به گزارش خبرنگار ایرنا، توسعه بخش کشاورزی در تحقق تامین امنیت غذایی پایدار جزو ملزوماتی بوده که در برنامه هفتم توسعه تاکید ویژه ای به آن شده تا جایی که تحقق این موضوع را با مساله امنیت ملی و استقلال کشور گره زده است.
به گفته بسیاری از کارشناسان، جنگ آینده جنگ بر سر منابع غذایی بوده و هر کشوری بتواند منابع غذایی خود را تامین کند نه تنها وابستگی به سایر کشورها آن را تهدید نمی کند بلکه می تواند با اقتدار بیشتری نیز در مجامع بین المللی حاضر شود.
از جمله مواردی که در تامین امنیت غذایی پایدار نقش بسزایی دارد تامین منابع آبی بوده و با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی کشور اگر برنامه ریزی اصولی و مدونی برای تامین آب کشاورزی اجرا نشود چه بسا در آینده نه چندان دور بسیاری از این اراضی به دلیل نبودن منابع آبی بایر می شوند، در همین راستا یکی از برنامه هایی که در کشورهای توسعه یافته به منظور تامین منابع آبی انجام می شود استفاده از ظرفیت تصفیه خانه ها است تا آب های مصرفی دوباره به چرخه مصرف بازگردند.
قزوین از یک سو یکی از قطب های کشاورزی کشور بوده و از سوی دیگر به عنوان یکی از استان هایی است که محدودیت های زیادی را در تامین منابع آبی خود دارد، بنابراین باید از تمامی ظرفیت های خود برای تامین آب مورد نیاز خود استفاده کند و این درحالی است که متاسفانه تصفیه خانه های موجود در سطح استان نه تنها مرحمی بر دردهای کشاورزان قزوینی نگذاشته بلکه دردی را نیز به دردهای آنها اضافه کرده تا جایی که با رها سازی فاضلاب های شهری و صنعتی در کانال های آبیاری و اراضی کشاورزی سلامت محصولات این حوزه و در نهایت نیز سلامت غذایی منطقه را با تهدید جدی مواجه کرده است.
در همین راستا خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) مصاحبه ای را با فاطمه قاسمی، رییس گروه توسعه پایدار و امور فناوری جهاد کشاورزی قزوین ترتیب داده تا در خصوص آخرین وضعیت مدیریت آلودگی های منابع آبی در بخش کشاورزی مطلع شود.
پساب‌های هیچ یک از تصفیه‌خانه های قزوین مناسب استفاده در کشاورزی نیست
با توجه به گزارش ها و برآوردهای جهاد کشاورزی قزوین در ۶ ماه سال جاری یک هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی قزوین تحت نفوذ و شرب آب های نامتعارف قرار دارد و در حال حاضر پساب هیچ یک از تصفیه خانه های قزوین برای استفاده در بخش کشاورزی مناسب نبوده و تنها تصفیه‌خانه شهر محمود آباد توانسته تا حدودی مورد قبول باشد اما پساب آن نیز قابل استفاده در حوزه کشاورزی نیست.
پساب های فاضلاب تنها زمانی برای کشاورزی قابل استفاده خواهند بود که استاندارهای لازم را داشته باشند و براساس ماده پنج آیین نامه پیشگیری از آلودگی آب، پساب تصفیه‌خانه هایی برای استفاده در بخش کشاورزی قابل قبول بوده که ۵۲ فاکتور استانداردسازی آب را داشته باشند اما این درحالی است که رهاسازی پساب های نامتعارف در کانال های آبیاری حتی سبب آلودگی سایر منابع آبی نیز می شود.
ایرنا. در کدام مناطق استان قزوین در خصوص مدیریت پساب ها و جلوگیری از ورود آب های نامتعارف به اراضی کشاورزی با مشکل و دغدغه مواجه هستید؟
با توجه به بررسی ادواری در سال های گذشته و همچنین ۶ ماه نخست امسال، شهرک های صنعتی الوند و کاسپین و همچنین شهرهای شریف آباد، تاکستان، اقبالیه، شال و ناحیه شهری چوبیندر گزارش های متعددی دریافت و تهیه شده که ورود آب های نامتعارف به اراضی کشاورزی معضلات و دغدغه های جدی را به وجود آورده است.
نامناسب بودن تصفه خانه و رهاسازی آب های نامتعارف از سوی شهرک صنعتی البرز امروز به یک معضل تبدیل شده و جزو مطالبات جدی ما است؛ این تصفیه خانه قرار بود صرفا صنعتی باشد اما فاضلاب خانگی نیز به آن راه یافت و به همین منظور جلسات متعدد و مصوبات ویژه ای را نیز به دنبال داشته اما متاسفانه حدود ۷۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان البرز تحت شرب آب های نامتعارف قرار گرفته که فلزات سنگین، آلودگی های صنعتی و عناصر سنگین را راهی اراضی کشاورزی کرده و به هیچ وجه تصفیه‌خانه آن پاسخگوی نیاز منطقه نیست.
