به گزارش ایرنا، میراث فرهنگی ناملموس یا معنوی همانطور که از نام آن بر می‌آید پدیده مادی نبوده و معنایی است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود، این میراث جاودان، مدام توسط جوامع و گروه‌ها در پاسخ به محیط، طبیعت و تاریخ دوباره خلق شده و حس هویت و استمرار را به ارمغان می‌آورد.
عزاداری ماه محرم و صفر در مناطق مختلف ایران در عین یکپارچه بودن مردم، اما به سبک‌ها و آیین‌های گوناگون برگزار می‌شود، آیین‌هایی که همیشه انسان‌ساز نسل‌ها، قرن‌ها و سرزمین‌ها بوده و مفاهیم ارزشمند از جمله فرهنگ ایثار و شهادت را نسل به نسل منتقل کرده است.
ماه محرم که از راه می‌رسد فضای شهر و روستای کاشان آکنده از عطر عشق و ارادت به امام حسین (ع) می‌شود. شهادت این امام همام، فرزندان و ۷۲ یار با وفایش، داغ تاریخی به تقویم انسانیت بر جای گذاشته است که عاشقان اهل بیت (ع) را نه تنها در ایران که سراسر جهان به کوچه و خیابان کشانده و صدای یا حسین(ع) را طنین‌انداز می‌کند.
بیرق‌ها و علم‌های سیاه و سبز بار دیگر در تکایا، مساجد، خانه‌ها، ادارات و معابر برافراشته شده و مجالس عزاداری دهه اول ماه محرم در حال برپایی است.
کارشناس مردم شناسی و مسوول ثبت مواریث فرهنگی ناملموس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کاشان درباره این آیین‌ها گفت: ۱۲ آیین عاشورایی شهرستان در قالب‌های مختلف در فهرست میراث معنوی (ناملموس) کشور ثبت شده است.
عباس تراب زاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری مذهبی در این شهرستان افزود: محرم در کاشان شور خاصی دارد و آیین‌های محرم نشان دهنده عشق و ارادت مردم به امام حسین و اهل بیت (ع) است.
وی بیان کرد: مراسم آیین تشرف به مسلک سقایی، چاووش عزای محرم، نخل گردانی کاشان، حمل شش گوشه، نخل گردانی شهر قمصر، برگزاری آیین سنتی "ششم امام حسین(ع)" در شهر بَرزُک، نخل گردانی جوشقان قالی، وداع با نخل های روستای علوی، سنت آداب نذری سادات دهه دار نشلج، تعزیه شهر مشکات و آیین ترکیب بند محتشم کاشانی از آیین‌های ثبت شده در فهرست میراث ناملموس است.
مراسم آیین تشرف به مسلک سقایی
مردم کاشان سقایی یا سقایت را کار شریف و خیرخواهانه‌ای می دانند که از پاداش و ثواب و اجر اخروی برخوردار است و این بار اعتقادی که منصب سقایی را در هاله‌ای از تقدس متجلی کرده است، سقا کردن کودکان و نوجوانان را در دل یک آیین و رسم خاص نشانده است.
تحت تأثیر همین باور دینی، پدر و مادر کودک یا نوجوان بر اساس نیت قبلی، مبنی بر این که فرزندشان سالم و سلامت بماند، با دعوت از بزرگان و پیشکسوتان سقاها محفلی را تشکیل می دهند و در این محفل نخست به نوحه خوانی، مدیحه سرایی سقایی می‌پردازند، سپس بابای سقا، نوجوان یا کودک را به حضور می‌طلبد و به حاضرین در مجلس معرفی می‌کند و در کنار خودش می‌نشاند، آنگاه با خواندن قصیده ای مربوط و مخصوص تشرف به مسلک سقایی، لباس و ادوات نمادین سقایی را را به تن کودک می پوشانند.
این آیین سال ۱۳۹۴ در فهرست میراث معنوی (ناملموس) کشور به ثبت رسیده است.
چاووش خوانی عزای محرم
چاووش‌خوانی در کاشان آئین دیرینه‌ای است که قبل از محرم و در روزهای پایانی ماه ذی‌الحجه برگزار می‌شود، چاوش‌خوان از پیرغلامان حسینی یا ریش سفیدان است که در بازار قدیمی کاشان اشعاری را در ثنای امام حسین (ع) و اهل بیتش می‌خواند.
"چاووش عزا" در بازار قدیمی این شهر از گذر پانخل گرفته تا تیمچه امین‌الدوله تمام کسبه و مردم را با خود همراه می‌کند، این مراسم توسط هیئت مذهبی اهل یکی از محلات قدیمی کاشان است برگزار می‌شود.
قدمت این رسم کهن به زمان صفوی بازمی‌گردد و کاشانی‌ها در تلاش هستند تا چاووش‌خوانی که آئینی فرهنگی ـ مذهبی است و ایثار و آزادگی حسینی را در خاطر همگان زنده می‌کند، بین نسل جوان احیا شود.
آئین چاووش‌خوانی عزای امام حسین (ع) در کاشان سال ۱۴۰۰ در فهرست میراث معنوی این شهر ثبت شده است.
آیین نخل گردانی کاشان
همزمان با فرارسیدن شب عاشورای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) آئین سنتی و تاریخی ۷۰۰ ساله نخل گردانی حسینیه صدره و سرفره کاشان با حضور پرشکوه و گسترده مردم منطقه کاشان و دیگر عزاداران حضرتش از سرتاسر ایران اسلامی در دیار مؤمنان کاشان برگزار می شود.
