طرح سامانه نظارت هوشمند مبارزه با پولشویی بازار سرمایه، منطبق با توصیه‌های FATF

به گزارش ایرنا از بازار سرمایه ایران، «ابوالقاسم فرجی‌نیا» با اشاره به برنامه‌ها و اقدامات انجام شده در سال گذشته و نیمه نخست امسال در اداره توسعه روش‌های مبارزه با پولشویی سازمان بورس افزود: دستورالعمل‌های مختلفی در این مرکز تدوین و موارد زیادی بررسی شد که از جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

۱. تدوین و ابلاغ دستورالعمل نحوه تشکیل و ساماندهی واحد مبارزه با پولشویی در اشخاص مشمول بازار سرمایه و اصلاح آن

۲. تدوین ضوابط اجرایی شناسایی مضاعف ارباب رجوع به همراه فرم‌های مربوطه به تفکیک اشخاص حقیقی و حقوقی و تصویب و اخذ تاییدیه نهایی از مرکز اطلاعات مالی و ابلاغ آن به اشخاص مشمول تحت نظارت

۳. تدوین «دستورالعمل حدود و چگونگی ارائه غیرحضوری خدمات پایه به ارباب رجوع در بازار سرمایه» و پیگیری تصویب نهایی آن در شورای عالی مقابله و پیشگیری از جرایم پولشویی و تامین مالی تروریسم

۴. تدوین «دستورالعمل مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم و پیشگیری از آنها در بازار سرمایه» و پیگیری تصویب نهایی آن در شورای عالی مقابله و پیشگیری از جرایم پولشویی و تامین مالی تروریسم

۵. تدوین قواعد و شاخص‌های شناسایی معاملات و عملیات مشکوک به پولشویی در بازار سرمایه، به همراه سازوکار و رویه ارسال گزارش‌های معاملات و عملیات مشکوک به پولشویی و ابلاغ آن به اشخاص مشمول تحت نظارت پس از تایید مرکز اطلاعات مالی

۶. طراحی و نهایی‌سازی چک‌لیست کنترل اقدامات تکلیفی اشخاص مشمول تحت نظارت در سامانه سنام

۷. تهیه پیش‌نویس احصای خدمات قابل ارائه در بازار سرمایه و ارسال آن به مرکز اطلاعات مالی برای تایید نهایی

۸. تهیه رویه ساختار واحدهای مبارزه با پولشویی اشخاص مشمول بازار سرمایه متناسب با گستردگی فعالیت‌ها و ریسک‌های مرتبط با آن‌ها و فرآیند احراز صلاحیت تخصصی مسئولان واحد مبارزه با پولشویی اشخاص مشمول تحت نظارت بازار سرمایه

۹. انجام فرآیند تایید صلاحیت تخصصی بیش از ۵۵۰ نهاد مالی (تجمعی) که از این تعداد ۱۷۰ نماینده در کارگروه تایید صلاحیت تخصصی مسئولان مبارزه با پولشویی تایید صلاحیت شده‌اند. این فرآیند شامل «بررسی و امتیاز بندی متقاضیان، دعوت به جلسه مصاحبه، انجام مصاحبه، پیگیری اخذ تأییدیه های عمومی و امنیتی و ارسال به مرکز اطلاعات مالی جهت صدور حکم تخصصی» است.

۱۰. پاسخگویی به ۴۱۰ مورد استعلام واحدهای داخلی سازمان و شرکت‌های بورس اوراق تهران و فرابورس ایران در خصوص مواردی چون «صدور مجوز فعالیت و تاسیس صندوق‌ها و انواع نهادهای مالی، پذیرش و درج شرکت‌های متقاضی در بورس و فرابورس، معاملات عمده بلوک اشخاص، تغییر سهامداری و افزایش سرمایه متقاضیان و سایر موارد» که ۲۶۰ مورد آن در سال ۱۴۰۲ و ۱۵۰ مورد آن در سال ۱۴۰۳ صورت گرفته است.

برگزاری نخستین همایش آموزشی «مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم»

وی، دربخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اقدامات انجام گرفته در حوزه آموزش این مرکز، گفت: نخستین همایش آموزشی «مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم» برای مدیران عامل و مسئولان مبارزه با پولشویی همه نهادهای مالی تحت نظارت بازار سرمایه به میزان چهار هزار و ۲۶۴ نفر/ ساعت و همچنین دوره آموزشی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم برای کارکنان داخل سازمان برگزار شد.

