«رزمایش دیپلماسی» در روزهای طوفانی منطقه

به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، در روابط بین‌الملل معاصر عبارتی وجود دارد که همواره سرلوحه دیپلماسی قدرت‌های بزرگ در فضای آنارشیک جهان قرار گرفته است: «اگر صلح می‌خواهی آماده جنگ باش».

این عبارت همان چیزی است که رئیس دستگاه دیپلماسی در سفرهای منطقه‌ای خود در روزهایی که غرب‌آسیا آماده یک انفجار بزرگ است، ارائه داده است.

در این «میدان جنگ دیپلماتیک» عباس عراقچی، چهارمین تور منطقه‌ای خود را از امروز آغاز کرد. این بار مقصد دیپلمات ارشد کشور، ۲ کشوری در منطقه‌ است که در سیاست خارجی ایران شاید خیلی خاص به نظر برسند.

اردن و مصر، هدف جدید دستگاه دیپلماسی در وضعیت ملتهب منطقه هستند. کشورهایی که رابطه و پرفراز و نشیبی با ایران در تاریخ معاصر داشته‌اند، دو کشوری که به ترتیب اولین دولت‌های عربی بودند که روابط خود با رژیم صهیونیستی عادی کرده و این رژیم را به رسمیت شناختند. یکی پس از شکست در جنگ یوم کیپور و در اواخر دهه هفتاد میلادی طی پیمان کمپ دیوید و دیگری سال ۱۹۹۴ و در پیمانی که به «وادی عربه» مشهور است.

عراقچی، اولین وزیر خارجه ایرانی است که به اردن و مصر سفر می‌کند. در شرایط معمولی، حضور رئیس دستگاه دیپلماسی در امان و قاهره می‌توانست در راستای تکمیل نقشه راه روابط طرفین در مسیر احیای روابط دیپلماتیکی باشد که قطع بوده است، اما شرایط اضطراری خاورمیانه، این سفر کم سابقه را خاص‌تر می‌کند.

از «هلال شیعی» تا «وعده صادق»

اولین ایستگاه سفر منطقه‌ای وزیر امور خارجه، امان است. خبرگزاری عمون اردن خبر داده عراقچی در این سفر با «ایمن الصفدی» وزیر امور خارجه این کشور دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.

رابطه ایران و پادشاهی اردن، همواره تابع پیچیدگی‌های منطقه‌ای بوده است و چندین بار به قطع کامل روابط رسیده است که بیشتر از طرف اردنی اتفاق افتاده است.

اردن چند دهه گذشته تلاش کرده از نفوذ ایران در غرب آسیا جلوگیری کند. اصطلاح «هلال شیعی» که ملک عبدالله دوم در دهه هشتاد در روزنامه واشنگتن پست علیه نفوذ منطقه‌ای ایران به کار برد برای همه یادآور این تلاش‌ها است.

این کشور عربی، طی چند دهه گذشته تلاش کرده از نفوذ ایران در غرب آسیا جلوگیری کند. اصطلاح «هلال شیعی» که ملک عبدالله دوم در دهه هشتاد در روزنامه واشنگتن پست علیه نفوذ منطقه‌ای ایران به کار برد برای همه یادآور این تلاش‌ها است.

بعد از ناکامی اردن، این کشور از سال ۱۴۰۰ به تدریج نشانه‌هایی از تمایل خود به احیای روابط با ایران نشان داد. جنگ غزه و به دنبال آن منازعه ایران و رژیم صهیونیستی در عملیات وعده صادق و اتفاقات بعد از ترور اسماعیل هنیه، اهمیت حفظ تماس با تهران را برای این پادشاهی عربی افزایش داد.

مصائب اردن بودن

چهاردهم مرداد ماه امسال، در سفری غیرمنتظره، ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن سراسیمه به ایران سفر کرد تا حساسیت‌های کشورش را درباره پاسخ ایران به اسرائیل بعد از ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران را با مقامات ایرانی در میان بگذارد. این دیپلمات عالی رتبه اردن همچنین پیام مکتوب «عبدالله دوم» پادشاه این کشور را به «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهوری اسلامی ایران تقدیم کرد.