این آیین در سال ۱۳۹۵ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور ثبت شد.
روز شش گوشه کاشان
شش گوشه نمادی از ضریح و مقبره شش گوشه حضرت امام حسین و فرزندانش ( علیهم السلام) می‌باشد که نگهداری و تولیت حمل آن به بازار بر عهده هیات شاهزاده علی اکبر امامزاده حبیب موسی (ع) است.
روز ششم محرم کاشان اختصاص به شش گوشه دارد؛ در این روز به احترام شش گوشه هیچ هیاتی به بازار نمی‌رود و سایر دسته‌ها نیز در آیین حمل شش گوشه به بازار، به هیات عزادار مورد نظر می‌پیوندند.
ضریح نمادینی که از سوی هیات به عنوان شش گوشه حمل می‌شود، با هنرمندی یکی از استادان نجار و منبت‌کار کاشان برابر ضریح حضرت امام حسین (ع) ساخته شده و شامل ۲ گلدسته، گنبد طلایی و چهار چرخ برای حرکت است.
روز شش گوشه در کاشان به عنوان یکی از آیین‌های معنوی با گستره و موضوع میراث فرهنگی ناملموس استان اصفهان با شماره ۱۳۳۵ در سال ۱۳۹۸ در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسیده است.
برگزاری آیین سنتی "ششم امام حسین(ع)" در شهر بَرزُک
بنا بر یک رسم دیرینه مردم بَرزُک با گستردن یک سفره بزرگ با نام «سفره برکت» و اهدای محصولات بومی و محلی توسط شهروندان به این سفره، این آیین را برگزار می‌کنند.
زنان در آیین عاشورایی سفره برکت که در محله مصلی شهر برزک کاشان برگزار می‌شود، هفت کاسه یا بشقاب از آجیل یا تنقلات محلی نظیر جوزقند، گردو، بادام، کشمش، نخودچی، برگه قیسی، سیب و دیگر محصولات باغی را در مجمعه مسی بر روی سر می‌گذارند و به مسجد محله مصلی این شهر می‌آوردند، زمانی که به مسجد رسیدند تمام محتویات داخل مجمعه را در سفره‌ای و به طول ۱۰ تا ۱۵ متر که در مسجد پهن شده، می‌ریزند.
شهروندان پس از سفره آرایی و تزیین سفره با تنقلات، گل و شمع با قرائت سوره مبارکه یاسین آیین سفره برکت و مراسم ششمین روز شهادت امام حسین(ع) را آغاز و محصولات خود را در این سفره متبرک قرار می‌دهند.
اهالی شهر پس از قرائت سوره یاسین با مرثیه سرایی و روضه خوانی مراسم عزاداری را ادامه می‌دهند و پس از مرثیه سرایی و روضه خوانی در زمان برگزاری سخنرانی که با حضور یکی از خطاب و کارشناسان مذهبی برجسته انجام می‌شود، محتویات سفره برکت برای بسته‌بندی و توزیع بین عزاداران توسط جوانان هیئات موسی بن جعفر(ع) به طبقه فوقانی حسینه انتقال داده می‌شود.
اعتقاد اهالی شهر برزک در برگزاری مراسم آیینی روز ششم شهادت امام حسین(ع) با گستردن سفره برکت در باروری و پر خیر و برکت کردن محصولات باغیشان است.
سنت آداب نذری سادات دهه دار نشلج
آداب سنت نذری ماه محرم سادات دهه دار نشلج، دادن نذری توسط طایفه سادات، ریشه تاریخی، فرهنگی دارد به طوری که امروز به عنوان سنت مرسوم روستای نشلج شناخته می‌شود که در انحصار ۲ طایفه از سادات نشلج قرار دارد.
طایفه حسینی و موسوی بر اساس قباله‌ای که از سالیان دور نوشته شده تمام هزینه برگزاری نمایش تعزیه، روضه خوانی، عزاداری و پذیرایی از عزاداران در دهه اول محرم را بر عهده دارند که در اصطلاح به این خانواده‌ها «دهه دار» می‌گویند.
بر این اساس، از روز اول محرم تا روز عاشورا، دهه‌دارها مطابق با نوبت بندی که به صورت موروثی به آنها رسیده علاوه بر پرداخت هزینه برپایی مجلس تعزیه، با صرف ناهار از تعزیه خوانان و عزاداران پذیرایی می کنند.
غذای نذری دهه دارها گوشت لوبیا، حلیم، شیر برنج همراه با شیره انگور است که بر اساس آنچه در قباله نوشته شده، انتقال سنت دهه دار فقط به پسر ارشد می رسد.
آیین سنت آداب نذری سادات دهه دار نشلج سال ۱۴۰۰ در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شد.
آیین ترکیب بند محتشم کاشانی
محتشم کاشانی از مفاخر و شاعران نامدار آیینی در دوره صفویه است که مرثیه ترکیب بند عاشورایی و مشهور این شاعر بلندآوازه «باز این چه شورش است»، در نخستین روز محرم توسط عزادارن خوانده می‌شود.
این آیین سال ۱۳۹۷ در فهرست میراث ناملموس ثبت شد.
نظر شما