فرجی‌نیا ادامه‌داد: عضویت و شرکت در کمیته آموزش مرکز اطلاعات مالی و تدوین محتوای آموزشی استاندارد برای دوره‌های مقدماتی، ارائه پیشنهاد مبنی بر تشکیل میز هر حوزه در مرکز اطلاعات مالی و استقبال از پیشنهاد ارائه شده و تشکیل میز بورس در آن نهاد و حضور مستمر در جلسات آن کارگروه و همچنین برگزاری جلسات منظم و دوره‌های هم اندیشی با ارکان بازار سرمایه و مرکز اطلاعات مالی از دیگر اقدامات انجام شده در این حوزه است.

پیگیری تسهیل ورود سرمایه‌گذاری خارجی به بازار سرمایه

سرپرست مرکز مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم سازمان بورس و اوراق بهادار، برنامه‌های در دست اقدام اداره توسعه روش‌های مبارزه با پولشویی سازمان بورس را برشمرد و به شرح زیر نام برد:

۱. پیگیری عملیاتی شدن ساختار مصوب مرکز مبارزه با پولشویی سازمان و تکمیل ظرفیت نیروی انسانی مورد نیاز به منظور انجام بهتر تکالیف محوله

۲. پیگیری و بازرسی دوره‌های موردی و نظام‌مند از اشخاص مشمول تحت نظارت به منظور کنترل اجرای مقررات مبارزه با پولشویی حسب تکلیف قانونی مندرج در آیین نامه و رتبه‌بندی آنها

۳. پیگیری اصلاح آیین‌نامه اجرایی و رفع موارد مغایر و مبهم (پیشنهادهای این مرکز و بازار سرمایه به مرکز اطلاعات مالی ارسال شده است.)

۴. تدوین دستورالعمل موضوع تبصرۀ ۲ ماده ۱۵۸آیین نامه اجرایی با عنوان دستورالعمل اعمال محدودیت ارایه خدمات بازار سرمایه به اشخاص

۵. تدوین دستورالعمل شناسایی منشاء سرمایه مورد نیاز مجوزهای تاسیس و فعالیت در بازار سرمایه

۶. پیگیری اجرای دوره‌های آموزشی مبارزه با پولشویی به تمامی اشخاص مشمول تحت نظارت و کارکنان سازمان و در صورت لزوم ارائه آموزش‌های تخصصی به افراد شاغل در نهادهای مالی تحت نظارت

۷. پیگیری دریافت فهرست اشخاص مظنون، پرریسک، تحت مراقبت و تحریمی از مرکز اطلاعات مالی به منظور بررسی و کنترل در ارائه خدمات به این اشخاص

۸. بررسی چک لیست‌های ارسالی انواع نهادهای مالی و کنترل صحت آنها

۹. پیگیری تنقیح و اصلاح مصوبات و مقررات تصویب شده سابق در راستای تطبیق با قانون و آیین‌نامه اجرایی جدید مبارزه با پولشویی

۱۰. اجرای برنامه‌های اقدام احصاء شده در سند ملی ریسک (پس از تایید نهایی و ابلاغ توسط مرکز اطلاعات مالی)

۱۱. پیگیری تسهیل ورود سرمایه‌گذاری خارجی به بازار سرمایه و پرداخت سودهای تعلق یافته ایرانیان مقیم خارج از کشور

برگزاری بیش از ۵۰ جلسه کارگروه تخصصی ارزیابی آسیب‌پذیری بازار سرمایه

فرجی‌نیا همچنین ۱۱ مورد از اقدامات انجام شده اداره توسعه نظارت هوشمند مبارزه با پولشویی سازمان بورس را بیان کرد:

۱. برگزاری بیش از ۵۰ جلسه کارگروه تخصصی ارزیابی آسیب‌پذیری بازار سرمایه و تدوین سند نهایی کاربرگ نتایج ارزیابی آسیب‌پذیری بازار سرمایه و استخراج اولویت‌های اقدامات لازم برای رفع آسیب‌پذیری بازار سرمایه در راستای سند ملی ریسک

۲. عضویت و شرکت در کارگروه تدوین سند ملی ریسک به عنوان عضو اصلی و شرکت در جلسات آن و بررسی و اظهار نظر در خصوص موارد مطروحه به منظور تدوین سند نهایی ارزیابی ملی ریسک کشور (بیش از ۱۵ جلسه)