اگرچه در ابتدا، هدف سفر ناگهانی وزیر خارجه اردن به ایران رساندن پیامی از جانب رژیم صهیونیستی به مقامات کشورمان عنوان شد اما بعد از اینکه ایمن الصفدی در تهران شنید که اسرائیل باید پاسخی سخت دریافت کند اظهار داشت که حامل پیامی از صهیونیست‌ها به ایران نبوده است.

درگیری ایران و رژیم صهیونیستی، بیش از هر کشوری در منطقه، اردن را در یک تنگنای راهبردی قرار می‌دهد. این کشور به دلیل امضای پیمان صلح با اسرائیل و پیمان‌های امنیتی با آمریکا، مجبور شد در عملیات وعده صادق ۱، اقدام به رهگیری موشک‌های ایرانی کند.

موشک‌های هایپرسونیک ایران در وعده صادق ۲ به سادگی از آسمان اردن عبور کرد و اینبار نخواستند یا نتوانستند موشک‌های ایرانی را رهگیری کنند.

این اقدام، برای اردنی‌ها کار ساده‌ای نیست. چرا که ایران آن را یک اقدام خصمانه جنگی دانست و این پادشاهی عربی به هیچ عنوان دوست ندارد در مقابل ایران قرار بگیرد. طبق نظرسنجی «انیستیتو واشنگتن برای خاور نزدیک» ۵۰ درصد از مردم این کشور مدافع سیاست‌های ایران درباره جنگ غزه و فلسطین هستند.

از طرف دیگر به خاطر بافت جمعیتی اردن که بخش عمده آن را مهاجران فلسطینی تشکیل می‌دهند و اوضاع نامطلوب اقتصادی این کشور عربی که در چند نوبت باعث اعتراضات گسترده و سرنگونی دولت شده، رویارویی با ایران، برای پادشاهی اردن، یک‌ امر نگران کننده و خطرناک است.

به همین خاطر، موشک‌های هایپرسونیک ایران در وعده صادق ۲ به سادگی از آسمان اردن عبور کرد و اینبار نخواستند یا نتوانستند موشک‌های ایرانی را رهگیری کنند.

سلام اول در قاهره

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در ادامه دور چهارم سفر منطقه‌ای، عازم مصر خواهد شد، مقصدی که حامل رقم زدن اتفاقی خاص در صفحه تاریخ روابط خارجی ایران است.

تهران-قاهره هربار که خواستند شروع جدیدی داشته باشند حوادث پردامنه منطقه یک مانع بزرگ در برابر آنها قرار داده است. تا اینکه قدم‌های نهایی در چند سال اخیر برای احیای روابط این ۲ کشور دارای تمدن برداشته شد.

دو کشور در آخرین مراحل پروسه احیای روابط در یکسال اخیر بیشترین هماهنگی‌ها را در جریان جنگ جنون‌آمیز رژیم صهیونی در غزه داشته‌اند.

جمهوری عربی مصر در موضوع جنگ غزه جایگاه خاصی دارد. این کشور بارها میزبان مذاکرات آشکار و مخفیانه جنگ غزه با حضور آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا، ویلیام برنز، رییس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و مقامات سیاسی و امنیتی اسرائیل بوده است‌.

تماس‌ها و ملاقات‌های پرشمار وزرای خارجه دو کشور بعد از جنگ غزه، به ویژه دیدار رئیس جمهور فقید ایران، «شهید آیت‌الله رئیسی» با عبدالفتاح السیسی در ریاض، پیشران قدرتمندی برای گشودن صفحه جدید تاریخ پر فراز و نشیب ایران و مصر، شد. حتی شهادت رئیس جمهور و وزیرخارجه ایران، خللی در عزم تهران و قاهره وارد نکرد و باعث شد در یک اقدام بی‌سابقه وزیر خارجه وقت مصر سامح شکری برای عرض تسلیت از دست دادن شهیدان رئیسی و امیرعبداللهیان به ایران سفر کند.

