خیلی پیشترها در ایام کودکی یکبار به اینجا آمده بودم،آن زمان که دوستی قدیمی ما را به خانه پیرزنی عرب برد که در شب شام غریبان حسینی و در سنتی خاص در عزای فرزندان حسین(ع) شمع های گریان بر سر می چرخاند تا در دم پایانی با نگاه به این شمع های سوخته از حاجت‌روایی هر کداممان بگوید.
به گزارش ایرنا، ۲۰ سالی از آن زمان و تصویرهای مبهمش گذشته بود، سرم را این طرف و آنطرف می چرخاندم تا تکرار شود صدای سنج و دمام که بر قلبم هر لحظه می‌کوبید و گویی چیزی را از جان جدا می‌کرد.
منِ به گِِل نشسته در حال و هوای دنیا را چه به این حرف‌ها؟ من اصلا بلد نیستم از این خرده‌روایت‌های عجیب ببینم، آمده‌ام تا فقط لذت ببرم یا از این تفاوت عمیق که درکش نمی‌کردم، چیزی به جانم بنشیند تا بماند در ذهنم خاطره‌ای برای سال‌های بعد، البته شاید.
آنجا در آن لحظه‌ها شیفته لهجه‌ها شده بودم، عربی آمیخته با فارسی و صدایی که مدام از موکب های خیابان اصلی پخش می‌شد" هو الشمس الضحی و مصباح الهدی، حسین منی و انا من حسین...... .
عزاداری در رثای آزادمردان تاریخ از سال‌های دورِ افسانه‌ها و عزا بر مرگ سیاوش تا اسلام و اقامه ماتم بر شهدای دشت کربلا در فرهنگ و تاریخ ایرانیان سبقه‌ای غنی دارد؛ دهه اول محرم، اما بیشتر از هر زمان دیگری حال و هوای خاصی در میان شیعیان پدید می‌آورد و بی‌شک آنچه که در این ایام بسیار ارزشمند است توجه به نمادها و آیین‌ها است چراکه بررسی رسوم در محرم خود به نوعی مردم‌شناسی و دین‌شناسی است و به دلیل همین ارزش بالا، خبرنگار ایرنا به سراغ عزاداری اعراب مقیم کرمان نیز رفت تا بخشی از آن را روایت کند.
واقعیت اینکه آبادنی‌های مقیم کرمان همه ساله با برپایی موکب‌ها و دسته‌های عزاداری آیین محرم حسینی را در این شهر طبق سنت و شیوه خاص خود اجرا می کنند.
عرب های مقیم کرمان از آن سال‌ها که به جور جنگ، مهمان دیوار به دیوار ما کرمانی ها و جزیی از ما شدند با برپایی موکب ها به استقبال ماه محرم می روند؛ در کنار این موکب ها با منقل های بزرگ و دله های قهوه از عزاداران و عابران پذیرایی می‌کنند.
اعراب در گذشته برای جمع‌آوری عزاداران و سینه‌زنان بعد از ذکر، روضه و زیارتنامه و قبل از سینه زنی، مراسم سنج و دمام اجرا می‌کردند؛ ۲ وسیله‌ای که در ابتدای این مراسم به عنوان مهمترین علامت محرم و عزاداری حسینی بوده است، این رسم اکنون نه تنها میان عرب‌زبانان بلکه سراسر در میان عزاهای حسینی در کشورمان به عنوان آیینی برای آغاز محرم نیز به کار برده می‌شود.
دمام، سازی است که در رده سازهای کوبه‌ای که با نوسان پوست به صدا در می‌آید و در دسته سازهای کوبه‌ای استوانه‌ای شکل قرار می‌گیرد. دمام بیشتر در جنوب ایران به‌ویژه برازجان، بندر ریگ، بندر گناوه، بوشهر، بندر دیر و دیگر شهرهای جنوبی رایج است و سنج نیز نوعی ساز کوبه‌ای به شکل ۲ صفحه برنجی گرد است که معمولاً صدای آن را با کوبیدن به هم درمی‌آورند؛ این ساز از دسته سازهای زنگ‌وار و بدون ارتفاع معین تعریف می شود.
آیین دمام‌زنی ابتدا با نواختن بوق مخصوص شروع و پس از لحظاتی چند، سنج و دمام نیز نواخته و این صدای بوق قطع می‌شود؛ ریتم دمام هنگام ایستادن و راه رفتن متفاوت است و سپس سنج‌زنان و در نهایت دمام‌زنان با کندکردن ریتم نواختن، کار خود را انجام می دهند.
اعراب مقیم کرمان بعد از آیین سنج و دمام‌زنی مراسم سینه‌زنی را آغاز می‌کنند، جوانان عرب ساکن پانصد دستگاه در سه تکیه مجزا خیابان اصلی این محله، با سینه‌زنی به سبک «چلاب» و مداحی عربی در حسینیه‌ها و تکایا عزاداری می‌کنند، چلاب از جمله سینه‌زنی‌هایی است که امروزه در خوزستان و مناطق عرب‌نشین جنوب ایران مرسوم است. عزاداران دوش به دوش هم حلقه می زنند، با گرفتن دست چپ بر کمر نفر کناری، پای راست را بالا می برند و بر زمین و دست ها را به سینه می کوبند و فریاد « یا حسین(ع) » سر می‌دهند.
بزرگترها و پا به سن گذاشته ها بعد از مراسم چلاب پای صحبت های سخنران می نشینند، فردی با لباس دشداشه عربی که به زبان عربی نیز سخنرانی می‌کند و به او ملا می‌گویند.
همه اینجا بزرگان و پیشکسوتان تا کودکان و جوانان همه با هم در این حسینیه هرکدام، گوشه ای از کار را می گیرد، یا مخاطب برنامه هاست و همه برای حسین(ع) آمده اند و یاران باوفایش.
نظر شما