ایرنا. در سایر مناطق استان وضعیت به چه صورت است؟
تصفیه‌خانه شهر شریفیه اصلا کارآیی لازم را نداشته و صرفا طی فرآیندی تنها سبب ته نشینی گل و لای شده و تنها تصفیه اولیه انجام می شود و پساب خروجی آن به هیچ وجه برای کشاورزی مناسب نیست.
همچنین در منطقه شال قزوین نیز با کم کاری دستگاه های مسوول همچون آب و فاضلاب و شهرداری، ۱۳ هکتار از باغات این منطقه تحت شرب آب های نامتعارف قرار دارد و در شهرستان تاکستان و شهرک صنعتی آن منطقه نیز همین اتفاق در جریان بوده و باغات این شهر نیز تحت شرب آب های نامتعارف قرار گرفته است.
در اراضی کشاورزی اطراف شهرک صنعتی کاسپین واقع در شهرستان آبیک نیز با رها سازی و ورود پساب های صنعتی مواجه هستیم که این موضوع توسط بابک ناصحی، از کشاورزان عمده منطقه به صورت جدی و دغدغه‌مند در حال پیگیری بوده و مسوولان ذیربط در آخرین جلسه ای که تیرماه امسال برگزار شد قول دادند ظرف مدت ۲ ماه نسبت به جداسازی و پساب صنعتی از کانال های آب کشاوری اقدام کنند که اکنون چهار ماه از آن گذشته و کاری در این زمینه صورت نگرفته است.
با این حال روز به روز با رشد واحدهای صنعتی و گسترش شهرک های صنعتی در استان روبرو هستیم که هم آب سالم در اختیارشان قرار می‌گیرد و هم مدیریت ناسالم پساب‌های آلوده آنها وارد بخش کشاورزی می شود، به طور مثال گفته می شود قرار است منطقه ویژه اقتصادی در تاکستان ایجاد شود بدون اینکه برنامه ای برای مدیریت پساب آن ارایه شود، در عین حال شنیده شده که پساب این موضوع نیز به تصفیه خانه خرمدشت ارجاع داده شود در حالی که تصفیه خانه یاد شده به هیچ عنوان ظرفیت لازم را ندارد.
ایرنا. ورود و رهاسازی آب های نامتعارف و پساب‌های خانگی و صنعتی به اراضی کشاورزی چه مخاطرات و چالش هایی را برای محصولات کشاورزی به همراه دارد؟
به هرحال، ورود آب های نامتعارف در اراضی برروی کیفیت محصولات کشاورزی خیلی تاثیرگذار است و اگر بحث آلودگی صنعتی و فلزات سنگین باشد در خصوص محصولات تازه خور مانند سبزیجات و صیفی جات خطرات آنها ۱۰۰ درصدی بوده و در همین راستا جهاد کشاورزی قزوین تمام سعی خود را کرده تا حداقل در بحث محصولات تازه‌خور از آب های استاندارد استفاده شود.
این درحالی است که آب‌های نامتعارف، به ویژه آلودگی های صنعتی به مرور زمان خاک های ما را از بین برده و تهدیدی جدی برای اراضی کشاورزی و تامین امنیت پایدار غذایی محسوب می شوند.
در شهرستان البرز اتفاقی که د رحال وقوع است، از بین رفتن خاک‌های حاصلخیز اراضی کشاوری، منابع ملی و منابع آلی زمین به واسطه رها سازی آلودگی های صنعتی بوده و آلودگی های میکروبی کمترین اتفاقی است که دراین راستا به وجود می آید و سلامت غذایی جامعه را تهدید می کند.
ایرنا. مطالبه جهاد کشاورزی به عنوان نهاد اصلی تامین کننده امنیت غذایی و تضمین کننده سلامت محصولات کشاورزی در این خصوص چیست؟
نه تنها تقصیری در استفاده از آب های نامتعارف در حوزه کشاورزی متوجه این سازمان نبوده بلکه این رسیدگی به این موضوع مطالبه جدی ما نیز هست و بارها به دستگاه های ذیربط، به ویژه استانداری و معاونت عمرانی استان اعلام شده و همچنان کشاورزان را در استفاده از این موضوع متخلف و مقصر نمی دانیم، چرا که وقتی پساب‌های نامتعارف و آلوده وارد کانال های آبیاری می شوند، کشاورزان چاره ای جز استفاده از آن را ندارند.
