انیمیشن ایران هنوز با صنعتی شدن فاصله دارد/ تولید «همراه» با همکاری مرکز گسترش

روانبخش صادقی کارگردان انیمیشن و رئیس هیات مدیره آسیفا ایران در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، از کار جدید خود با همکاری مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی با نام «همراه» خبر داد و گفت: «همراه» اقتباسی از یک داستان کوتاه است و داستان زندگی دو گرگ را روایت می‌کند که در همراهی یکدیگر همه مشکلات‌شان را پشت سر می‌گذارند.

ترجیح می‌دهم که ترکیبی از تکنیک‌ها را در آن به کار ببرم اما خروجی نهایی چندان تکنیکال جلوه نکند بلکه خروجی هنری داشته باشد بگونه ای که در ذهن بیننده بیشتر باقی بماند

او ادامه داد: قرارداد با مرکز گسترش به تازگی بسته شده و برای انیمیشن «همراه» ما مراحل استوری بورد را پشت سر گذاشتیم و در مرحله تست و انتخاب تکنیک ساخت این فیلم قرار دارم. درنظر دارم که «همراه» را به صورت مولتی تکنیک پیاده کنم و بحث آرتیستی بودن در خروجی آن برایم مهم است. البته ممکن است از بک‌های رئال و تلفیق ۳d و ۲d هم در آن استفاده شود اما باید چندین بار تست شود.

صادقی با اشاره به اینکه استفاده از این تکنیک‌ها می‌تواند روند تولید را با سختی همراه کند، عنوان کرد: مهم خروجی کار است؛ از آنجایی که در کار جلوه‌های بصری سینما و تلویزیون هم تجربه دارم، ترجیح می‌دهم که ترکیبی از تکنیک‌ها را در آن به کار ببرم اما خروجی نهایی چندان تکنیکال جلوه نکند بلکه خروجی هنری داشته باشد بگونه ای که در ذهن بیننده بیشتر باقی بماند.

به گفته این کارگردان مخاطب «همراه» عام است اما باتوجه به موضوعی که دارد، می‌تواند نوجوان به بالا باشد.

کارگردان «دزد رویاها» در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره وضعیت این روزهای انیمیشن در ایران بیان کرد: طی سال‌های اخیر انیمیشن‌های کوتاه ایرانی در بخش‌های هنری و جشنواره‌ای بسیار موفق‌ عمل کرده‌اند، حال آنکه مردم و حتی خیلی از مسئولان چندان از آن آگاهی نمی‌یابند و تنها دامنه محدودی از افراد و مسئولین در جریان قرار می‌گیرند، از طرف دیگر انیمیشن‌های بلند که ارزش‌های خاص خود را دارند، در تمام دنیا پر سر و صداتر عمل می‌کنند و مردم نسبت به اخبار آن‌ها آگاهی بیشتری دارند. البته جریان سینمای اکران در همه دنیا، قضیه کاملا متفاوتی دارد؛ انیمیشن‌های کوتاه در محافل هنری موفق‌تر عمل می‌کنند اما در چرخه اقتصادی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند.

انیمیشن ایران بیشترین امکان را برای حضور موفق در چرخه جهانی بازار رسانه‌ای دارد

عضو پیشین هیات مدیره خانه سینما درباره صنعتی شدن انیمیشن ایران تاکید کرد: درحال حاضر چندان موافق نیستم که انیمیشن ایران صنعتی شده است گرچه پتانسیل صنعتی شدن در معنای واقعی و در چرخه جهانی را دارد. اتفاقا معتقدم انیمیشن ایران نسبت به سایر انواع تولیدات رسانه‌ای بیشترین امکان و پتانسیل را برای حضور موفق در چرخه جهانی بازار رسانه‌ای دارد. اما برای این حضور عوامل متعددی باید در کنار هم مسیر را هموار بسازند که بخش مهمی از آن اصلا به عوامل تولید یا گروه‌های هنری و تکنیکی انیمیشن ارتباطی ندارد.

برای حضور موفق انیمیشن در چرخه جهانی بازار رسانه‌ای عوامل متعددی باید در کنار هم مسیر را هموار بسازند که بخش مهمی از آن اصلا به عوامل تولید یا گروه‌های هنری و تکنیکی انیمیشن ارتباطی ندارد

صادقی ادامه داد: اکثر انیمیشن‌هایی که در ایران تولید می‌شوند یا فیلم کوتاه هستند یا آرتیستی و هنری که با حمایت مراکز مختلف دولتی از جمله مرکز گسترش ساخته می‌شوند، معمولا در این پروژه‌ها کارگردان و برخی عوامل بیشترین رنج را متحمل می‌شوند تا فیلم به پایان برسد. اما وقتی بخواهیم صنعتی شدن را مد نظر قرار دهیم عوامل مهم و تاثیرگذار مختلف اقتصادی را باید مدنظر قرار بدهیم و صرفا متکی به کارگردان و عوامل تولید نیست.

مثل این می‌ماند که کسی را داریم که صنایع دستی کار می‌کند که به خودی خود و با تحمل سختی های سالیان محصول با ارزشی می سازد اما وقتی می‌خواهد صنعتی شود باید همان محصول را با حفظ کیفیت، در تعداد انبود و فرایندی سودآور به بازار عرضه کند که تاثیر سایر فاکتورها نیز به میان می آید. و مساله تنها به تولید ختم نمی‌شود و باید در بازارهای جهانی و سودآور پخش شوند. پس به پتانسیلی بالاتر از توان یک فرد یا یک گروه نیازمند است. موفقیت در انیمیشن صنعتی هم نیازمند گذراندن چنین پروسه‌ای است.