آخرین حضور یک مقام ایرانی در مصر به ۱۴ سال قبل و حضور حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه فقید ایران در قامت معاون عربی-آفریقایی وزارت خارجه برای شرکت در مراسم تحلیف عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر بازمی‌گردد.

اوایل این هفته، منابع خبری منطقه‌ای گزارش دادند که عراقچی قرار است با «بدر عبدالعاطی» وزیر خارجه مصر، «عباس کامل» رئیس سازمان اطلاعات این کشور و «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهور مصر دیدار و گفت‌وگو کند.

جمهوری عربی مصر در موضوع جنگ غزه جایگاه خاصی دارد. این کشور بارها میزبان مذاکرات آشکار و مخفیانه جنگ غزه با حضور آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا، ویلیام برنز، رییس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و مقامات سیاسی و امنیتی اسرائیل بوده است‌.

در چنین فضایی، حضور عراقچی در مصر، احتمالا این سفر را به محلی برای رد و بدل کردن پیام‌های تهران برای واشنگتن، تل‌آویو و کشورهای منطقه در وضعیت جنگی کنونی خواهد کرد.

غرب آسیا؛ روی موج تنش

منطقه غرب‌آسیا در یک نقطه حساس قرار گرفته و جنگ افروزی و نسل‌کشی عریان رژیم صهیونی در غزه و لبنان، باعث دومینوی تنش در منطقه شده است. جنایات اسرائیل هر روز نصاب جدیدی رقم می‌زند و دولت بایدن به همراه متحدان غربی رژیم، نه تنها اراده‌ای از خود برای توقف ماشین کشتار صهیونیست‌ها نشان نمی‌دهند که همچنان سوخت «جنگ ضد بشری» متحد اسرائیلی را فراهم می‌کنند.

در آخرین اقدام، دولت آمریکا برای تقویت دفاع هوایی، سامانه پدافندی «تاد» را به همراه ۱۰۰ سرباز آمریکایی روانه سرزمین‌های اشغالی کرده است. تصمیمی که می‌تواند اقدام جنگی (Act of War) علیه ایران قلمداد شود. علاوه بر این، رییس جمهور آمریکا اعلام کرده نیروهای نظامی ایالات متحده را در خاورمیانه تقویت کرده است‌. بایدن در نامه‌ای به کنگره نوشت: نیروهای ما در غرب آسیا مستقر خواهند ماند تا از منافع خود در برابر حملات ایران و عوامل آن محافظت کنند.

وزیر امور خارجه ایران در تمام سفرهای منطقه‌ای، از بیروت گرفته تا ریاض و بغداد و مسقط، پیام صریح ایران را منتقل کرد تا همه طرف‌ها درک روشنی از عزم ایران برای تنبیه شدیدتر رژیم صهیونیستی در صورت اقدام در خاک ایران به دست آورند.

پیام ایران آشکارا از زبان عراقچی اینگونه عنوان شد: هم آمریکا و هم کشورهای اروپایی و کشورهای منطقه باید بدانند که موضع ایران چیست. موضع ما کاملا روشن است و بارها تکرار کرده ایم که ما خواهان جنگ و درگیری نیستیم؛ اگرچه برای آن کاملا آمادگی داریم اما فکر می‌کنیم که دیپلماسی باید کار کند و جلوی این اتفاق را بگیرد.

ایران با افزایش سطح و کیفیت پاسخ به صهیونیست‌ها در عملیات وعده صادق۲ و هشدار به آمریکا در به خطر انداختن جان سربازان خود بعد از مستقر کردن سامانه هوایی تاد در فلسطین اشغالی توانست ادراک (Perception) بازدارندگی کشورمان و اراده اعمال کردن آن را در طرف آمریکایی-اسرائیلی شکل دهد. این گزاره‌ای است که دیپلماسی و میدان به آن تصریح کردند.

عقربه‌های ساعت در منطقه به کندی حرکت می‌کنند اما دیپلماسی روی «دور تند» قرار دارد. پیام ایران روشن است: اقدام علیه ایران، امنیت همه را به خطر می‌اندازد.