با این حال ما به تمام نهادهای مسوول بارها و بارها اعلام کرده ایم که رها سازی پساب ها به کانال های آبیاری اراضی کشاورزی به هیچ عنوان قابل قبول نبوده و اصلا نمی‌خواهیم در حوزه کشاورزی از آن استفاده شود و الگوی کشت نیز به آن نمی‌دهیم، درخواست و مطالبه ما خارج کردن این پساب ها از دسترس کشاورزان و اراضی کشاورزی است و هدایت و جداسازی حداقل کاری است که باید در این خصوص انجام شود.
در عین حال، یکی از اساسی ترین مطالبات ما در حوزه تخصیص منابع آبی به صنایع است، استان قزوین شهرک ها و واحدهای صنعتی متعددی دارد که برای فعالیت آنها آب شرب و شیرین و پاکیزه تخصیص می‌یابد در صورتی که به سادگی می توان پساب تصفیه خانه ها را در اختیار این صنایع قرار داد و آب سالم را به بخش کشاورزی که با سلامت غذایی نیز ارتباط مستقیم دارد، اختصاص داد.
بنابراین، یکی از جدی ترین مطالبات ما این موضوع است و در بحث بعدی به هرحال با توجه به محدودیت منابع آبی، مدیریت پساب های شهری و صنعتی و استفاده بهینه از آن اهمیت ویژه ای دارد و در بخش تجهیز و تکمیل تصفیه خانه‌ها برای استانداردسازی و خروجی پساب ها، حتی کشاورزان نیز تمایل به همکاری در این زمینه را دارند چرا که در صورت داشتن تصفیه‌خانه های استاندار مشکل منابع آبی آنها نیز تا حدودی حل شده و پایداری منابع آبی برای آنان تضمین می‌شود، به هرحال تامین امنیت غذایی پایدار و تضمین سلامت آن موقتی نیست و سرمایه گذاری در این خصوص توسعه محور بوده و اهداف کلانی را دنبال می کند.
ایرنا. در ماه های اخیر شاهد انتخاب اداره کل آب و فاضلاب قزوین به عنوان دستگاه برتر استان بودیم در حالی که به گفته شما مشکلات و چالش‌های زیادی درحوزه تصفیه خانه‌ها و پساب‌های نامتعارف وجود دارد، این تناقض چگونه قابل توجیه است؟
درخصوص ارزشگذاری‌ها، اولویت‌ها و نحوه انتخاب دستگاه ها اطلاعی ندارم اما آنچه مسلم است، اداره کل آب و فاضلاب استان قزوین به عنوان متولی اصلی مدیریت آب و فاضلاب و تصفیه‌خانه های استان با توجه به گزارش های موجود، بایستی اهتمام بسیار ویژه تری داشته و برنامه ریزی دقیق تر و مسوولانه تری انجام دهند و این درحالی است که مسوولیت این حوزه نیز چند بخشی بوده و سایر دستگاه‌ها نیز باید در انجام وظایف خود همت بیشتری به خرج دهند.
جمع آوری آب های سطحی برعهده شهرداری ها و نظارت بر عملکرد تصفیه‌خانه ها و استاندارد خروجی آن نیز با محیط زیست بوده و در نهایت مدیریت پساب‌ها هم با شرکت آب منطقه ای است.
موضوع مهم و حایز اهمیت در این خصوص مشارکت و تعامل دستگاه‌های متولی بوده و در این رابطه نیازمندیم تا دستگاه های مسوول به یک هم افزایی و اجماع مشترک دست پیدا کنند و این درحالی است که ما در این حوزه به اهرم و بازوی نظارتی و بازدارنده‌ای نیاز داریم که متاسفانه در حال حاضر خلاء آن حس می‌شود، شاید با ورود معاونت پیشگیری از جرم، دادستانی و حتی شورای حفظ حقوق بیت المال و بازرسی استان در این حوزه بتوان بخشی از دغدغه و چالش هایی که به صورت مستقیم با سلامت غذایی جامعه و امنیت غذایی در ارتباط است را برطرف کرد.
موضوع پایانی:
پرداختن به موضوع امنیت پایدار غذایی تا حدی برای حکمرانی و آینده کشور مهم است، در برنامه هفتم توسعه نیز تاکید ویژه ای نسبت به این موضوع شده و ماموریت اصلی آن نیز برعهده وزارت جهاد کشاورزی واگذار گردیده و در این بین، استان قزوین به عنوان یکی از قطب های کشاورزی و مولد کشور اگر برنامه توسعه محور و همه جانبه‌ای در خصوص تقویت بخش کشاورزی نداشته باشد و بالعکس با سهل انگاری ها منابع موجود را از بین ببرد چه بسا کوتاهی مسوولان مخاطراتی در حد به چالش کشیدن امنیت ملی را به دنبال خواهد داشت.
نظر شما