رئیس هیات مدیره آسیفا ایران افزود: کارگردان‌های ایرانی طی سال‌های اخیر زحمات زیادی کشیده‌اند و گاهی با حمایت مراکز مختلف کارهای بلند خیلی خوبی هم به تولید رسانده‌اند، در حال حاضر نیز احساس می‌شود که به سودآوری هم رسیده باشند اما آیا این مساله ادامه دارد؟ آیا تبدیل به روال شده و در سال، چندین انیمیشن سینمایی خوب را شاهد هستیم که در چرخه سینمایی کشور خوب بچرخند؟.

اگر بخواهیم واقع‌بینانه نگاه کنیم، ممکن است یک انیمیشن بلند، با زحمت بسیار کارگردان و عوامل، حمایت چند سازمان، تهیه‌کننده و... ساخته ‌شود و در چرخه اکران هم به خوبی عمل کند اما در کنار آن فیلم‌های رئال یا لایو اکشنی را شاهد هستیم که با زمان و سرمایه یک چندم آن تولید می‌شود و فروش چندین ۱۰ برابر دارند. پس در مقایسه نسبت به زمان و هزینه های تولید، تورم و میزان فروش می‌بینیم که چندان سودی هم ندارد.

تورم در صنعتی شدن انیمیشن تاثیر می‌گذارد

صادقی خاطرنشان کرد: مساله دیگری که در صنعتی شدن تاثیر می‌گذارد، تورم است؛ وقتی به تورم برمی‌خوریم، هم فرایند صنعتی شدن کُند می‌شود، هم هزینه‌های تولید آن را بالا می‌برد پس باید محصول خود را گران‌تر بفروشید که سود منطقی دریافت کنید، درصورتی که اگر بتوانید یک محصول را بدون تورم تولید کنید، سود بیشتری هم دریافت خواهید کرد. حال در فرایند تولید انیمیشن که به کندی صورت می‌گیرد، از آغاز تا پایان کار باید تورم هم محاسبه شود که کار سختی‌ست، درنهایت محصولی که با هزینه بیشتر به تولید می‌رسد، سود کم‌تری را هم در انتظار دارد.

باید محصول خود را گران‌تر بفروشید که سود منطقی دریافت کنید، درصورتی که اگر بتوانید یک محصول را بدون تورم تولید کنید، سود بیشتری هم دریافت خواهید کرد

به گفته او انیمیشن صنعتی در ماهیت صفر تا صد کلی خود با هرگونه‌ی دیگری از تولیدات صنعتی و تجاری تفاوتی ندارد و همچنان که تورم و عدم ثبات اقتصادی در صنایع و خطوط تولید و عرضه محصولات تجاری تاثیر می گذارد در فرایند ساخت و پخش انیمیشن‌های تجاری هم موثر است.

کارگردان «افسانه‌های امروزی» درباره انیمیشن‌های هنری گفت: در بخش آرت و مجموعه کارهایی که مرکز گسترش در ساخت آن مشارکت دارد، می‌بینیم که با یک همت خوب و حمایتی که وجود دارد، فیلمسازانی خلق شده‌اند و کسانی هم از قبل فیلمساز بوده‌اند کارهای بهتر و بیشتری تولید کرده‌اند که اتفاق خوبی‌ست و بیشتر جوایز جشنواره‌ای ما را تشکیل می‌دهند اما توسط مخاطب عام کم‌تری دیده می‌شوند.

صادقی در بخش پایانی صحبت‌های خود درباره عملکرد انیمیشن‌سازی مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی تصریح کرد: وقتی بخش پویانمایی مرکز شکل می‌گرفت، در شورای اولیه آن حضور داشتم. آن زمان صحبت از این بود که یک دوره خیلی خوبی مثل دوران طلایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، برای بچه‌های انیمیشن و تولیدات آرت شکل بگیرد.

فکر می‌کنم که این اتفاق، باتوجه به تعداد کارهای خوبی که ساخته و حمایت‌هایی که از کار اولی‌ها یا کار چندمی‌ها انجام شده، به نتیجه رسیده و مرکز، با وجود همه مشکلاتی که وجود داشته، خوب عمل کرده است، این مساله را می‌توان از تعداد جوایز و آثاری که در جشنواره‌ها حضور دارند، مشاهده کرد. تنها پیشنهادی که دوست دارم بدهم اهمیت دادن بیشتر به تولیدات اقتباسی از آثار با ارزش داخلی و خارجی است تا از بعد ایده و فیلمنامه بیش از پیش قوت بگیریم و زبان عمیق‌تر و جهانی تری را در بکار بگیریم.

این کارگردان در پایان درباره انتظاری که از مرکز گسترش در تولید انیمیشن دارد، مطرح کرد: همین روند باید حفظ شود، گاهی در کشور ما حفظ همین روندها بسیار ارزشمند است چراکه گاهی چیزی را به یک حد خوب می‌رسانیم و اگر بتوانیم آن را در همان حد نگه داریم، هنر کرده‌ایم. اگر این روند، چند سال آینده پیش رود، می‌توانیم باز هم شاهد آثار بهتری و جهانی تری در آینده باشیم.