز انتقال بیماری از انسان به انسان نیز ممکن است صورت گیرد.

آب و مواد غذایی آلوده مهمترین راه ورود میکروب عامل وبا

وی با اشاره به این که آب و مواد غذایی آلوده به مدفوع مهمترین راه ورود میکروب عامل وبا به بدن انسان است تاکید کرد که در بحث پیشگیری از بیماری توجه به این نکته ضرورت دارد.

دکتر سربازی دوره نهفتگی بیماری وبا را یک تا سه روز عنوان کرد و یادآور شد: این دوره ممکن است از چندین ساعت تا پنج روز به طول بیانجامد. علایم بیماری نیز معمولا دو تا سه روز طول می کشد، گرچه در بعضی بیماران تا پنج روز نیز ادامه می‌یابد.

وی افزود: اغلب مبتلایان از شروع بیماری تا چند روز پس از بهبودی می توانند ناقل بیماری به دیگران باشند اما درمان با آنتی‌بیوتیک مناسب که توسط پزشک تجویز شده باشد می تواند در کاهش مدت علایم و سرایت بیماری موثر باشد.

علایم و نشانه های بیماری

مدیرگروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های معاونت بهداشتی با اشاره به نشانه‌های شایع بیماری گفت: فقط در تعداد اندکی از مبتلایان به وبا علامت معروف اسهال آبکی لعاب برنجی، استفراغ و از دست رفتن آب بدن رخ می‌دهد.

به گفته وی سایر بیماران ممکن است دچار اسهال شوند که از سایر بیماریهای اسهالی قابل افتراق نیست، حتی عده ای هم ممکن است هیچ نشانه ای از بیماری نداشته باشند. بنابراین رعایت بهداشت عمومی در پیشگیری از ابتلا بسیار مهم است.

وی خاطرنشان کرد: در نوع علامت دار، بیماری با اسهال آبکی لعاب برنجی، حجیم، بدون تب یا زورپیچ شکم آغاز می شود. مدفوع بیمار به صورت مایعی شفاف آغشته به موکوس سفید رنگ است که اصطلاحا آب- برنجی نام دارد که معمولاً بدون بو است یا بوی خفیف ماهی دارد.

دکتر سربازی استفراغ که ممکن است شدید باشد و گرفتگی دردناک ساق پاها را از دیگر علایم وبا برشمرد و گفت: بیماران بدحال مبتلا به فرم شدید بیماری ممکن است تا ۱۰درصد از وزن بدن خود را به دلیل اسهال و استفراغ از دست بدهند. ممکن است دچار خواب آلودگی یا عدم هوشیاری شوند که در چنین شرایطی باید سریعا فرد را به مراکز بهداشتی درمانی رساند زیرا مراجعه دیرهنگام یا عدم درمان وی خطر مرگ را به دنبال دارد.

وی در ادامه به افراد توصیه کرد: برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری‌های قابل انتقال به وسیله آب و مواد غذایی از جمله بیماری‌ وبا افراد باید در منزل، تفرجگاه‌ها، پارک‌ها و در حین مسافرت به نکات زیر توجه داشته باشند و در صورت ابتلا به اسهال سریعاً به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند.

توصیه های مهم برای پیشگیری از ابتلا به وبا

۱- همیشه از آب لوله کشی تصفیه شده استفاده کنید و اگر از سلامت آب اطمینان ندارید و ناچار به استفاده از آب چاه، تانکرهای غیر کلر زده، چشمه‌ها و قنات‌ها هستید ابتدا آب را نیم ساعت جوشانده و پس از سرد شدن مصرف کنید و یا کلرزنی کنید.

۲- از یخ‌های قالبی و کارخانه ای غیر بهداشتی استفاده نکنید زیرا در آب مصرفی، مراحل تولید و عرضه آن احتمال آلودگی به میکروب وبا و یا سایر میکروب‌ها وجود دارد.

۳- هنگام سفر، آب و غذای سالم و مطمئن همراه داشته باشید و از نوشیدنی‌ها و غذاهای با بسته بندی مطمئن و بهداشتی استفاده کنید و در رودخانه‌ها یا آب‌های مشکوک به هیچ عنوان شنا نکنید.

۴- از آشامیدن آب‌های مشکوک در پارک‌ها، باغ‌ها و فضای سبز و از مصرف آب آشامیدنی که در منبع های آب کنار خیابان که دارای لیوان مشترک هستند، جدا خودداری کنید.

۵- از مصرف مواد غذایی آماده، آب میوه و آب هویج، آب زرشک، معجون، فالوده، بستنی های غیرپاستوریزه و غیر کارخانه‌ای، بلال، ساندویچ، سالاد و دیگر مواد خوراکی و نوشیدنی‌هایی که توسط فروشندگان دوره گرد عرضه می‌شود جدا خودداری کنید.

۶- سبزی ها و صیفی ها را حتما پیش از مصرف سالم سازی کنید و پس از شست و شو و ضدعفونی با محلول‌های استاندارد آبکشیکرده، مصرف کنید.

۷- هنگام خرید، مواد غذایی و اقلامی نظیر نان که قابل شست و شو و پختن مجدد نیستند را در کنار میوه و سبزی ها شسته نشده و گوشت خام قرار ندهید.

۸- تا جای ممکن از غذاهای طبخ شده در منزل استفاده کنید.

۹- از قرار دادن سبزی و میوه‌های شسته نشده و ضدعفونی نشده در یخچال جدا خودداری کنید.

۱۰- قبل از غذا خوردن و دست زدن به مواد غذایی، دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.

۱۱- قبل از غذا یا شیر دادن به کودک حتما دستها را با آب و صابون بشویید.

۱۲- دستها را بعد از اجابت مزاج (رفتن به سرویس بهداشتی)، شستن و تمیز کردن کودک و بعد از دست زدن به مواد غذایی خام نظیر سبزیجات، گوشت، ماهی و مرغ با آب و صابون بشویید.

۱۳- ضمن رعایت بهداشت فردی از شنا کردن در استخرها، رودخانه ها، نهرها و یا جوی‌های آلوده خودداری کنید.

۱۴- از خود درمانی بپرهیزید و توجه داشته باشید که تجویز آنتی بیوتیک مناسب باید توسط پزشک صورت بگیرد.

۱۵- بیماری تا چند روز بعد از بهبودی نیز ممکن است قابل انتقال به دیگران باشد، پس رعایت موارد بهداشتی توسط بیمار و اطرافیان وی تا چند روز پس از بهبود ضروری است.

۱۶- مهمترین مشکل اساسی در بیماری وبا از دست دادن شدید مایعات و الکترولیتهای بدن است، بنابراین پیش از رساندن بیمار به پزشک، خوراندن مایعات فراوان و محلول ORSبه بیمار الزامی است.

۱۷- با مشاهده هر مورد ابتلا به اسهال هرچه سریعتر به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنید.

۱۸- در صورتی که فرد مبتلا به وبا به موقع به پزشک مراجعه کند درمان قطعی این بیماری امکان پذیر است.