۳. تدوین سه مورد RFP سامانه‌های نظارتی نظیر «سامانه جدید ارسال گزارشات معاملات و عملیات مشکوک به پولشویی توسط اشخاص مشمول، سامانه نظارت بر اطلاعات پروفایل مشتریان بازار سرمایه، سامانه هوشمند شناسایی معاملات و عملیات مشکوک به پولشویی برای استقرار و بهره‌برداری از آنها، طراحی و بهره‌برداری از داشبورد هشدارهای معاملات و عملیات مشکوک به پولشویی (۱۵ هشدار در سامانه بیدار) و داشبورد استعلام اشخاص پرریسک

۴. بررسی ۲ هزار و ۱۵۹ گزارش دریافتی از اشخاص مشمول تحت نظارت (تعداد ۲۴۶ گزارش در ۶ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳)

۵.تهیه و ارسال ۲۰۶ گزارش مشکوک به پولشویی به مرکز اطلاعات مالی (ارسال ۴۲ گزارش در۶ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۳)

۶.برگزاری جلسات مستمر و پیگیری از بانک مرکزی و نهادهای مالی و نهایی‌سازی ایجاد امکان کنترل و تطبیق هویت واریزکنندگان وجوه با کارتهای بانکی در درگاه‌های پرداخت الکترونیک

۷.پاسخگویی به استعلامات مرکز اطلاعات مالی در خصوص سوابق فعالیت اشخاص مشکوک درخواستی (مجموعاً ۶۶ نفر)

۸.صدور نام کاربری و رمز عبور در سامانه ارسال گزارشات مشکوک و آموزش به کاربران این سیستم (مجموعاً ۱۰۸ نفر)

۹.ارائه طرح سامانه نظارت هوشمند مبارزه با پولشویی بازار سرمایه در جلسات منطقه‌ای اوراسیای FATF (چین و قرقیزستان) و استقبال بی‌نظیر اعضای کارگروه از طرح و سامانه ارائه شده این مرکز

۱۰. بررسی و اظهار نظر در خصوص هرگونه ابزار جدید، کانال جدید ارائه خدمات، نوآوری‌های مالی و فنی ارائه شده در بازار سرمایه از لحاظ مبارزه با پولشویی و استانداردهای بین‌المللی

۱۱. دریافت تقدیرنامه‌های تدوین سند تخصصی ارزیابی آسیب‌پذیری بازار سرمایه و تدوین سند ملی ریسک از مرکز اطلاعات مالی

برنامه‌های در دست اقدام در اداره توسعه نظارت هوشمند مبارزه با پولشویی

فرجی نیا، «پیگیری طراحی و پیاده‌سازی سامانه هوشمند نظارتی برای شناسایی خودکار معاملات و عملیات مشکوک به پولشویی، استانداردسازی و تدوین فرآیندها و رویه‌های گزارشگری معاملات و عملیات مشکوک به پولشویی، بررسی گزارش‌های مشکوک دریافتی از اشخاص مشمول تحت نظارت (مستمر) و آموزش نمایندگان مبارزه با پولشویی در خصوص نحوه بررسی و ارسال گزارش‌های مشکوک برای افزایش کیفیت گزارش‌ها (مستمر)» را از برنامه‌های در دست اقدام اداره توسعه نظارت هوشمند مبارزه با پولشویی نام برد.

نگاهی به ساختار مرکز مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم سازمان بورس

وی با اشاره به تاریخچه تاسیس این مرکز، گفت: مرکز مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم سازمان بورس اوراق بهادار، حسب تکلیف قانونی مقرر در ماده ۳۷ آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۴ الحاقی قانون مبارزه با پولشویی و به منظور انجام تکالیف مقرر در ماده ۳۸ آیین نامه اجرایی و سایر تکالیف محوله، نظارت بر اجرای قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی در اشخاص تحت نظارت سازمان، نظارت هوشمند و مکانیزه بر معاملات اشخاص فعال در بازار سرمایه و گزارش عملیات و معاملات مشکوک به پولشویی به مرکز اطلاعات مالی، ارائه آموزش‌های مورد نیاز به کارکنان و اشخاص در حوزه مبارزه با پولشویی به منظور توانمندسازی آنها در اجرای مقررات و مبارزه با پولشویی و به عنوان دستگاه متولی نظارت بر بازار سرمایه کشور، متشکل از دو اداره توسعه روش‌های مبارزه با پولشویی و توسعه نظارت هوشمند مبارزه با پولشویی در اسفند ماه ۱۴۰۱ ایجاد و ساختار سازمانی آن به تصویب هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.